«Non fuit Arabicum, sed Hispanum!!!»Aristotle among Galicians

  1. González Fernández, Martín
Revista:
Claridades: revista de filosofía

ISSN: 1989-3787

Ano de publicación: 2022

Volume: 14

Número: 2

Páxinas: 71-99

Tipo: Artigo

DOI: 10.24310/CLARIDADESCRF.V14I2.15303 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openDialnet editor

Outras publicacións en: Claridades: revista de filosofía

Resumo

Se habla de las traducciones de Aristóteles y Pseudo-Aristóteles en tierras gallegas o realizados por gallegos en la Edad Media; así como los problemas inherentes a toda operación de traducción en cualquier época y circunstancia. Nos centramos en Pedro Gallego, representante de la 3º generación de los traductores de la corte toledana de Alfonso X el Sabio, de quien fue amigo y confesor, aunque afincado en Murcia y obispo titular de la recién recuperada sede de Cartagena. Y pormenorizamos las distintas secuencias en el traslado de una de las obras capitales de Aristóteles, que tanto interesó a los árabes, del árabe al latín, el Liber de animalibus, compendio de diversos trabajos naturalistas y de biología, que traduce nuestro autor natural de Ortigueira (mariña lucense).

Referencias bibliográficas

  • Albertus Magnus (1987): Man and the Beasts. De animalibus (Books 22-26). Tr. James J. Scanlan. New York, Binghampton: Center for Medieval and Early Renaissance Studies (col. Medieval and Renaissance Texts and Studies, 47).
  • Aristotle (1977): Generation of animals, The Arabic Translation commonly ascribed to Yaḥyā ibn al-Baṭrīq, eds. J. Brugman and H. J. Drossaart Lufos. Leiden: Publications of the ‘De Goej Fund’ 23.
  • Aristotle (1979): The Arabic Versión of Aristotle’ Parts of Animal, ed. Remke Kruk, Amsterdam: Verhanddeligen der Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, Afd. Letterkunde, n.r. 97.
  • Aristotle (1992): De animalibus: Michael Scot’Arabic-Latin traslation, 3: Books. XV-XIX; Generation of Animals (Leiden: E. J. Brill, 1992) (Aristoteles Semitico-Latinus, 5.3).
  • Aristóteles (1994): Aristoteles latinus. De animalibus libri IX in der Übersetzung des Michel Scotus, Buch I-XIV, ed. B. K. Vollmann. München: Als Manuskript gedruckt mit Unterstützung der Münchner
  • Universitätsgesellschaft.
  • Aristóteles (2000): Aristoteles Latinus: XVII 2.I.1 De historia animalium. Translatio Guillelmi de Morbeka. Pars prima: lib. I-V, edd. P. Beullens et F. Bossier. Leiden - Boston - Köln: E. J. Brill.
  • Aristóteles (1966): Aristoteles Latinus: XVII 2.V De generatione animalium. Translatio Guillelmi de Moerbeka, ed. H. J. Drossaart Lulofs. Bruges - Paris: Desclée De Brouwer.
  • Arisṭūṭālīs (1977): Kitāb tabā’i ´al-ḥayawān, ed. ‘Abd al-Raḥmān Badawī, Kuwai, 1977, reed. a cargo de Lourus S. Filius, Johannes den Heijer y John Mattock (1986) en la serie Aristoteles Semitico-Latinus, Leiden: E. J. Brill.
  • Aubenque, P. (1985): «Verdad y escepticismo (Sobre los límites de una refutación filosófica del escepticismo)», en Diógenes (México), núm. 132 (33), pp. 95-105.
  • Brea, M. (coord.) (1996): Lírica profana galego-portuguesa. Corpus completo das cantigas medievais, con estudio biográfico, análise retórica e bibliografía específica. 2 vol. Equipo de investigación: Fernando Magán Abelleira, Ignacio Rodiño Caramés, María del Carmen Rodríguez Castaño,
  • Xosé Xabier Ron Fernández. Equipo de apoio: Antonio Fernández Guidanes, María del Carmen Vázquez Pacho. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia / Centro de Investigacións Lingüísticas e Literarias Ramón Piñeiro). Lírica Profana Galego-Portuguesa. 2 vols. Santiago de Compostela: Centro Ramón Piñeiro. Xunta de Galicia.
