"Galanteo de mozo e moza", romance en lengua gallega (séc. XVIII). Edición y estudio

  1. Álvarez, Rosario 1
  1. 1 Universidade de Santiago de Compostela - Instituto da Lingua Galega.
Revista:
Madrygal: Revista de estudios gallegos

ISSN: 1138-9664

Ano de publicación: 2018

Número: 21

Páxinas: 15-31

Tipo: Artigo

DOI: 10.5209/MADR.62591 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openAcceso aberto editor

Outras publicacións en: Madrygal: Revista de estudios gallegos

Resumo

El objetivo de esta contribución es dar a luz un romance escrito en lengua gallega en el siglo XVIII, del que se tenía noticia desde principios del siglo XX pero que desde entonces estaba desaparecido. Forma parte del volumen manuscrito Ocios poéticos..., en el que alguien reunió los papeles literarios del padre Feijoo a su muerte, en su mayoría composiciones poéticas del sabio benedictino. Dentro de los objetivos está también argumentar sobre la posible autoría y datación del texto, que viene a engrosar la menguada tradición de la escritura en gallego durante los “séculos escuros” (siglos oscuros: siglos XVI-XVIII). Editamos el texto y estudiamos su lengua, tanto intrínsecamente como por comparación con la de los otros autores del período llamado gallego medio, tomando como base el corpus Gondomar, de reciente apertura a la consulta pública. La situamos en el contexto de continuidad entre la tradición medieval y los resultados modernos, en una perspectiva de variación que combina siempre la visión diacrónica con la diatópica. El análisis del léxico nos ha permitido también poner el acento sobre algunos aspectos interesantes para la historia de la cultura gallega. Concluimos que el texto no es del padre Feijoo, que solo debió intervenir en la nota lingüística final y, quizás, en las glosas marginales. Respecto de la datación, lo hemos situado provisoriamente a mediados del siglo XVIII.

