Galiza, deixa Castela e vem a nós! ¿Un caso de irredentismo portugués?

  1. Ramón Villares 1
  1. 1 Universidade de Santiago de Compostela
    info

    Universidade de Santiago de Compostela

    Santiago de Compostela, España

    ROR https://ror.org/030eybx10

Revista:
Rubrica contemporanea

ISSN: 2014-5748

Año de publicación: 2022

Título del ejemplar: Ibericidad. Estudios sobre la condición peninsular en la era contemporánea

Volumen: 11

Número: 22

Páginas: 29-49

Tipo: Artículo

DOI: 10.5565/REV/RUBRICA.272 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openDDD editor

Otras publicaciones en: Rubrica contemporanea

Resumen

El artículo analiza las relaciones entre Portugal y Galicia, durante las primeras décadas de siglo XX, como un posible ejemplo de irredentismo, que sustituye al iberismo del siglo XIX. La conclusión es que irredentismo portugués y reintegracionismo gallego fueron débiles y no estuvieron acompañados de una acción política e institucional comparable al de otras regiones europeas, especialmente las del norte del Mar Adriático.

Referencias bibliográficas

  • Aguia, A, 1912.
  • Antón CAPELÁN, “António Sérgio no Instituto de Estudios Portugueses da Universidade de Santiago”, en ídem, Contra A Casa da Troia, Santiago de Compostela, Edicións Laiovento, 1994.
  • BAUER, Otto, La cuestión de las nacionalidades y la socialdemocracia, Akal, Madrid, 2020 [1907], ed. de Máiz, Ramón.
  • CAMEIRÂO, Lurdes, Epistolário espanhol de Teixeira de Pascoaes (Cartas de intelectuais espanhóis a Teixeira de Pascoaes), Lisboa, Assírio e Alvim, 2010.
  • CAMPOS MATOS, Sérgio, Iberismos. Naçâo e transnaçâo, Portugal e Espanha c.1807-c.1931, Coimbra, Imprensa da Universidade de Coimbra, 2017.
  • CATARUZZA, Marina, L’Italia e il confine orientale 1886-2006, Bolonia, Il Mulino, 2007.
  • CRAINZ, Guido, Il dolore e l’esilio. L’Istria e le memorie divise d’Europa, Roma, Donzelli Editore, 2005
  • FEIJÓ, António, Cartas a Luís de Magalhâes, 2 vols., Lisboa, Bertrand, 2004.
  • FREIRE, Ana María, “Emilia Pardo Bazán, Portugal y la literatura portuguesa (con cartas inéditas de la escritora a Teófilo Braga y José Ramalho Ortigâo)”, en La literatura española del siglo XIX y las literaturas europeas. Sociedad de Literatura Española del Siglo XIX, V Coloquio (Barcelona, 22-24 de octubre de 2008), Barcelona, PPU, 2011.
  • FUENTES, Maximiliano, España en la primera guerra mundial. Una movilización cultural, Madrid, Akal, 2014.
  • FUNDAÇÃO MÁRIO SOARES/DBG-Documentos Bernardino Machado, en http://hdl.handle.net/11002/fms_dc_109979.
  • HARRINGTON, Thomas, “Risco y Portugal: contactos anteriores a la época de Teoría do nazonalismo galego y la revista Nós”, Revista de lenguas y literaturas catalana, gallega y vasca, 7 (2010), https://doi.org/10.5944/rllcgv.vol.7.2000.5816.
  • HARRINGTON, Thomas, “The hidden history of tripartite Iberianism”, en CABO, Fernando; ABUIN, Anxo, y DOMINGUEZ, César (eds.), A comparative history of literatures in the Iberian Peninsula, vol.1, Amsterdam, John Benjamins Publishing Company, 2010, https://doi.org/10.1075/chlel.xxiv.04har.
  • MADEIROS, António, “Discurso nacionalista e imagens de Portugal na Galiza”, en PAZOS-JUSTO, Carlos; BOTANA VILAR, M. Jesús, y ANDRÉ, Gabriel (eds.), Galiza e(m) Nós. Estudos para a compreensâo do relacionamento cultural galego-português, Vilanova de Famalicâo, Húmus, 2021.
  • MARAGALL, Juan, y UNAMUNO, Miguel de, Epistolario y escritos complementarios, prólogo de Pedro LAÍN ENTRALGO, Pedro, y epílogo de RIDRUEJO, Dionisio, Madrid, Seminarios y Ediciones, 1971.
  • MONZALI, Luciano, Irredentismo in Dalmazia, 1886-1925, Roma, Bontempelli, 2015.
  • MONZALI, Luciano, Italiani di Dalmazia, 1914-1924, Florencia, Le Lettere, 2007.
