Balance produción-consumo de alimentos na Galizaaproximación dende a soberanía alimentar e a comercialización locaI

  1. Carral Vilariño, Emilio Victorino 1
  2. Carreira Pérez, Xoán Carlos
  1. 1 Universidade de Santiago de Compostela
    info

    Universidade de Santiago de Compostela

    Santiago de Compostela, España

    ROR https://ror.org/030eybx10

Revista:
Semata: Ciencias sociais e humanidades

ISSN: 1137-9669 2255-5978

Ano de publicación: 2018

Título do exemplar: Bioeconomía y Memoria Ecológica de los Territorios: Transdisciplinariedad para un Futuro Sostenible

Número: 30

Páxinas: 167-190

Tipo: Artigo

DOI: 10.15304/S.30.5366 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openAcceso aberto editor

Outras publicacións en: Semata: Ciencias sociais e humanidades

Resumo

Dende a perspectiva  da soberanía alimentar analízanse os dados de produción-consumo na Galiza tomando como referencia as estatísticas oficiais do Ministerio de Agricultura e Pesca do estado español. Ademais realízase unha análise sectorial por bacías alimentares-comarcas naturais e grandes aglomeracións urbanas. Obtense un balance global positivo no producido na Galiza, con  déficits parciais nos cereais gran e froiteiras. Os habitantes potencialmente autoabastecidos/as dentro da súa propia comarca (comercialización local) supera o 50% no caso dos cultivos forraxeiros, prados e pasteiros e tamén no viñedo. Máis do 60%  en patacas e 70%  se incluímos cultivos hortícolas e as leguminosas gran.

