Negar o azul. A poesía do Prestige na literatura galega

  1. Nogueira Pereira, María Xesús 1
  1. 1 Universidade de Santiago de Compostela
    info

    Universidade de Santiago de Compostela

    Santiago de Compostela, España

    ROR https://ror.org/030eybx10

Revista:
Madrygal: Revista de estudios gallegos

ISSN: 1138-9664

Ano de publicación: 2022

Número: 25

Páxinas: 181-201

Tipo: Artigo

DOI: 10.5209/MADR.90531 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openAcceso aberto editor

Outras publicacións en: Madrygal: Revista de estudios gallegos

Resumo

El accidente del petrolero Prestige sucedido frente a la costa gallega en noviembre de 2002 y la gestión de la catástrofe medioambiental dio lugar a una movilización ciudadana con gran implicación de los agentes de la cultura. El papel desempeñado por la poesía ha quedado patente en celebración de numerosos recitales a lo largo de la geografía gallega, así como de la publicación de cuatro volúmenes colectivos. El artículo tiene como objetivo el análisis de la poesía en gallego escrita en gallego a raíz del accidente. El estudio se centra en el corpus de poemas publicados en los meses inmediatamente posteriores al hundimiento y atiende a la continuidad del ciclo. Además de hacer una aproximación al contexto, tanto social como literario, en el que surge este corpus, el trabajo identifica los principales rasgos comunes, temáticos y formales, de la poesía do Prestige.

