Os pronomes tónicos oblicuos libres min e mí nos cancioneiros trobadorescos

  1. Monteagudo Romero, Henrique 1
  1. 1 Universidade de Santiago de Compostela
    info

    Universidade de Santiago de Compostela

    Santiago de Compostela, España

    ROR https://ror.org/030eybx10

Revista:
Revista galega de filoloxía

ISSN: 2444-9121

Ano de publicación: 2019

Número: 20

Páxinas: 91-118

Tipo: Artigo

DOI: 10.17979/RGF.2019.20.0.5921 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openAcceso aberto editor

Outras publicacións en: Revista galega de filoloxía

Resumo

Como é sabido, ao lado dunha serie de formas átonas, no galego-portugués o pronome persoal de primeira persoa dispuña das formas tónicas oblicuas min e mí, que podían exercer as funcións de complemento directo e indirecto, ben rexidas pola preposición a ou ben sen preposición. Nos cancioneiros, as formas átonas poden aparecer representadas como 'me', 'mi' e 'm' en A e como 'me', 'mi', 'mh' ou 'm' en B /V, mentres que as formas tónicas aparecen como 'mi', 'mỹ' 'mĩ' ou 'min' en A, e como 'mi', 'mĩ', 'mj', 'mj͂', 'min' ou 'mjn' en B / V. A diversidade de grafías e a ambigüidade dalgunhas delas deron lugar a frecuentes confusións sobre o sistema pronominal oblicuo de primeira persoa e sobre a interpretación precisa dalgunhas ocorrencias. No presente contributo concentrarémonos nos problemas referentes ás formas min e mí oblicuas tónicas libres, isto é, sen preposición.