Referencias bibliográficas

  • Alier, J. M., Jusmet, J. R. (2013). Economía ecológica y política ambiental. Fondo de Cultura económica. Fondo de cultura económica. México. ISBN: 9786071615206.
  • Allen, A. (2003). La interfase periurbana como escenario de cambio y acción hacia la sustentabilidad del desarrollo. Cuadernos del Cendes, 20(53), 7-21. //www.scielo. org.ve/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1012-25082003000200002&lng=es&tl ng=en.
  • Altieri, M.A. (2008). Movilizándonos para rescatar nuestro sistema alimentario. CADTM2008. http://www.cadtm.org/Movilizandonos-para-rescatar.
  • Barriuso Rodrigo, A. (2016). Salud y las dietas hiperprotéicas.Trabajo Fin de Grado. Unv. de Valladolid. F. de Enfermería de Soria.
  • Baysse-Lainé,A. and Perrin,C. (2017). Les espaces agricoles des circuits de proximité : une lecture critique de la relocalisation de l’approvisionnement alimentaire de Millau. Sciences Sociétés 25, 1, 21-35 .DOI: 10.1051/nss/2017.
  • Born, B., &Purcell, M. (2006). Avoiding the local trap: Scale and food systems inplanning research. Journal of planning education and research, 26(2), 195-207.
  • Carreira Pérez, X.C. e Carral Vilariño, E. (2014). “O pequeno é grande. A agricultura familiar como alternativa: O caso galego”. Santiago: Através Editora / AGAL.
  • Consellería Medio Rural. Xunta de Galicia. (1999). http://mediorural.xunta.gal/fileadmin/arquivos/estatisticas/macro_1999/C03G. Consumo responsable.org. “Criterios para un consumo responsable”. http://www.consumoresponsable.org/criterios/index. Consultada en decembro 2017.
  • Corbelle Rico, E. e Crecente Maseda, R. (2008). Estudio da evolución da superficie agrícola na comarca da Terra Chá a partir de fotografía aérea histórica e mapas de usos, 1956-2004. Recursos Rurais. 1,4: pp. 57-65.
  • Cowie, A.L., Barron J. Orrb, B.J., Castillo-Sanchez, V.M., Chasek, P, Crossman, N.D., Erlewein, A., Louwagie,G., Maron, M., Metternicht, G.I., Minelli, S., Tengberg, A.E., Walter, S., Welton, S. (2018). Land in balance: The scientific conceptual framework for Land Degradation Neutrality. Environmental Science & Policy, 19. pp 25-23. https://doi.org/10.1016/j.envsci.2017.10.011.
  • Da Silva, L.B. (2016). Impacto econômico e soberania alimentar e nutricional: um estudo de caso na comunidade negra rural Palenqueira San Juan de Palos Prieto, região do Caribe Colombiano. Revista Nera– ANO 19, Nº. 32 – Dossiê 2016 – ISSN: 1806- 6755. pp. 195-213.
  • De Schutter, O. (2010). “Informe del Relator Especial sobre el derecho a la alimentación, Sr. Olivier De Schutter” Consejo de Derechos Humanos- Naciones Unidas. http://www.srfood.org/images/stories/pdf/officialreports/20110308_a-hrc-16-49_ agroecology_es.pdf.
  • Delgado Manuel, D. (2017). Reestructuración del sistema agroalimentario globalizado en el capitalismo terminal. PAPELES de relaciones ecosociales y cambio global, 139, pp. 13-25.
  • DeLind, L. B. (2011). Are local food and the local food movement taking us where we want to go? Or are wehitching our wagons to the wrong stars? Agriculture and human values, 28(2), 273-283.
  • Diouf, J. (2002). Prefacio de Agricultura mundial: hacia los años 2015/2030. Informe resumido .ISBN 92-5-304761-5.
  • Du Puis, E. M., Goodman, D. (2005). Should we go “home” to eat?: toward a reflexive politics of localism. Journal of rural studies, 21(3), 359-371.
  • FAO (2012). Pérdidas y desperdicios de alimentos en el mundo. Alcance , causas y prevención, Roma.
  • FAO (2009). “Como alimentar al mundo en 2050”. En http://www.fao.org/fileadmin/templates/wsfs/docs/synthesis_papers/C%C3%B3mo_alimentar_al_mundo_en_2050. pdf.
  • FAO, IFAD, WFP (2015). The state of food in security in the world 2015. Meeting the 2015 international hunger targets: taking stock of uneven progress. Rome, Italy: FAO.
  • Galzki, J.C., Mulla, D.J., Peters, C.J. (2014). Mapping the potential of local food capacity in Southeastern Minnesota. Renewable Agriculture and Food Systems, 30(4); 364–372 doi:10.1017/S1742170514000039.
  • Garcia Lozano, J. (2017). “Santiago é o terceiro concello galego en consumo de produtos ecolóxicos”. La Voz de Galicia (2017). https://www.lavozdegalicia.es/noticia/ santiago/santiago/2017/05/18/secretario-consello-regulador-agricultura-ecoloxicagalicia-craegaspan-langglsantiago-e-terceiro-concello-galego-consumo-produtosecoloxicos-spancraega-compostela/0003_201705S18C12991.htm
  • Hanspach, J., Abson, D.J., Collier, N.F., Dorresteijn, I., Schultner, J., Fischer, J. (2017). From trade-offs to synergies in food security and biodiversity conservation. Front Ecol Environ,15(9):489–494,doi:10.1002/fee.1632.
  • Instituto Nacional de Estadística (INE).2009. “Censo Agrario 2009. Metodología”. http://www.ine.es/daco/daco42/agricultura/meto_censoag09.pdf.