Referencias bibliográficas

  • Angueira, Anxo (1996): O valo de Manselle. Vigo Xerais. Brea, Mercedes e Pilar Lorenzo Gradín (dirs.) (1995-): MedDB. Base de datos da Lírica Profana GalegoPortuguesa. Santiago de Compostela: Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades (Xunta de Galicia), http://bernal.cirp.gal/ords/f?p=MEDDB3:2 [consulta: 15/11/2022].
  • Díaz Castro, Xosé María ([1961] 2014): Nimbos. Vigo: Galaxia.
  • Ferreiro, Celso Emilio (2004): Poesía galega completa (ed. Ramón Nicolás). Vigo: Xerais.
  • Lado, María (2008): Nove. A Estrada: Edicións Fervenza.
  • Lado, María (2006): Berlín. Santiago: El Correo Gallego / Concello de Santiago.
  • Leo, O (2007): Hai cu. Pintadas no báter. Vigo: Xerais.
  • Novoneyra, Uxío (1988): Do Courel a Compostela. Santiago: Sotelo Blanco.
  • Pérez Rei, Mariña (2006): Fanerógama. Santiago de Compostela: Sotelo Blanco.
  • Pintos, Xoán Manuel ([1853] 2003): A gaita gallega. Edición de Carme Hermida. Vigo: Xerais.
  • Reimóndez, María (2018): Galicia en bus. Vigo: Xerais.
  • Riveiro, Elvira (2005): Andar ao leu. Pontevedra: Deputación de Pontevedra / Tambo.
  • Seoane, Xavier (2013): Espiral de sombras. Pontevedra: Kalandraka.
  • VV.AA. (2003a): Alma de beiramar. A Asociación de Escritores en Lingua Galega en contra da marea negra. Vigo: Asociación de Escritores en Lingua Galega / A Nosa Terra.
  • VV.AA. (2003b): Nunca Máis. Si tots nosaltres som la mirada i el vent. Barcelona: Nunca Máis Catalunya.
  • VV.AA. (2003c): Negra Sombra. Intervención poética contra a marea negra. Santiago de Compostela: Federación de Libreiros de Galicia / Espiral Maior / Xerais.
  • VV.AA. (2003d): Sempremar. Cultura contra a burla negra. Santiago de Compostela: Asociación Cultural Benito Soto.
  • VV.AA. (2022): Prestige. 20 voces x 20 anos. Vigo: Galaxia.
  • VV.AA. (2023): 22 ecopoemas contra o cambio climático. Santiago de Compostela: Concello de Santiago.
  • Acuña Trabazo, Ana e María Xesús Nogueira Pereira (2022): “Escrituras de terra e auga. Palabras e imaxes sobre a desposesión”, Abriu 11 (Monográfico “Ecocríticas: Palabras e imaxes”), https://revistes.ub.edu/ index.php/Abriu/issue/view/2667 [consulta: 15/11/2022].
  • Aleixandre, Marilar (2017): “Voces termando da paisaxe galega”. A Coruña: Real Academia Galega, http:// publicacions.academia.gal/index.php/rag/catalog/book/315 [consulta: 15/11/2022].
  • Baltrusch, Burghard (1994): “Estéticas de combate. Apuntamentos acerca dun cambio cultural e búsquedas de identidade na literatura galega contemporánea”, Anuario de estudios literarios galegos 1994, pp. 85-96.
  • Buell, Frederick (2012): “A Short History of Oil Cultures: Or, the Mariage of Catastrophe and Exuberance”, Journal of American Studies 46, pp. 273-293.
  • Castaño, Yolanda (2005): “Éticas e estéticas dos 90”, en Entre dous séculos. III Encontro de Novos Escritores/as. [s. l.]: Asociación de Escritores en Lingua Galega, pp. 114-117.
  • Dacosta, Marta (2005): “A Xeración do Dragón das Letras. A literatura galega ante o século XXI”, en Entre dous séculos. III Encontro de Novos Escritores/as. [s. l.]: Asociación de Escritores en Lingua Galega, pp. 121-127.
  • Diamond, Irene e Gloria F. Orenstein (eds.) (1990): Reweaving the World: The Emergence of Ecofeminism. San Francisco: Sierra Club Books.
  • Estévez-Saá, Margarita e María Jesús Lorenzo-Modia (2018): “The Ethics and Aesthetics of Eco-caring Contemporary Debats of Ecofeminism(s)”, Women’s Studies. An interdisciplinary journal 47, pp. 123- 146, https://doi.org/10.1080/00497878.2018.1425509.
  • Fernández Rei, Francisco (2003): “O mar e a poesía galega. Singraduras na construcción da patria da lingua”, Revista Galega de Filoloxía 4, pp. 11-57.
  • Flys Junquera, Carmen (2015): “Ecocrítica y ecofeminismo: diálogo entre la filosofía y la crítica literaria”, en A. Puleo (ed.), Ecología y género en diálogo interdisciplinar. Madrid: Plaza y Valdés, pp. 307-320.
  • Glotfelty, Cheryll (1996): “Literary Studies in an Age of environmental crisis”, en C. Glotfelty e H. Fromm, The Ecocriticism Reader. Landmarks in Literary Ecology. Athens: University of Georgia Press, pp. xv-xxxvii.
  • Ghosh, Amitav (1992): “Petrofiction: The Oil Encounter and the Novel”, The New Republic 02/03/1992, pp. 12-33.
  • González Fernández, Helena (1997): “Rompente, poderosa pomada”, Anuario Grial de Estudos Literarios Galegos 1997, pp. 47-83.
  • González Fernández, Helena (2004): “A poesía nos anos 2000 e 2003. Sobre crises, autoras e unha certa tendencia á institucionalización”, Anuario Grial de Estudos Galegos 2003, pp. 115-122.
