A clasificación das variedades dialectais do galego de Ricardo Carvalho Calero

  1. Dubert-García, Francisco 1
  1. 1 Universidade de Santiago de Compostela. Instituto da Lingua Galega.
Revista:
Madrygal: Revista de estudios gallegos

ISSN: 1138-9664

Ano de publicación: 2021

Número: 24

Páxinas: 69-80

Tipo: Artigo

DOI: 10.5209/MADR.80234 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openAcceso aberto editor

Outras publicacións en: Madrygal: Revista de estudios gallegos

Resumo

Neste traballo pretendo analizar a obra dialectolóxica de Ricardo Carvalho Calero; en concreto, voume centrar na súa proposta de clasificación das variedades dialectais do galego. Para iso, presentarei, en primeiro lugar, a súa visión do galego como lingua unitaria: aínda que presenta variación dialectal, non contén dialectos no seu interior, senón entidades que el denomina modalidades. En segundo lugar, prestarei especial atención a como elaborou a súa clasificación, ós seus presupostos teóricos e describirei a proposta en si mesma. Tamén analizarei algunhas das críticas que outros autores realizaron sobre aquela. A análise sobre este último aspecto non ten un mero valor historiográfico local, senón que oculta importantes cuestións teóricas previas á realización das investigacións dialectais. Finalmente, conclúo que, a pesar da pouca información con que don Ricardo contaba, a súa organización das falas galegas estaba ben fundamentada e segue a merecer o noso respecto.

