A legitimação regionalista perante o surto nacionalistaa lógica das perguntas de Vida Gallega a Nacionalismo Gallego. Nuestra afirmación regional como caso

  1. Torres Feijó , Elias J. 1
  1. 1 Universidade de Santiago de Compostela. Departamento de Filoloxía Galega. Rede Galabra.
Revista:
Madrygal: Revista de estudios gallegos

ISSN: 1138-9664

Año de publicación: 2023

Número: 26

Tipo: Artículo

DOI: 10.5209/MADR.92984 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openAcceso abierto editor

Otras publicaciones en: Madrygal: Revista de estudios gallegos

Resumen

La irrupción de ideas nuevas o renovadas en un sistema o anfisistema que proponen y son objeto de acción para su implementación puede dar lugar a cambios relevantes en el mismo. En ocasiones, se trata de impulsos y matices de ideas existentes cuyo éxito dependerá de la capacidad de condicionar la actividad sistémica y su alcance. En este sentido, no es raro que ciertos grupos dominantes intenten negociar nuevas propuestas, en varias direcciones; entre estoa, reformular los conceptos e ideas propuestos como parte del status quo existente o limitar el alcance de dichas propuestas a posiciones y funciones que no amenacen su centralidad. En el caso que nos ocupa, esta fue la realidad de la acogida que la revista Vida Gallega, representante y, sobre todo, modelo periodístico de esa centralidad, dio a la publicación de Nacionalismo Gallego. Nuestra ‘afirmación’ regional, de Antonio Villar Ponte. El texto analiza la lógica de los primeros propuestas y debate, que se produjo dada la ya relevante posición de Antonio Villar Ponte y la coyuntura favorable para tomar en consideración el regionalismo/nacionalismo en Galicia, sus dimensiones y efectos pretendidos. Son estas circunstancias las que explican que Villar Ponte y las Irmandades supieran situar el gallego en el centro del anfisistema gallego y que sectores como el representado por Vida Gallega debieran tenerlas en cuenta, incorporando incluso, en el futuro, elementos de la nueva propuesta de galleguidad. Esa lógica sigue funcionando hoy como sustrato en la Galicia actual.

