A depuración do maxisterio primario na provincia de Pontevedra (1936-1942)

  1. Anxo Serafín PORTO UCHA 1
  2. Raquel VÁZQUEZ RAMI 2
  1. 1 Universidade de Santiago de Compostela
    info

    Universidade de Santiago de Compostela

    Santiago de Compostela, España

    ROR https://ror.org/030eybx10

  2. 2 Universidad de Valladolid
    info

    Universidad de Valladolid

    Valladolid, España

    ROR https://ror.org/01fvbaw18

Revista:
Sarmiento: Revista Galego-Portuguesa de Historia da Educación

ISSN: 1138-5863

Ano de publicación: 2017

Número: 21

Páxinas: 31-72

Tipo: Artigo

DOI: 10.17979/SRGPHE.2017.21.0.4587 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openAcceso aberto editor

Outras publicacións en: Sarmiento: Revista Galego-Portuguesa de Historia da Educación

Resumo

Neste artigo ocupámonos da depuración do Maxisterio na provincia de Pontevedra. Partimos do publicado por nós ata agora desde comezos do ano 2000, ben a xeito de libros, relatorios e comunicacións en congresos, artigos en revistas, ben coa presenza en distintos foros locais e actos institucionais, cursos de verán, prensa etc., con novas matizacións e avances, produto da atención constante ao tema. Desde o punto de vista temporal, o proceso de depuración esténdese basicamente entre 1936 e 1942, aínda que xa antes do final da contenda civil se comezou coa revisión das sancións impostas que, nalgúns casos significados, chegaron ata o principio dos anos 70. En canto ás fontes consultadas, ofrecemos novas achegas a través das fontes ás que tivemos entre elas as orais, importantísimas para o estudo desta temática relacionada coa recuperación da memoria histórica.

