Galician Dialect Classifications

  1. Xulio SOUSA 1
  1. 1 Universidade de Santiago de Compostela
    info

    Universidade de Santiago de Compostela

    Santiago de Compostela, España

    ROR https://ror.org/030eybx10

Revista:
Dialectologia

ISSN: 2013-2247

Ano de publicación: 2023

Número: 11

Páxinas: 111-145

Tipo: Artigo

DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openAcceso aberto editor

Outras publicacións en: Dialectologia

Resumo

Esta contribución ofrece unha revisión actualizada dos traballos sobre a clasificación das variedades dialectais do galego. A variación dialectal no dominio lingüístico do galego foi obxecto de reflexión e estudo desde o século XVIII. O ilustrado Martín Sarmiento (1695-1772) sinalou a necesidade de investigar as falas galegas para coñecer a súa riqueza e variedade. Con todo, os estudos científicos sobre as variedades dialectais non se emprenderon ata mediados do século pasado. Neste traballo preséntanse, organizadas temporalmente e polos seus autores, as propostas de clasificación dos dialectos baseadas en datos de campo do conxunto do dominio galego. A revisión destas investigacións axuda a coñecer as características dos materiais analizados, os métodos empregados e a fiabilidade dos resultados ofrecidos. A organización fundamental das variedades en faixas verticais suxerida por Zamora Vicente, vese confirmada polos traballos posteriores, máis ricos na cantidade de datos tratados aínda que diversos na metodoloxía aplicada.