  • Kloppenburg, J., Hendrickson, J., Stevenson, G. W. (1996). Coming in to the foodshed. Agriculture and human values, 13(3), 33-42.
  • Kust, G., Andreeva O., Cowie, A. (2017). Land Degradation Neutrality: Concept development, practical applications and assessment. Journal of Environmental Management, 195, 16-24.http://dx.doi.org/10.1016/j.jenvman.2016.10.043.
  • Lang, T. (2006). Food Miles. Slow Food (Bra, Cuneo, Italy) 94-97.
  • López García, D. (2011). Canales cortos de comercialización como elemento dinamizador de las agriculturas ecológicas urbana y periurbana. I Congreso Estatal de Agricultura Ecológica Urbana y Periurbana. Elx, Alicante. 6 y 7 de mayo 2011.
  • McIntyre, B. D. (2009). International assessment of agricultural knowledge, science and technology for development. (IAASTD): global report.
  • Ministerio de Agricultura y Pesca y Alimentación y Medio Ambiente (2017). “El Mi- nisterio de Agricultura y Pesca, Alimentación y Medio Ambiente promociona el consumo de frutas de temporada”. http://www.mapama.gob.es/es/prensa/noticias/el-ministerio-de-agricultura-y-pesca-alimentación-y-medio-ambiente-promocionael-consumo-de-frutas-de-temporada/tcm7-460756-16.
  • Ministerio de Medio Ambiente y Medio Rural y Marino (2010). “Real Decreto 1131/2010, de 10 de septiembre, por el que se establecen los criterios para el establecimiento de las zonas remotas a efectos de eliminación de ciertos subproductos animales no destinados a consumo humano generados en las explotaciones ganaderas”. http:// www.boe.es/boe/dias/2010/10/02/pdfs/BOE-A-2010-15123.pdf.
  • Naredo, J.M. (2015). La economía en evolución. Historias y perspectivas de las categorías básicas del pensamiento económico. Siglo XXI. Madrid.
  • Pena, S. (2010). La castaña gallega busca un sitio en la mesa. http://www.elmundo.es/ elmundo/2010/10/10/galicia/1286730560.html.
  • Pérez-Neira, D., Grollmus-Venegas, A. (2018). Life-cycle energy assessment and carbon footprint of peri-urbanhorticulture. A comparative case study of local food systems in Spain. Landscape and Urban Planning. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2018.01.001.
  • Perfecto, I., Vandermeer, J. (2012). Separación o integración para la conservación de biodiversidad: la ideología detrás del debate” land-sharing” frente a” land-sparing”. Revista Ecosistemas, 21(1-2).
  • Subdirección General de Estructura de la Cadena Alimentaria. Dirección General de la Industria Alimentaria. Ministerio de Agricultura y Pesca y Alimentación y Medio Ambiente (2017). “Base de Datos de Consumo en Hogares”. http://www.mapama. gob.es/es/alimentacion/temas/consumo-y-comercializacion-y-distribucion-alimentaria/panel-de-consumo-alimentario/base-de-datos-de-consumo-en-hogares/consulta.asp.
  • Tello, E., Garrabou, R., Cussó, X., Olarieta, J.R. (2008). Una interpretación de los cambios de uso del suelo desde el punto de vista del metabolismo social agrario. La comarca catalana del Vallès, 1853-2004. Revista Iberoamericana de Economía Ecológica, 7: 97-115.
  • Tilman D., Balzer C., Hill J., BefortBL. (2011). Global food demand and the sustainablei ntensification of agriculture. P Nat Acad Sci USA, 108: 20, 260–64.
  • UN (2015). Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development. United Nations, The General Assembly. http://bit.ly/1OTd4Sr.
  • Via Campesina. (2003). “Qué es la soberanía alimentaria”. https://viacampesina.org/es/ que-es-la-soberania-alimentaria/.
  • Watkiss, P., Schmith, A., Tweddle, G., &McKinnon, A. (2005). “The validity of food mi- les as an indicator of sustainable development”. http://www.intracen.org/uploadedFiles/intracenorg/Content/Exporters/Sectors/Fair_trade_and_environmental_exports/Climate_change/validity%20of%20food%20miles.pdf.
  • Weber, C. L., Matthews, H. S. (2008). Food-miles and the relative climate impacts of food choices in the United States. Environ Sci Technol. 42(10): 3508-13.
  • Winograd, M. (2012). “Promoción del consumo de productos generados en la horticultura periurbana”. En: Mitidieri, M.; Corbino, G.; eds. Manual de horticultura periurbana.
  • WWF (2017). Appetite For Destruction. Summary_Report_Sign Off. http://www .wwf. org.uk.
  • Yacamán, C., Mata Olmo, R. (2014). La gobernanza territorial y alimentaria como base para la protección y dinamización del espacio agrario periurbano. Estudio de caso del parque agrario de Fuenlabrada (comunidad de Madrid). XVII Coloquio de Geografía Rural, 275-288.
  • Ziegler, J. (2007). UN News Centre ( 2007). “UN independent rights experts call for five-year freeze on biofuel production”. http://www.un.org/apps/news/story. asp?NewsID=24434&#.WhbFxrpFycy.
  • Zumkehr, A., Campbell, J.E. (2015). “The potential for local croplands to meet US food demand”. Frontiers in Ecology and the Environment, 13(5): 244–248.