Referencias bibliográficas

  • Acuña, X. Enrique (2019): “Vida Gallega. Unha crónica aberta na Galicia do século XX”, em X. H. Acuña (ed.), As imaxes da Vida Gallega. Vigo: A Nosa Terra, pp. 9-21.
  • Agirreazkuenaga, Joseba (2017): “A reformulación do autogoberno dos vascos: Da ‘reintegración foral’ e os ‘dereitos históricos’ aos Estatutos de autonomía: 1917-1919”, em J. Beramendi et al. (eds.), Repensar Galicia: as Irmandades da Fala. Santiago de Compostela: Consellería de Cultura, Educación e Orde¬nación Universitaria / Museo do Pobo Galego, pp. 53-68.
  • Alonso Girgado, Luís (2016): “A prensa nacionalista da Galicia alén mar na etapa das Irmandades (1916- 1931)”, em L. Cochón (coord.), Arredor das Irmandades da Fala: pensamento, política e poética en Galicia (1914-1931). Vigo: Xerais, pp. 231-239.
  • Anderson, Benedict (1991): Imagined communities: reflections on the origin and spread of nationalism (ed¬ição revista e ampliada). Londres: Verso.
  • Barreiro Fernández, X. Ramón (2016): “O precedente inmediato das Irmandades da Fala. A revista Estu-dios Gallegos de Aurelio Ribalta”, em L. Cochón (ed.), Arredor das Irmandades da Fala: pensamento, política e poética en Galicia (1914-1931). Vigo: Xerais, pp. 61-69.
  • Barreras Viso, Nuria (1987): “Dibujo e ilustración en la revista Vida Gallega 1909-1936”, Castrelos 0, pp. 161-174.
  • Beramendi, Justo (2005): “A Galicia cultural nas primeiras décadas do século XX”, em Simposio sobre Antonio Couceiro Freijomil. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, pp. 57-73.
  • Beramendi, Justo (2007): De provincia a nación. Historia do galeguismo político. Vigo: Xerais.
  • Beramendi, Justo (2013): “Relaciones entre galleguismo y catalanismo (1840-1918)”, em Joc literari i estratègies de representació: 150 anys dels Jocs Florals de Barcelona. Barcelona: Institut d’Estudis Catalans / Socie¬tat Catalana de Llengua i Literatura, pp. 17-43.
  • Beramendi, Justo (2017): “As Irmandades no seu marco histórico”, em J. Beramendi et al. (eds.), Repensar Galicia: as Irmandades da Fala. Santiago de Compostela: Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Uni¬versitaria / Museo do Pobo Galego, pp. 25-44.
  • Beramendi, Justo e X. Manoel Núñez (1995): “The Historical Background of Galician Nationalism (1840- 1950)”, Canadian Review of Studies in Nationalism 21/1-2, pp. 33-52.
  • Beramendi, Justo et al. (2017): Repensar Galicia: as Irmandades da Fala. Santiago de Compostela: Con-sellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria / Museo do Pobo Galego.
  • Bolaño Amigo, M. Eugenia (2018): “Representacións da infancia e imaxinario social en Vida Galle¬ga (1915-1936) e Céltiga (1924-1932): entre o conflito e a negociación de significados”, Cuadernos de estudios gallegos 65/131, pp. 339-375.
  • Borja de Riquer i Permanyer, Borja (2021): “El proyecto de una España grande y regional de Francesc Cambó”, em R. Villares, X. M. Núéz e R. Máiz (eds.), As Irmandades da Fala no seu tempo: perspec-tivas cruzadas. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, pp. 249-271.
  • Bourdieu, Pierre (1979): La Distinction. Critique sociale du jugement. Paris: Minuit.
  • Bourdieu, Pierre (1994): “L’emprise du journalisme”, Actes de la Recherche en Sciences Sociales 101-102, pp. 3-9.
  • Bourdieu, Pierre (1997): Méditations pascaliennes. Paris: Editions du Seuil.
  • Cabo Villaverde, Miguel (2017): O agrarismo. Vigo: A Nosa Terra.
  • Bourdieu, Pierre (1998): “As Irmandades perante o agrarismo: expectativas e realidades”, em Beramendi et al. (eds.), Repensar Galicia. As Irmandades da Fala. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia. Museo do Pobo Galego, pp. 235-249.
  • Campuzano Carvajal, Francisco et al. (2001): Les Nationalismes en Espagne: de l’Etat liberal a l’Etat des autonomies (1876-1978). Montpellier: Université Paul Valéry-Montpellier III.
  • Capelán, Antón (2006): [Introdução, a] Villar Ponte, Antonio, em Nacionalismo gallego. Nuestra afirma¬ción regional. A Corunha: Tipografía Obrera, pp. III-X.