  • MURGUÍA, Manuel, El regionalismo gallego: ligeras observaciones por Manuel Murguía al discurso leído por el señor D. Antonio Sánchez Moguel en su recepción en la Real Academia de la Historia de Madrid el 8 de diciembre de 1888, La Habana, Imp. “La Universal”, 1889.
  • Nosa Terra, A, 1917, 1919, 1920 y 1921.
  • NÚÑEZ SEIXAS, Xosé-Manoel (ed.), The First World War and The Nationality question in Europe. Global Impact and Local Dynamics, Leiden/Boston, Brill, 2021.
  • NÚÑEZ SEIXAS, Xosé-Manoel, Entre Ginebra y Berlín. La cuestión de las minorías nacionales y la política internacional en Europa 1914-1939, Madrid, Akal, 2001.
  • NÚÑEZ SEIXAS, Xosé-Manuel, Internacionalitzant el nacionalisme. El catalanisme polític i la qüestió de les minories nacionals a Europa (1914-1939), Catarroja, Afers, 2010.
  • PARDO BAZÁN, Emilia, “Eça de Queiroz”, en La vida contemporánea, Madrid, Novelas y Cuentos, 1972, [1º de 1900, Madrid].
  • PARDO BAZÁN, Emilia, De mi tierra, Vigo, Edicións Xerais de Galicia, 1984, pp. 26-27 [1ª de 1888].
  • PAZOS-JUSTO, Carlos, Alfredo Guisado. Xente d’a Aldea e outros textos das orixes, Ponteareas, Concello de Ponteareas/Deputación de Pontevedra, 2021.
  • PEREIRA, Juan Manuel, Los países del Extremo Oriente, Madrid, Gaspar Editores, 1883.
  • PÉREZ BALLESTEROS, José, Cancionero Popular Gallego, prefacio de Teófilo Braga, Buenos Aires, Editorial Emecé, 1942 [1º de Madrid, 1886].
  • PESSOA, Fernando, Ibéria. Introduçâo a um imperialismo futuro, ed. de Lisboa, Atica Prosa, 2012.
  • PETRI, Rolf, “Frontiera”, Qualestoria, XXXVIII/1 (2010).
  • PLA, Josep, Direcció Lisboa, en Obra Completa, vol. XXVIII, Barcelona, Ediciones Destino, 1975.
  • Ramón VILLARES, “Andar por fóra. A experiencia de Nós”, en ídem, Cultura e Política na Galicia do século XX, Vigo, Galaxia, 2021.
  • Ramón VILLARES, “O nacionalismo galego no contexto da Grande Guerra: “regaleguizar” e internacionalizar”, Ler História, 73 (2018), pp. 217-240, https://doi.org/10.4000/lerhistoria.4382.
  • RAMOS, Rui, A segunda fundaçâo, vol. VI de José Mattoso (dir.), Historia de Portugal, Lisboa, Círculo de Leitores, 1994.
  • REVELLES, Jesús, “Estelrich a Galícia. Els contactes peninsulars de la mà dreta de Francesc Cambó”, en RLLCGV, XIX (2014), https://doi.org/10.5944/rllcgv.vol.19.2014.13760.
  • RIBERA I ROVIRA, Ignasi, Portugal y Galicia Nación. Identidad étnica, histórica, literaria, filológica y artística, Barcelona, R. Tobella impresor, 1911.
  • RIQUER I PERMANYER, Borja de, Alfonso XIII y Cambó. La monarquía y el catalanismo político, Barcelona, RBA editores, 2013.
  • ROCHA RELVAS, Susana, “Portuguese-Catalan Intellectual Networks in Inter-War Period. Interconnections between Noucentisme and Renascença Portuguesa”, en GANT, Mark (ed.), Revisiting Centres and Peripheries in Iberian Studies: Culture, History and Socioeconomic Change, Cambridge, Scholars Publishing, 2019, p. 257.
  • SÁNCHEZ ROMÁN, José Antonio, La Sociedad de Naciones y la reinvención del imperialismo liberal, Madrid, Marcial Pons, 2021.
  • SOEIRO, Teresa, “A Semana Cultural Galega no Porto”, en PAZOS-JUSTO, BOTANA y ANDRÉ, Galiza e(m) Nós.
  • TEIXEIRA, Nuno SEVERIANO, “Portugal na “Grande Guerra” 1914-1918: as raçôes da entrada e os problemas de conduta”, en ídem, (coord.), Portugal e a guerra. História das intervençôes militares portuguesas nos grandes conflitos mundiais (sécs. XIX XX), Lisboa, Colibrí, 1998.
  • UCELAY DA CAL, Enric, El imperialismo catalán. Prat de la Riba, Cambó, D’Ors y la conquista moral de España, Barcelona, Edhasa, 2003.
  • Vanguardia. La, 1917.
  • Victor MARTINEZ-GIL, El naixement de l’iberisme catalanista, Barcelona, Curial, 1997.
  • VILLARES, Ramón, Galiza, terra irmá de Portugal, Lisboa, Fundaçâo Francisco Manuel dos Santos, 2022.