Referencias bibliográficas

  • ÁLVAREZ, Rosario (2011) "A gramática galega no século XX. O contributo de Carvalho Calero", in Carlos C. Biscaínho Fernandes & Xosé M. Sánchez Rei (eds.), Ricardo Carvalho Calero: Ciencia, literatura e nación, A Coruña: Universidade da Coruña, 15–29.
  • ÁLVAREZ BLANCO, Rosario, Francisco DUBERT GARCÍA & Xulio SOUSA (2006) Aplicación da análise dialectométrica aos datos do Atlas Lingüístico Galego, in Rosario Álvarez Blanco, Francisco Dubert García & Xulio Sousa (eds.), Lingua e territorio, Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 461-493.
  • ÁLVAREZ BLANCO, Rosario, Francisco FERNÁNDEZ REI & Xosé XOVE FERREIRO (1974-2000) "Galego", in Ramón Otero Pedrayo (ed.), Gran enciclopedia gallega, Santiago de Compostela: Gran Enciclopedia Gallega, 222-255.
  • ÁLVAREZ PÉREZ, Xosé A. (2013) "A fronteira entre galego e portugués. A perspectiva portuguesa", in Eva Gugenberger, Henrique Monteagudo & Gabriel Rei Doval (eds.), Contacto de linguas, hibrididade, cambio: Contextos, procesos e consecuencias, Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 97-136.
  • CARBALLO CALERO, Ricardo (1966) Gramática elemental del gallego común, Vigo: Galaxia.
  • CARBALLO CALERO, Ricardo (1969) "Sobre os dialectos do galego", Grial, 23, 1-15.
  • CARBALLO CALERO, Ricardo (1978) "Sobre dialectoloxía do galego", Grial, 61, 348-353.
  • CARBALLO CALERO, Ricardo (1979) Gramática elemental del gallego común, 7ª ed., Vigo: Galaxia.
  • CINTRA, Luís F. L. (1971) "Nova proposta de classificação dos dialectos galego-portugueses", Boletim de Filologia, 22, 81-116.
  • DUBERT GARCÍA, Francisco (2011) "Developing a database for dialectometric studies: the ALGa phonetic data. Dialectometrical analysis of 230 working maps", Dialectologia et Geolinguistica, 6, 23-61.
  • DUBERT GARCÍA, Francisco (2021) "Lo que el ALPI le ofrecía a la lingüística gallega en 1962", Dialectologia (Special Issue 9), 39-67.
  • DUBERT GARCÍA, Francisco & Charlotte GALVES (2016) "Galician and Portuguese", in Adam Ledgeway & Martin Maiden (eds.), The Oxford Guide to the Romance languages, Oxford: Oxford University Press, 411-446.
  • FERNÁNDEZ REI, Francisco (1982) "Bloques e áreas lingüísticas do galego moderno", Grial, 77, 257-296.
  • FERNÁNDEZ REI, Francisco (1985) "Áreas lingüísticas do galego actual", in Aina Moll (ed.), Actes. XVI Congrés Internacional de Lingüística i Filología Romàniques (Palma de Mallorca, 1980), Palma de Mallorca: Moll, 485-498.
  • FERNÁNDEZ REI, Francisco (1987) "Aplicación da dialectoloxía na aprendizaxe do galego común", Grial 96, 131–150.
  • FERNÁNDEZ REI, Francisco (1990) Dialectoloxía da lingua galega, 3ª ed., Vigo: Xerais.
  • FERNÁNDEZ REI, Francisco (1994) "Areallinguistik / Áreas lingüísticas", in Günter Holtus, Michael Metzeltin & Christian Schmitt (eds.), Lexikon der Romanistischen Linguisti VI/2. Galegisch, Portugiesisch, Tübingen: Max Niemeyer Verlag, 98-110.
  • FERNÁNDEZ REI, Francisco (2008) "A contribución de Alonso Zamora Vicente", Revista de Filología Románica, 24, 13-27.
  • FRÍAS CONDE, Xavier (1997) "Sobre os bloques dialectais do galego: unha nova proposta", Revista de Filología Románica, 14, 241-256.
  • GARCÍA DE DIEGO, Vicente (1909 [1984]) Elementos de gramática histórica gallega: (fonéticamorfología), Santiago de Compostela: Secretariado de Publicacións da Universidade.
  • GARCÍA DE DIEGO, Vicente (1978) Dialectología española, 3ª ed., Madrid: Ediciones Cultura Hispánica del Centro Iberoamericano de Cooperación.
  • GARGALLO GIL, José E. (2021) "La fala de Xálima, encrucijada lingüística entre el ámbito gallegoportugués y el castellanoleonés (extremeño)", in Javier Giralt Latorre & Francho Nagore Laín (eds.), El "continuum" románico: La transición entre las lenguas románicas, la intercomprensión y las variedades lingüísticas de frontera, Zaragoza: Prensas de la Universidad de Zaragoza, 73-101.
  • GOEBL, Hans (2006) "Recent Advances in Salzburg Dialectometry", Literary and Linguistic Computing, 21(4), 411-435.
  • GOEBL, Hans (2023) "On the classification of dialects: from linguistic atlas to dialectometry ", Dialectologia. Special issue, 10, 19-68.
  • HICKEY, Raymond (2018) "Dialectology, Philology, and Historical Linguistics", in Charles Boberg, John A. Nerbonne & Dominic J. L. Watt (eds.), The handbook of Dialectology, Hoboken NJ: John Wiley & Sons Inc, 23-38.
  • INE (2021) Encuesta de características esenciales de la población y viviendas, Madrid: Instituto Nacional de Estadística.
  • MONTEAGUDO, Henrique (2017) Historia social da lingua galega, 2ª ed., Vigo: Galaxia.
  • OSSENKOP, Christina (2018) "Les frontières linguistiques dans l’ouest de la Péninsule ibérique", in Christina Ossenkop & Otto Winkelmann (eds.), Manuel des frontières linguistiques dans la Romania, Berlin/Boston: De Gruyter, 177-220.
  • PENSADO, José L. (1971-1972) "Fr. Martín Sarmiento. Discurso apologético por el arte de rastrear las etimologías de las lenguas vulgares: Edición y estudio crítico", Boletín de la Real Academia Gallega, 31, 5-95.
  • SACO Y ARCE, Juan Antonio (1868) Gramática gallega, Lugo: Imprenta de Soto Freire.
  • SÁNCHEZ REI, Xosé M. (2011) Lingua galega e variación dialectal, Bertamiráns: Laiovento.
  • SANTAMARINA, Antón (1982) "Dialectoloxía galega: historia e resultados", in Ramón Lorenzo & Dieter Kremer (eds.), Tradición, actualidade e futuro do galego. Actas do coloquio de Tréveris, Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 153-187.
  • SANTAMARINA, Antón (1997) "O Padre Sarmiento, precursor dos estudios románicos", in Consello da Cultura Galega (ed.), O Padre Sarmiento e o seu tempo (II), Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 31-65.
  • SEGURA, Luísa (2013) "Variedades dialetais do português europeu", in Eduardo B. Paiva Raposo, Maria F. Bacelar do Nascimento, Maria A. Coelho da Mota, Luísa Segura & Amália Mendes (eds.), Gramática do português. Vol. 1, Coimbra: Fundação Calouste Gulbenkian, 85-142.
  • SOUSA, Xulio (2006) "Aproximación á análise dialectométrica das variedades xeolingüísticas galegas: un estudo comparativo", in Maria C. Rolão Bernardo & Helena Mateus Montenegro (eds.), Actas do I Encontro de Estudos Dialectológicos, Ponta Delgada: Instituto Cultural de Ponta Delgada, 345-362.
  • SOUSA, Xulio (2017) "Aggregate analysis of lexical variation in Galician", in Isabelle Buchstaller & Beat Siebenhaar (eds.), Language Variation European Perspectives VI, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company, 71-84.
  • SOUSA, Xulio (2020) "From Regional Dialects to the Standard: Measuring Linguistic Distance in Galician Varieties", Languages, 5(1), 4.
  • SOUSA, Xulio (2022) "El Atlas Lingüístico de la Península Ibérica y el gallego del siglo XX", in Isabel Molina Martos & Pilar García Mouton (eds.), Geolingüística en la península ibérica, Madrid: Consejo Superior de Investigaciones Cientificas, 55-70.
  • VALCÁRCEL RIVEIRO, Carlos (2011) "Lingua e territorio en Galicia", in María J. Piñeira Mantiñán & José M. Santos Solla (eds.), Xeografía de Galicia, Vigo: Xerais, 33-64.
  • ZAMORA VICENTE, Alonso (1953) "De geografía dialectal: "-ao", "-an" en gallego", Nueva Revista de Filología Hispánica, 7(1/2), 73-80.
  • ZAMORA VICENTE, Alonso (1986) Estudios de dialectología hispánica, Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela.
Fonte de datos: Dialnet