Referencias bibliográficas

  • Ali, Manuel Said (1966). Gramática Histórica da Língua Portuguesa (6ª edición). São Paulo: Melhoramentos.
  • Cancioneiro da Ajuda (1994). Lisboa: Távola Redonda.
  • Cancioneiro da Biblioteca Nacional (Colocci Brancuti). Cod. 10991. Reprodução facsimilada (1982). Lisboa: Biblioteca Nacional / Imprensa Nacional – Casa da Moeda.
  • Cancioneiro Português da Biblioteca Vaticana (Cód. 4803) (1973). Lisboa: Centro de Estudos Filológicos / Instituto de Alta Cultura.
  • Carter, Henry (1975). Cancioneiro da Ajuda. A Diplomatic Edition. New York: Klaus Reprint.
  • Dias, Epiphanio da Silva (1970). Sintaxe Histórica Portuguesa (5ª edición). Porto: Livraria Clássica.
  • Huber, Joseph (1984). Gramática do Português Antigo. Lisboa: Fundação Calouste Gulbenkian.
  • Machado Filho, Américo V. Lopes (2009). Um «Flos Sanctorum» trecentista em português. Brasília: Universidade de Brasília.
  • Maia, Clarinda de Azevedo (1986). História do Galego-Português. Estado lingüístico da Galiza e do Noroeste de Portugal desde o século XIII ao século XVI. Coimbra: Instituto Nacional de Investigação Científica.
  • Marreiros, Rosa (2012). Chancelaria de D. Dinis. Livro II. Coimbra: Terra Ocre.
  • Martins, Ana Maria (1994). Clíticos na História do Português. Lisboa: Universidade de Lisboa. Dissertação de Doutoramento inédita.
  • Martins, Ana M. (2001). Documentos Portugueses do Noroeste e da Região de Lisboa. Da Produção Primitiva ao Século XVI. Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda.
  • Martins, Ana M. (2004). “Ambiguidade estrutural e mudança linguística: a emergência do infinitivo flexionado nas orações complemento de verbos causativos e perceptivos”. En Ana M. Brito, O. Figueiredo / C. Barros (eds.), Linguística Histórica e História da Língua Portuguesa. Actas do Encontro de Homenagem a Maria Helena Paiva. Porto: Universidade do Porto, 197-225.
  • Mattos e Silva, Rosa V. (2008). O Português Arcaico. Uma Aproximação. 2 vols. Lisboa: Imprensa Nacional / Casa da Moeda.
  • Mettmann, Walter (ed.) (1981). Afonso X o Sábio. Cantigas de Santa Maria, 2 vols. Vigo: Edición Xerais de Galicia.
  • Michaëlis de Vasconcellos, Carolina (1920). “Glossário do Cancioneiro da Ajuda”, Revista Lusitana, 23 (1920), 1-95.
  • Michäelis de Vasconcellos, Carolina (1990). Cancioneiro da Ajuda. Edição crítica e commentada, 2 vols. Lisboa: Imprensa Nacional / Casa da Moeda.
  • Molteni, Enrico (1880). Il Canzoniere Portoghese Colocci-Brancuti, pubblicato nelle parti che completano il Codice Vaticano 4803. Halle: Max Niemeyer.
  • Monaci, Ernesto (1875). Il Canzoniere Portoghese della Biblioteca Vaticana. Halle: Max Niemeyer.
  • Monteagudo, Henrique (2013). “«Cuita grand’e cuidado» (A 32) / «Coita grand’e coydado» (B 174). Estratigrafía da variación lingüística nos cancioneiros trobadorescos”, Boletín da Real Academia Galega, 374, 207-299.
  • Monteagudo, Henrique (no prelo): “Variación e cambio lingüístico no galego-portugués (s. XIII-XIV): os clíticos me / mi e lle / lhi e outras formas en <-e> final”, Boletín da Real Academia Galega 380.
  • Nobiling, Oskar (2007 [1907]). “Acerca do Texto e da Interpretação do Cancioneiro da Ajuda”. En Oskar Nobiling, As cantigas de D. Joan Garcia de Guilhade e estudos dispersos. Niterói: Editora da Universidade Federal Fluminense, 173-218.
  • Nogueira, Bernardo Sá (2003). O Livro das Lezírias d’El Rei Dom Dinis. Lisboa: Universidade.
  • Nunes José Joaquim (1975). Compêndio de Gramática Histórica Portuguesa. Fonética e Morfologia (8ª edición). Lisboa: Livaria Clássica.
  • Paxeco Machado, Elza / Machado, José Pedro (1949-1964). Cancioneiro da Biblioteca Nacional. Antigo Colocci-Brancuti, 8 vols. Lisboa: Revista de Portugal.
  • Pensado, Carmen (1995). “La creación del complemento preposicional y la flexión de los pronombres personales en las lenguas románicas”. En Carmen Pensado, El complemento directo preposicional. Madrid: Visor, 179-233.
  • Rodríguez, José L. (1980). El cancionero de Joan Airas de Santiago. Santiago: Universidade.
  • Silva, Maria Cristina Vieira da (1997). “As construções causativas em textos notariais dos séculos XIII e XIV”. En Ivo Castro (ed.), Actas do XIII Encontro Nacional da Associação Portuguesa de Linguística (Braga-Guimarães 1996), vol. II, 289-295.
  • Sousa Fernández, Xulio C. (1998). Estudio diacrónico das construcións con mandar como verbo de orde en galego. Santiago: Universidade de Santiago de Compostela. Tese de doutoramento inédita.
  • Sousa Fernández, Xulio C. (2004). “O comportamento da construcción causativa deixar + infinitivo en galego”. En Teresa Amado Rodríguez et al. (eds.), Iucundi acti labores : estudios en homenaje a Dulce Estefanía Álvarez. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 187-192.
  • Sousa Fernández, Xulio C. (2012). “Esquemas causativos en galego, portugués europeo e portugués brasileiro”. En Xoán Lagares / Henrique Monteagudo (eds.), Galego e português brasileiro: história, variação e mudança. Niterói: Universidade Federal Fluminense; [Santiago de Compostela:] Universidade de Santiago de Compostela, 175-190.
  • Stengaard, Birte (2003). “El uso libro de los pronombres personales tónicos oblicuos en el gallego-portugués medieval: características sintácticas e implicaciones diacrónicas”. En Fernando Sánchez Miret (ed.), Actas del XXIII Congreso Internacional de Lingüística y Filología Románica. Tübingen: Max Niemeyer, vol. II, 425-433.