Referencias bibliográficas

  • Alonso, X. L. (2008): Datos para unha biografía, Revista de Estudos Miñoráns. Accesíbel en http://consellodacultura.gal/mediateca/extras/IF_2016_Datos_para_unha_biografia.pdf
  • Alonso Montero, X. (2009): Cartas de republicanos galegos condenados a morte (1936- 1948). Vigo: Xerais.
  • Álvarez, R., Comas, J. e de Vega, J. (1934): Manual del Inspector de Primera Enseñanza. Madrid: Publicaciones de la Revista de Pedagogía.
  • Álvarez Castro, X. (2013): Pontevedra nos anos do medo. Golpe militar e represión (1936- 1939). Vigo: Xerais.
  • Álvarez Limeses, G. (1980): «Provincia de Pontevedra». En Carreras e Candi, F.: Geografía General del Reino de Galicia,vols. XII e XIII. A Coruña: Ed. de Galicia (edición facsímile do texto publicado en 1936, t. 2º).
  • Barreiro Rodríguez, H. (2008): Historias mínimas. Magisterios con huella. Revista de Pedagogía, 377 (marzo 2008), pp. 3-9.
  • Beiras, X. M.: «Limiar». En Porto Ucha, A. S.: Mestras e mestres pontevedreses depurados polo franquismo. Primeiras accións represivas e estudo por concellos no sur da provincia de Pontevedra (1936-1942). Ponteareas: Alén Miño, pp. 9-11.
  • Entrevista. Herminio Barreiro. ANIMA+l, 10 (2000), pp. 22-27.
  • Fortes Bouzán, X. (1997): O instituto de Pontevedra, século e medio de Historia (1845- 1995). Pontevedra: Deputación Provincial de Pontevedra, Servizo de Publicacións.
  • Gabriel Fernández, N. de (1999): Agricultura e Escola. Contra la rutina y el éxodo rural. Santiago de Compostela: Servicio de Publicacións e Intercambio Científico da Universidade de Santiago.
  • Jorganes, J. (coord.) (2008): La escuela de la Segunda República. Sevilla: Fundación Cajasol.
  • Malheiro Gutiérrez, X. M. (2006): As escolas dos emigrantes e o pensamento pedagóxico: Ignacio Ares de Parga e Antón Alonso Ríos. Sada (A Coruña): Ediciós do Castro.
  • Marín García de Robles, J. P. e Moreno Egido, A. (s/a): Los expedientes de revisión de depuración del Magisterio español en el Archivo Central de Educación (ACME). Ministerio de Educación, Cultura y Deporte: Archivo Central de la Secretaría de Estado de Educación.
  • Medio, Dolores (1993): Diario de una maestra. Madrid: Editorial Castalia-Instituto de la Mujer.
  • Morente Valero, F. (1997): La Escuela y el Estado Nuevo. La depuración del Magisterio Nacional (1936-1943). Valladolid: Ámbito.
  • Navarro Sandalinas, R. (1990): La enseñanza primaria durante el franquismo (1936-1975). Barcelona: PPU.
  • Otero Urtaza, E. (1982): Las Misiones Pedagógicas: una experiencia de educación popular. Sada – A Coruña: Ediciós do Castro.
  • Porto Ucha, A. S. (1986): La Institución Libre de Enseñanza en Galicia. Sada-A Coruña: Ediciós do Castro.
  • Porto Ucha, A. S. (1994): A Escola Normal de Pontevedra (1845-1940). Santiago de Compostela: Servizo de Publicacións e Intercambio Científico da Universidade de Santiago.
  • Porto Ucha, A. S. (2003): Historias de vida. O maxisterio pontevedrés na Segunda República, Guerra Civil e comezos do Franquismo. Ponteareas: Alén Miño.
  • Porto Ucha, A. S. (2005): De rexeitados a esquecidos. O exilio interior dos mestres e mestras galegos depurados polo franquismo. Samiento. Anuario Galego de Historia da Educación, 9, pp. 15-36.
  • Porto Ucha, A. S. (2006): “As fontes orais e os fondos privados para o estudo histórico dos materiais escolares. Análise teórica e traballo de campo sobre a depuración do magisterio”. En Suárez Pazos, Mercedes, Cid Fernández, Xosé Manuel e Benso Calvo, Carmen: Memoria da Escola. Cultura material e testemuños da nosa historia educativa contemporánea. Vigo: Xerais, pp. 217-261.
  • Porto Ucha, Anxo Serafín (2008): Mestras e mestres pontevedreses depurados polo franquismo. Primeiras accións represivas e estudo por concellos no sur da provincia de Pontevedra (1936-1942). Ponteareas: Alén Miño.
  • Porto Ucha, A. S. (2011): Condicionamientos de la práctica escolar en las reformas políticas de la escuela republicana. El nomenclátor de las escuelas nacionales de la provincia de Pontevedra (1934). En Celada Perandones, Pablo (ed.): Arte y Oficio de enseñar. Dos siglos de perspectiva histórica. XVI Coloquio Nacional de Historia de la Educación. Universidad de Valladolid/CEINCE, t. I, pp. 239-248.
  • Porto Ucha, A. S. e Iglesias Salvado, J. L. (2006). Dous modelos educativos, dúas escolas enfrontadas: a escola republicana e a escola nacional-católica. Sarmiento. Anuario Galego de Historia de la Educación, 10, pp. 113-146.
  • Porto Ucha, A. S. e Vázquez Ramil, R. (2013). La prensa pedagógica en Galicia durante la II República: Escuela Vivida, órgano de la asociación Casa del Maestro de Pontevedra (1935-1936). En Hernández Díaz, J. M.(ed.): Prensa Pedagógica y Patrimonio Histórico Educativo. Salamanca: Ediciones Universidad, pp. 301-309.
  • Porto Ucha, A. S. e Vázquez Ramil, R. (2016): Los paseos, visitas y excursiones como elementos de espacio lúdico. Una propuestade vitalización escolar en el contexto de la escuela republicana. En Dávila, P. e Naya, L. M. (Coords.): Espacios y Patrimonio Histórico-Educativo. VII Jornadas Científicas de la SEPHE y V Simposio Iberoamericano: Historia, Educación y Patrimonio Educativa. Donostia-San Sebastián: Erein Argitaletxea, pp. 629-644.
  • Porto Ucha, A. S. e Vázquez Ramil, R. (2017): La escuela activa y el entorno. Una aproximación a través de los paseos, visitas y excursiones durante la Segunda República. Santiago de Compostela: Andavira.
  • Puga Pereira, M. (1992). Ernestina Otero Sestelo, Pedagoga. Sada-A Coruña: Ediciós do Castro.
  • Rodríguez González, J. (2010): La «Purificación» de la Educación Nacional: La represión del Magisterio en León. En Berzal de la Rosa, E. e Rodríguez González, J. (coords.): Muerte y Represión en el Magisterio de Castilla y León. León: Fundación 27 de marzo, pp. 121-200.
  • Vázquez Ramil, R. (2012): La Institución Libre de Enseñanza y la educación de la mujer en España. La Residencia de Señoritas de Madrid (1915-1936). Madrid: Akal.