  • Casas, Arturo (2017): “A axencia político-cultural das Irmandades e a emerxencia de prácticas protoen-saísticas na Galiza do seu tempo”, em H. Monteagudo e Mª D. Sánchez Vales (eds.), No tempo das Irmandades: fala, escrita e prelos. A Coruña: Real Academia Galega, pp. 39-52.
  • Casassas Ymbert, Jordi (2017): “Análise comparativa dos nacionalismos ibéricos: o caso catalán”, em Be¬ramendi et al. (eds.), Repensar Galicia: as Irmandades da Fala. Santiago de Compostela: Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria / Museo do Pobo Galego, pp. 45-52.
  • Castro, Xavier (1985): O Galeguismo na encrucillada republicana. Ourense: Deputación Provincial de Ourense.
  • DiMaggio, Paul J. e Walter W. Powell (1999): “Introducción”, em W. W. Powell e P. J. Dimaggio (coords.), El nuevo institucionalismo en el análisis organizacional. México: Fondo de Cultura Económica, pp. 33-75.
  • Even-Zohar, Itamar (1995): “Planificación da cultura e mercado”, Grial 126, pp. 181-200.
  • Even-Zohar, Itamar (2023): Ideational Labor and the Production of Social Energy: Intellectuals, Idea Makers and Cul¬ture Entrepreneurs. Tel Aviv: The Culture Research Lab, https://www.tau.ac.il/~itamarez/works/books/ Even-Zohar_2023--Ideational%20Labor.pdf [consulta: 03/06/2023].
  • Ferrer i Gironès, Francesc (1985): La persecució política de la llengua catalana. Barcelona: Edicions 62.
  • García Filgueira, Marta (2001): Arte e publicidade, os anuncios ilustrados en “Vida gallega” (1909-1938). Sada: Ediciós do Castro.
  • González Bello, Rosa María (1999): “A Revista ‘Vida Gallega’: unha visión da emigración galega a Amé¬rica (1909-1938)”, em Actas do V Congreso Internacional de Estudios Galegos (Universidade de Tré¬veris, 8-11 outubro 1997). Sada: Ediciós do Castro; Trier: Centro de Documentación de Galicia da Universidade de Trier, pp. 353-363.
  • González-Millán, Xoán (1995): “O discurso literario galego e a configuración dun espacio público nacional no primeiro tercio do século xx: un marco de reflexión”, em A. Casas (coord.), Tentativas sobre Dieste. Santiago de Compostela: Sotelo Blanco, pp. 13-29.
  • González Pérez, Clodio (2016): “A prensa nacionalista en Galicia (1916-1931)”, em L. Cochón (coord.), Arredor das Irmandades da Fala: pensamento, política e poética en Galicia (1914-1931). Vigo: Xerais, pp. 215-229.
  • Granja Sainz, J. Luis de la (2021): “ El nacionalismo vasco en el tiempo de las lrmandades da Fala: mo-derados, radicales y heterodoxos (1916-1923)”, em R. Villares Paz, X. M. Núñez Seixas e R. Máiz Suárez (eds.), As Irmandades da Fala no seu tempo: perspectivas cruzadas. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, pp. 273-295.
  • Ínsua, Emilio X. (2015): “Antón Villar Ponte na presidencia da ‘Asociación de Prensa’ coruñesa (1915)”, https://ainsuadoinsua.blogspot.com/2015/12/ [consulta: 03/06/2023].
  • Even-Zohar, Itamar (2016a): A Nosa terra é nosa!: a xeira das Irmandades da Fala (1916-1931). A Corunha: Baía Edicións.
  • Even-Zohar, Itamar (2016b): “Galiza, República, Lingua, Esquerdaesteos ideolóxicos e perfís cívico-culturais do labor prometeico de Antón Vilar Ponte (1881-1936)”, em C. Fernández Pérez-San Julián (ed.), Nos cen anos das Irmandades. A Corunha: Universidade da Coruña, pp. 35-59
  • Even-Zohar, Itamar (2016c): “Cronobiografía de Antón Villar Ponte”, em Antón Villar Ponte e as Irmandades da Fala. A Corunha: Biblioteca de Autores da APC, pp. 13-38
  • Ínsua, Emilio X. e Xurxo Martínez González (2018): Común temos a patria: Biografía dos irmáns Villar Ponte. Vigo: Xerais.
  • Jepperson, Ronald L. (1999): “Instituciones, efectos institucionales e institucionalismo”, em W. Powell e P. J. Dimaggio (comps.), El nuevo institucionalismo en el análisis organizacional. México: Fondo de Cultura Económica, pp. 193-215.
  • Leersen, Joep (2021): “Mobilidade cultural e mobilización políticadinámicas tranmacionais, acción nacio¬nal”, em R. Villares Paz, X. M. Núñez Seixas e R. Máiz Suárez (eds.), As Irmandades da Fala no seu tempo: perspectivas cruzadas. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, pp. 21-50.
  • López Piñeiro, Carlos, (1995): O cine na revista Vida Gallega: (1909- 1938). A Corunha: Centro Galego de Artes da Imaxe.