Referencias bibliográficas

  • ALGa I = Constantino García e Antón Santamarina (dirs.) (1990): Atlas Lingüístico Galego. Volume I: Morfoloxía verbal [coord. F. Fernández Rei]. A Coruña: Fundación Barrié / Instituto da Lingua Galega.
  • ALGa II = Constantino García e Antón Santamarina (dirs.) (1995): Atlas Lingüístico Galego. Volume II: Morfoloxía non verbal [coord. Rosario Álvarez]. A Coruña: Fundación Barrié / Instituto da Lingua Galega.
  • Álvarez Blázquez, Xosé María (1959): Escolma da poesía galega. II. A poesía dos séculos XIV a XIX (1354-1830). Vigo: Galaxia.
  • Álvarez, Rosario (2012): “Achegamento ao perfil lingüístico dos autores dos inicios da Idade Contemporánea”, en R. Mariño (ed.), Papés d’emprenta condenada (II). Lingua galega e comunicación nos inicios da Idade Contemporánea. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega / Instituto da Lingua Galega, pp. 213-259.
  • Álvarez, Rosario e Ernesto González Seoane (eds.) (2017): Gondomar. Corpus dixital de textos galegos da Idade Moderna. Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega. En liña: http://ilg.usc.gal/gondomar/[consulta: marzo 2018].
  • Álvarez, Rosario e Francisco Millán Rodríguez (2016): “O “Pranto da frota, por unha ninfa galega” (c. 1702). Tradición manuscrita, autoría, edición e estudo”. Cuadernos de Estudios del siglo XVIII 26, pp. 233-270.
  • Areal, Justo Eliseo (1901): Poesías inéditas del Padre Feijoo. Sacadas a luz por Justo E. Areal. Tui: Tipografía Regional.
  • Boullón Agrelo, Ana Isabel (2017): “La antroponimia en Galicia en el siglo XVIII”, Namenkundliche Informationen 109-110, pp. 78-107. En liña: https://www.researchgate.net/publication/328880452.
  • Censo español executado de órden del Rey comunicada por el Conde de Floridablanca, Primer Secretario de Estado y del Despacho, en el año 1787. Madrid: Imprenta Real.
  • Correas, Gonzalo (1984 [1627]): Arte Kastellana. Introducción, edición y notas por Manuel Taboada Cid. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela.
  • Dávila Corona, Rosa María; Montserrat Duran Pujol e Máximo García Fernández (2004): Diccionario histórico de telas y tejidos. Castellano-catalán. [Valladolid]: Junta de Castilla y León. DdD = Antón Santamarina (ed.): Dicionario de dicionarios. Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega. En liña: http://sli.uvigo.es/DdD [consulta: marzo 2018].
  • DRAG = Real Academia Galega: Dicionario da Real Academia Galega. A Coruña: Real Academia Galega. En liña: https://academia.gal/dicionario [consulta: marzo 2018].
  • Feijoo Montenegro, Benito Jerónimo (1726): “Paralelo de las lenguas Castellana, y Francesa”, en Theatro critico universal, ó Discursos varios en todo genero de materias, para desengaño de errores comunes. Madrid: Lorenzo Francisco Mojados, Tomo I, Discurso XV, pp. 297-312 (http://bdh-rd.bne.es/viewer. vm?id=0000030010&page=1).
  • González Lopo, Domingo L. (2013): “Las cofradías en la formación religiosa y el control festivo en las parroquias de Galicia y el norte de Portugal en época moderna”, Obradoiro de Historia Moderna 22, pp. 63-92.
  • González Montañés, Julio I. (2016): “El Entremés del portugués, pieza teatral jesuítica en gallego del siglo XVIII. Noticia del manuscrito, edición y estudio”, Taller de TeatrEsco. Valencia: Parnaseo, Universidad de Valencia (http://parnaseo.uv.es/Ars/teatresco/Revista/Taller_Estudios_Textos.html).
  • López Peláez, Antolín (1899): Las poesías del P. Feijoo sacadas a la luz con un prólogo de Don Antolín López Peláez. Lugo: G. de Castro.
  • Mariño Paz, Ramón (2003): O idioma galego no limiar da súa renacenza. Estudo lingüístico de textos pregaleguistas (Revista Galega de Filoloxía, Monografía 2). A Coruña: Universidade da Coruña.
  • Mariño Paz, Ramón; Margarita Sánchez Yáñez e Damián Suárez Vázquez (2012): O romance da urca de Santo Antón (1777). Poesía en galego no Ferrol do século XVIII. A Coruña: Fundación Barrié / Instituto da Lingua Galega.
  • Monteagudo, Henrique (2005): “A xeneralización do uso do grafema para a consoante /ʃ/ na escrita galega. Notas sobra a súa orixe (ss. XVI-XVIII)”, en A. I. Boullón Agrelo, X. L. Couceiro Pérez e F. Fernández Rei (eds.), As tebras alumeadas. Estudos filolóxicos ofrecidos en homenaxe a Ramón Lorenzo. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, pp. 405-421.
  • NTLLE = Real Academia Española: Nuevo tesoro lexicográfico de la lengua española. Madrid: Real Academia Española. En liña: http://buscon.rae.es/NTLLE/SrvltGUILoginNTLLE.
  • Pensado, José Luis e Carmen Pensado Ruiz (1983): “Gueada” y “geada” gallegas. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela.
  • Portela Silva, María José (2002): “Apéndice”, en J. García Oro (coord.), Historia de las diócesis españolas. 14. Iglesias de Santiago de Compostela y Tuy-Vigo. Madrid: Biblioteca de Autores Cristianos, pp. 519-530.
  • Sánchez Vaquero, José (1999): España, Tierra de Santos (Ermitas y Santuarios de los Santos). Salamanca: Imprenta Kadmos.
  • Sarmiento, Fr. Martín (1998 [1766]): Elementos Etimológicos según el método de Euclides. Edición y estudio por J. L. Pensado. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza.
  • Sobreira, Fr. Juan (1979 [1792-1797]): Papeletas de un diccionario gallego. Edición y estudio crítico por José Luis Pensado. Vol. 1. Ourense: Instituto Padre Feijoo.
  • TILG = Antón Santamarina (dir.): Tesouro informatizado da lingua galega. Santiago de Compostela: Instituto
  • da Lingua Galega. En liña: http://ilg.usc.gal/TILG/ [consulta: marzo 2018].
  • TLPGP = Rosario Álvarez (coord.): Tesouro do léxico patrimonial galego e portugués. Santiago de Compostela:
  • Instituto da Lingua Galega. En liña: http://ilg.usc.gal/Tesouro [consulta: marzo 2018].
  • TMILG = Francisco Xavier Varela Barreiro (dir.): Tesouro medieval informatizado da lingua galega. Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega. En liña: http://ilg.usc.gal/tmilg/ [consulta: marzo 2018].
  • Vázquez Núñez, Arturo (1881): “Poesías inéditas del P. Feijoo”, Ilustración gallega y asturiana 3/7, pp. 80, 92, 128, 140 e 152.