  • Legler, Gretchen T. (1997): “Ecofeminist Literary Criticism”, en Karen J. Warren (ed.), Ecofeminism: Women, Culture, Nature. Bloomington: Indiana University Press, pp. 227-238.
  • Linheira, Jorge (2018): La cultura como reserva india. Treinta y seis años de políticas culturales en Galicia. Madrid: Libros.com.
  • López Sández, María (2011): “A representación dos espazos rurais e urbanos na poesía galega actual: imaxinario territorial, localización e globalización”, en M. X. Lama e M. X. Nogueira (coords.), Poesía galega. Perspectivas críticas e comparadas (Boletín Galego de Literatura 45), pp. 47-64, http://www. usc.es/revistas/index.php/bgl/article/view/306 [consulta: 15/11/2022].
  • Lourido, Isaac (2014): Livros que non lê ninguém. Poesía, movimentos sociais e antagonismo político na Galiza. Santiago de Compostela: Através.
  • Mies, Maria e Vandana Shiva (2015): Ecofeminismo. Teoría, crítica y perspectivas. Barcelona: Icaria. Nixon, Rob (2011): Slow Violence and Environmentalism of the Poor. Cambridge: Massachusetts / London: Harvard University Press.
  • Nogueira, María Xesús (2003): “A poesía galega actual. Algunhas notas necesariamente provisorias para un estado da cuestión”, Madrygal. Revista de Estudios Gallegos 6, pp. 85-97, https://revistas.ucm.es/index. php/MADR/article/view/MADR0303110085A [consulta: 15/11/2022].
  • Nogueira, María Xesús (2008): “Palabras de tierra para detener la marea. El paisaje en las poetas gallegas actuales”, en M. Palacios González e H. González Fernández (eds.), Palabras extremas. Escritoras gallegas e irlandesas actuales. A Coruña: Netbiblo, pp. 3-13.
  • Nogueira, María Xesús (2011): “Identidade, nación e compromiso na poesía galega do novo século escrita por mulleres”, en M. X. Lama e M. X. Nogueira (coords.), Poesía galega. Perspectivas críticas e comparadas (Boletín Galego de Literatura 45), pp. 47-64, http://www.usc.es/revistas/index.php/bgl/article/view/311 [consulta: 15/11/2022].
  • Nogueira, María Xesús (2016): “Escribir despois de Auschwitz. Apuntamentos sobre conflitos e discursos sociais na poesía galega actual (2000-2024)”, en X. Rodríguez Campos, B. Fernández Herrero e E. Freire Paz (eds.), A crise de Occidente. Lugo: Axac.
  • Nogueira, María Xesús (2022): “Seguirán falando os nomes a voces. Toponimia e ecopoesía na literatura galega”, en A. I. Boullón e L. Méndez (eds.), Estudos de Onomástica Galega VII. A onomástica literaria. A Coruña: Real Academia Galega, pp. 37-52, https://doi.org/10.32766/rag.405.03.
  • Nogueira, María Xesús (2023): “Poesía, espolio e degradación medioambiental. Lecturas desde a ecocrítica e o ecofeminismo”, Atlánticas. Revista internacional de estudios feministas 8/1, pp. 17-51, https://doi.org/10.17979/ arief.2023.8.1.9000.
  • Palacios González, Manuela (2017): “Travesías das baleas pola poesía contemporánea de Galicia e Irlanda: Xénero, empoderamento e extinción”, Madrygal. Revista de Estudios gallegos 20, pp. 127-145, https:// doi.org/10.5209/MADR.57634.
  • Palacios González, Manuela e Nogueira Pereira (2014): “Endangered Landscapes: Poetic Interventions in Ireland and Galicia?”, en C. Domínguez e M. O’Duibhir (eds.), Contemporary Developments in Emergent Literatures and the New Europe”. Santiago de Compostela: USC Editora, pp. 185-205.
  • Payne, Keith, Lorna Shaughnessy e Martín Veiga (eds.) (2021): A Different Eden. Ecopoetry from Ireland and Galicia / Un Edén diferente. Ecopoesía de Irlanda e de Galicia. Dublin: Dedalus Press.
  • Pena Presas, Montse (2011): “Os grupos poéticos tras Letras de Cal: entre a resistencia e a anovación”, en M. X. Lama e M. X. Nogueira (coords.), Poesía galega. Perspectivas críticas e comparadas (Boletín Galego de Literatura 45), pp 65-77, http://www.usc.es/revistas/index.php/bgl/article/view/307 [consulta: 15/1/2022].
  • Puleo, Alicia (2011): Ecofeminismo para otro mundo posible. Madrid: Cátedra.
  • Rei Martiz, Antía (2018): A literatura do Prestige desde unha perspectiva ecocrítica. Traballo de Fin de Grao (dir. C. Domínguez Prieto). Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, https://minerva.usc.es/xmlui/handle/10347/18129 [consulta: 15/11/2022].
  • Shiva, Vandana (1995): Abrazar la vida. Mujer, ecología y supervivencia. Madrid: Horas y Horas. Vilalba, Isabel (2012): “Ecofeminismo: unha nova ollada á realidade rural desde o imaxinario literario galego”, en G. Sanmartín Rei (coord.), Lingua e Ecoloxía. VIII Xornadas sobre lingua e usos. A Coruña: Universidade da Coruña, Servizo de Normalización Lingüística, pp. 113-128.