  • Núñez Seixas, X. Manoel (1999): Los Nacionalismos en la España contemporánea: (siglos XIX y XX). Barcelona: Hipotesi.
  • Núñez Seixas, X. Manoel (2004): Movimientos nacionalistas en Europa, siglo XX. Madrid: Síntesis.
  • Núñez Seixas, X. Manoel (2021): “Esperando a Wilson: a Primeira Gerra Mundial e os movementos nacionalistas da Europa occidental”, em R. Villares Paz, X. M. Núñez Seixas e R. Máiz Suárez (eds.), As Irmandades da Fala no seu tempo: perspectivas cruzadas, Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, pp. 51-86.
  • Ribao Fernández, Roberto (2007): A fotografia na revista Vida Gallega : un silandeiro universo de sentido. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, Servizo de Publicacións e Inter¬cambio Científico.
  • Rodríguez, Francisco (2017): “As irmandades da fala e o agrarismo”, Repensar Galicia: as Irmandades da Fala. Santiago de Compostela: Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria / Museo do Pobo Galego, pp. 105-120.
  • Santamarina, Antón (2017): “Cataluña como referente para Galicia na loita polo recoñecemento da súa personalidade cultural e política”, em H. Monteagudo, E. Sánchez Vales e M. Dolores (eds.), No tempo das Irmandades: fala, escrita e prelos. Real Academia Galega, pp. 227-238.
  • Spyvak, Gayatri Ch. (2009): ¿Pueden hablar los subalternos? (Trad. Manuel Asensi Pérez). Barcelona: Museu d’Art Contemporani de Barcelona.
  • Torres Feijó, Elias J. (2000). “Norma lingüística e (inter-) sistema cultural. O caso galego’”, em J. M. Car-rasco González et al. (eds.), Actas del Congreso Internacional de Historia y Cultura en la Frontera. I Encuentro de Lusitanistas Españoles. Cáceres: Universidade de Extremadura, pp. 967-996.
  • Torres Feijó, E. J. (2004): “Contributos sobre o objecto de estudo e metodologia sistémica. Sistemas li-terários e literaturas nacionais” em A. Tarrío Varela e A. Abuín González (eds.), Bases metodolóxicas para unha historia comparada das literaturas da Península Ibérica. Santiago de Compostela: Univer¬sidade de Santiago de Compostela, pp. 419-440.
  • Torres Feijó, E. J. (2010): “Relacionamento literário galego-português: Legitimação e expansão com Sísifo ao fun¬do”, em A. Sáez Delgado e L. M. Gaspar (eds.), Suroeste: Relaciones literarias y artísticas entre Por¬tugal y España (1890-1936) / Relações literárias e artísticas entre Potugal e Espanha (1890-1936). Badajoz: Museo Extremeño e Iberoaméricano de Arte Contemporáneo; Madrid: Sociedad Estatal de Conmemoraciones Culturales, pp. 163-185.
  • Torres Feijó, E. J. (2019a): Galeguismo precário e Portugal. Santiago de Compostela: Andavira.
  • Torres Feijó, E. J. (2019b): Portugal para quê?. Santiago de Compostela: Andavira.
  • Vaqueiro Foxo, Vítor (2003): A Obra fotográfica dos Pacheco no período 1909-1936, a través de dúas publicacións viguesas, El Pueblo Gallego e Vida Gallega. Tese de doutoramento. Santiago de Compo¬stela: Universidade de Santiago de Compostela.
  • Vázquez Souza, Ernesto (2003): A fouce, o hórreo e o prelo: Ánxel Casal ou o libro galego moderno. Sada: Ediciós do Castro.
  • Vázquez Souza, Ernesto (2004): Desta beira do Leteu. Artigos de historia cultural, literatura e sociedade desde o esqueci¬mento. Ames: Laiovento.
  • Vázquez Souza, Ernesto (2008): “Um ponto de inflexão na reivindicação nacional: 1916, a Irmandade da Fala”, Boletim da Academia Galega da Língua Portuguesa 1, pp. 57-88.
  • Villar Ponte, Antonio (1916a): Nacionalismo gallego. Nuestra afirmación regional. A Corunha: Tipografía Obrera.
  • Villar Ponte, Antonio (19162b); Nacionalismo gallego. Nuestra afirmación regional. A Corunha: La Voz de Galicia.
  • Villares Paz, Ramón (2021): “Ecos europeos na formación do nacionalismo galego: As irmandades da Fala (1916-1923)”, em R. Villares Paz, X. M. Núñez Seixas e R. Máiz Suárez (eds.), As Irmandades da Fala no seu tempo: perspectivas cruzadas. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, pp. 87-128.
  • Velasco Souto, Carlos F. (2015): “Agrarismo e mobilizaçom campesina no abrente do século XX, tempo das Irmandades da Fala”, Murguía: Revista Galega de Historia 32, pp. 17-34.