  • Burnett, C. (2002): «Filosofía natural, secretos y magia», en García Ballester, L. (ed.): Historia de la ciencia y de la técnica en la Corona de Aragón. Salamanca: Junta de Castilla y León, T. I, pp. 95-144.
  • Chamizo Domínguez, P. J. (1984): La doctrina de la verdad en Michel de Montaigne. Málaga: Universidad de Málaga (UMA).
  • Draelants, I. (1999): «La transmission du De animabilus d’Aristote dans le De floribus rerum naturalium d’Arnaldus Saxo», en C. Steel, G. Guldentops, P. Beullens (eds.), Aristotle’s Animals in the Middle Ages and Renaissance, Leuven, 1999 (Medievalia Lovaniensia, Series I, Studia XXVII), pp. 126-158.
  • Dunlop, M. D. (1959): «The Translations of al-Biṭīq and Yaḥyā (Yuḥannā) ibn al-Baṭrīq», Journal of the Royal Asiatic Society, pp. 140-150. DOI: https://doi.org/10.1017/S0035869X00118180
  • Galleci, Petri (2000). Opera omnia quae extant. Summa de astronomia; Liber de animalibus; Regitiva domus, Edidit José Martínez Gázquez. Firenze: Edizioni del Galluzzo [«Millennio Medievale», 20]).
  • Heijer, J. den (1991): «Syriacisms in the Arabic Version of Aristotle’s Historia Anumalium [sic]», Aram 3 (1991), pp. 97-114.
  • Kroustalis, S. (2008): «La Escritura y sus materiales, pigmentos, tintas e instrumentos», en El soporte de la lengua, coord. M. C. Hidalgo Brinquis, Nájera 22-26 de septiembre 2003. Logroño: Patronato de Santa María la Real de Nájera, pp. 133-166.
  • Martínez Gázquez, J. (1998): «El Liber de animalibus de Pedro Gallego, adaptación del Liber animalium aristotélico», en Roma, magistra mundi. Itineraria culturae medieualis. Mélanges offerts au Père L. E. Boyle. Turnhout: Louvain La Neuve: Brepols, pp. 563-571. DOI: https://doi.org/10.1484/M.TEMA-EB.5.102802
  • Meirinhos, J. (1996): «Petrus Hispanus Portugalensis? Elementos para uma diferenciaçâo de autores», Revista Española de Filosofía Medieval, núm 3, pp. 51-76. DOI: https://doi.org/10.21071/refime.v3i.9717
  • Montaigne, M. de (2003): Ensayos completos. Traducción Almudena Montojo. Introducción, notas y traducción de los sonetos de La Boétie, Álvaro Muñoz Robledano. Madrid: Cátedra.
  • Peck, A. L. (1965): «Introduction», en: Aristotle: Historia animalium. Cambridge: Loeb Classical Library.
  • Pedro Hispano (1944): Obras filosóficas, ed. M. Alonso. Madrid: CSIC.
  • Pelzer, A. (1924): «Un traducteur inconnu: Pierre Gallego, franciscain et primier évêque de Carhagène», Miscellanea F. Ehler: Scritti di Storia e Paleografía. Roma [Ciudad del Vaticano]: Biblioteca Apostolica Vaticana, pp. 407-456
  • Salvador Martínez, H. (2016): El humanismo medieval y Alfonso X el Sabio: ensayo sobre los orígenes del humanismo vernáculo. Madrid: Polifemo.
  • Santoyo Mediavilla, J.-C. (2009): La traducción medieval en la Península ibérica (siglos XII-XV). León: Instituto de Estudios Medievales / Universidad de León.
  • Tato Plaza (1999): Libro de notas de Álvaro Pérez, notario de terra de Rianxo e Postmarcos (1457). Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega e Ilustre Colegio Notarial da Coruña.
  • Vázquez Janeiro, I. (1998): «El pensamiento hispano-franciscano medieval en la historiografía reciente», en Soto Rábanos, José María (ed.), Pensamiento medieval hispano. Homenaje a Horacio Santiago Otero. Madrid: CSIC / Consejería de Educación y Cultura de la Junta de Castilla y León
  • / Diputación de Zamora, vol. II, pp. 1143-1174.
  • Zonta, M. (1999): «The zoological writtings in the Hebrew Tradictio: The Hebrew approach to Aristotle’s zoological writtings and to their ancient and medieval commentators in the Middle Ages», en Steel, Carlos, Guldentops, Guy, and Pieter Beullens, Aristote’s Animals in the Middle Ages
  • and the Renaissance. Leuven: Leuven University Press (col. «Medievalia Lovaniensia», Series I / Studia XVII), pp. 44-65.