Referencias bibliográficas

  • Alonso Montero, Xesús (1969): O que compre saber da lingua galega. Buenos Aires: Editorial Alborada.
  • Alonso Pintos, Serafín (2000): “O ideal de lingua na Gramática de Carballo Calero”, Grial 147, pp. 461-474.
  • ALPI 1962 = Atlas Lingüístico de la Península Ibérica I. Fonética, I. Madrid: Consejo Superior de Inve-stigaciones Científicas.
  • Álvarez, Rosario (2003): “A gramática galega”, en Henrique Monteagudo e Xan M. Bouzada (eds.): O proce¬so de normalización do idioma galego 1980-2000. Volume III. Elaboración e difusión da lingua. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, pp. 131-163, DOI: https://doi.org/10.1558/sols.v6i2.305.
  • Álvarez, Rosario(2011): “A gramática galega no século XX. O contributo de Carvalho Calero”, en Carlos Caeta¬no Biscainho Fernandes e Xosé Manuel Sánchez Rei (eds.): Ricardo Carvalho Calero: ciencia, li-teratura e nación. A Coruña: Universidade da Coruña, pp. 13-29, DOI: https://doi.org/10.17979/ spudc.9788497497718.013.
  • Badía Margarit, Antonio (1951): Gramática histórica catalana. Barcelona: Noguer.
  • Carballo Calero, Ricardo (1966): Gramática elemental del gallego común, primera edición. Vigo: Galaxia.
  • Carballo Calero, Ricardo (1968): “O galego na Universidade”, en O porvir da lingua galega. Lugo: Círculo de las Artes / Instituto de Estudios, pp. 39-46.
  • Carballo Calero, Ricardo(1969): “Sobre os dialectos do galego”, Grial 23, pp. 1-15.
  • Carballo Calero, Ricardo (1978): “Sobre dialectoloxía do galego”, Grial 61, pp. 348-353.
  • Carballo Calero, Ricardo (1979): Gramática elemental del gallego común, séptima edición. Vigo: Galaxia.
  • Cintra, Luis F. Lindley (1971): “Nova proposta de classificação dos dialectos galego-portugueses”, Boletim de Filologia 22, pp. 81-116.
  • Coseriu, Eugenio (1981): “Los conceptos de «dialecto», «nivel» y «estilo de lengua» y el sentido propio de la dialectología”, Lingüística Española Actual 3, pp. 1-32.
  • Coseriu, Eugenio (1985 [1956]): “La geografía lingüística”, en El hombre y su lenguaje. Madrid: Gredos: pp. 103-158.
  • Dubert-García, Francisco (1995): “Algúns fenómenos morfolóxicos do galego de Santiago”, Cadernos de lingua 11, pp. 71-101.
  • Dubert-García, Francisco (2000): “Sons e letras nas gramáticas clásicas do galego”, en José Luís Rodríguez (ed.): Estudos dedicados a Ricardo Carvalho Calero. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compo¬stela / Parlamento de Galicia, t. 1, pp. 463-476.
  • Dubert-García, Francisco(2020a): “O galego, unha lingua sen dialectos: olladas sociais e lingüísticas sobre a variación dialectal”, Estudios románicos 29, pp. 147-163, DOI: https://doi.org/10.6018/ER.402591.
  • Dubert-García, Francisco (2020b): “Algunhas notas sobre a Gramática elemental del gallego común”, en Francisco Cidrás (ed.): Ricardo Carvalho Calero. As formas do compromiso. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, pp. 255-281.
  • Dubert-García, Francisco (2021): “Lo que el ALPI le ofrecía a la lingüística gallega en 1962”, Dialectologia 9 (Special issue), pp. 39-67, DOI: https://dx.doi.org/10.1344/dialectologia2021.2021.3.
  • Fernández Rei, Francisco (1982): “Bloques e áreas lingüísticas do galego moderno”, Grial 77, pp. 257-296.
  • Fernández Rei, Francisco (1985a): “Áreas lingüísticas do galego actual”, en Aina Moll (ed.): Actes. XVIe Congrès Interna-cional de Lingüística i Filologia Romàniques (Palma de Mallorca, 1980). Palma de Mallorca: Moll, vol. 2, pp. 485-498.
  • Fernández Rei, Francisco(1985b): “Variedades dialectales del gallego”, Revista de Filología Románica 3, pp. 85-99.
  • Fernández Rei, Francisco (1990): Dialectoloxía da lingua galega. Vigo: Xerais.
  • Fernández Rei, Francisco (1994): “Áreas lingüísticas do galego”, en Günter Holtus, Michael Metzeltin e Christian Schmit (eds.): Lexikon der Romanistischen Linguistik. Tübingen: Niemeyer, VI/2, pp. 98-110.
  • Freixeiro Mato, Xosé Ramón (2018): “Novas achegas ao debate gramatical na Academia Galega na década de 60 da anterior centuria”, Estudos de Lingüística Galega 10, pp. 55-72.
  • García de Diego, Vicente (1909): Elementos de gramática histórica gallega (fonética-morfología). Burgos: Hijos de Santiago Rodríguez.
  • González González, Manuel (2020): “A Gramática elemental del gallego común e a creación da cátedra de galego na USC, dúas referencias na historia do galego do séc. XX”, en Anxo Tarrío e Armando Re-queixo (eds.): Estudos arredor de Ricardo Carvalho Calero. Cadernos Ramón Piñeiro XL. Santiago de Compostela: Centro Ramón Piñeiro, pp. 117-136.
  • Henríquez Salido, Maria do Carmo (1999): “As ‘rectificaçons’ nas ediçons da Gramática do Professor Ricardo Carvalho Calero”, en Maria do Carmo Henríquez Salido e Miguel Ángel Esparza Torres (eds.): Estudios de historiografía lingüística hispánica ofrecidos a Hans-Josef Niederehe. Vigo: Universidade de Vigo, pp. 73-96.
  • Labov, William (1983 [1972]): Sociolinguistic patterns, Philadelphia: University of Pennsylvania Press [citado pola tradución española: Modelos sociolingüísticos, Madrid: Cátedra, 1983].
  • Llera Ramo, Francisco José e Pablo San Martín Antuña (2003): II estudio sociolingüístico de Asturias. Uviéu: Academia de la Llingua Asturiana.
  • Mariño Paz, Ramón (2002): “A obra lingüística de Carvalho Calero”, en Teresa López e Francisco Salinas (eds.): Actas do Simposio Ricardo Carvalho Calero, Mermoria do século. A Coruña: Universidade da Coruña, pp. 67-106.
  • Porzig, Walter (1969 [1950]): Das Wunder der Sprache. Probleme, Methoden und Ergebnisse der mod-ernen Sprachwissenschaft. Berna: A. Francke AG. Verlag [citado pola tradución española: El mundo maravilloso del lenguaje. Madrid: Gredos, 1969].
  • Regueira, Xosé Luís (1996): “Os estudos de lingüística galega”, en Ramón Lorenzo e Rosario Álvarez (coords.): Homenaxe á profesora Pilar Vázquez Cuesta. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, pp. 47-67.
  • Sánchez Rei, Xosé Manuel (2005): “Trazos xerais da tradición gramatical galega”, Revista Galega de Fi-loloxía 6, pp. 93-121, DOI: https://doi.org/10.17979/rgf.2005.6.0.5317.
  • Sánchez Rei, Xosé Manuel (2008): “Algunhas observacións sobre a Gramática elemental del gallego común de Ricardo Car¬valho Calero”, Madrygal. Revista de Estudios Gallegos 11, pp. 101-112, https://revistas.ucm.es/index. php/MADR/article/view/MADR0808110101A.
  • Sánchez Rei, Xosé Manuel (2011): Lingua galega e variación dialectal. Ames: Laiovento.
  • Santamarina, Antón (1982a): “Gramática”, en Gran Enciclopedia Gallega. Santiago de Compostela / Gi¬jón: Silverio Cañada, t. XVI, pp. 191-195.
  • Santamarina, Antón (1982b): “Dialectoloxía galega: historia e resultados”, en Dieter Kremer e Ramón Lorenzo (eds.): Tradición, actualidade e futuro do galego: Actas do Coloquio de Tréveris. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, pp. 153-187.
  • Sousa, Xulio (2020): “From regional dialects to the standard: Measuring linguistic distance”, Languages 5/1, 4 (Special Issue. Contemporary Perspectives in Geolinguistics and Dialectology), DOI: https:// www.mdpi.com/2226-471X/5/1/4.
  • Zamora Vicente, Alonso (1986 [1953]): “De geografía dialectal: -ao, -án en gallego”, Nueva Revista de Filología Hispánica 7, pp. 73-80 [citado pola edición de Estudios de dialectología hispánica. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 1986, pp. 27-34, https://doi.org/10.24201/nrfh.v7i1/2.297.
Fonte de datos: Dialnet