Escuchar la Edad Media. Reflexiones de una filóloga en ejercicio

  1. Arbor Aldea, Mariña 1
  1. 1 Universidade de Santiago de Compostela
    info

    Universidade de Santiago de Compostela

    Santiago de Compostela, España

    ROR https://ror.org/030eybx10

Journal:
Revista de filología románica

ISSN: 0212-999X 1988-2815

Year of publication: 2022

Issue: 39

Pages: 101-112

Type: Article

DOI: 10.5209/RFRM.80499 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openOpen access editor

More publications in: Revista de filología románica

Abstract

The article reports and reflects on the aims of the Universo Cantigas project (https://universocantigas.gal) and the criteria used for the creation of a critical online edition of the corpus of secular medieval Galician-Portuguese lyrical poetry. The analysis examines the principles of palaeographical transcription used and explains the challenge faced in critical editing projects of this type of reconstructing the source text as faithfully as possible to that of its author. Finally, the paper responds to criticism from some scholars regarding the methodological principles on which the new edition of the corpus is based.

Bibliographic References

  • Arbor Aldea, Mariña (2001): O cancioneiro de don Afonso Sanchez. Edición e estudo. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela.
  • Arbor Aldea, Mariña (2016 [2015]): Cancioneiro da Ajuda. Transcrición e notas. Washington D.C.: Virtual Center for the Study of Galician-Portuguese Lyric .https://blogs.commons.georgetown.edu/cantigas/files/2013/05/ArborAldea-Ajuda-Intro-Final2.pdf
  • Arbor Aldea, Mariña (2017): «Edición e edicións: a propósito de crítica textual e lírica medieval (profana) galego-portuguesa (II)». Revista Galega de Filoloxía 18, pp. 11-47. DOI: https://doi.org/10.17979/rgf.2017.18.0.3178.
  • Arbor Aldea, Mariña (2019): «Universo Cantigas: el editor ante el espejo», in Isabella Tomassetti(coord.), Avatares y perspectivas del medievalismo ibérico. San Millán de la Cogolla-La Rioja: Cilengua, vol. II, pp. 1541-1553.
  • Arbor Aldea, Mariña (2022): «Cerrando círculos. Primeira cala sobre o antecedente (único?) de BV», in Editar cantigas (de amigo) no século xxi. A Coruña [en prensa].
  • Arbor Aldea, Mariña / Ferreiro, Manuel (2018): «Universo Cantigas: work in progress», in Gaetano Lalomia / Daniela Santonocito (coords.), Literatura Medieval (Hispánica): nuevos enfoques metodológicos y críticos.San Millán de la Cogolla-La Rioja: Cilengua, pp. 23-41.
  • Arbor Aldea, Mariña / Rodríguez Guerra, Alexandre / Varela Barreiro, Xavier (2014): «As abreviaturas no Cancioneiro da Ajuda: tipos, valores e distribución». Revista Galega de Filoloxía 15, pp. 11-51.
  • Arias Freixedo, Xosé Bieito (2019): «Da materia paleográfica á edición: algunhas nota ao fío da transcrición do Cancioneiro da Biblioteca Nacional de Portugal e do Cancioneiro da Vaticana», in Isabella Tomassetti(coord.), Avatares y perspectivas del medievalismo ibérico. San Millán de la Cogolla-La Rioja: Cilengua, vol. I, pp. 311-327.
  • Askins, Arthur (1991): «The Cancioneiro da Bancroft Library (previously, the Cancioneiro de um Grande d’ Hespanha): a copy, ca. 1600, of the Cancioneiro da Vaticana», in Actas do Congresso da Associação Hispânica de Literatura Medieval (Lisboa, 1-5 Outubro 1991). Lisboa: Cosmos, vol. I, pp. 43-47.
  • Brea, Mercedes / Lorenzo Gradín, Pilar (dirs.) (1998-): Base de datos da Lírica Profana Galego-Portuguesa (MedDB) [base de datos en línea]. Versión 3.11. Santiago de Compostela: Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades. http://www.cirp.gal/meddb [Consulta: 07/02/2022] ISSN 1989-4546.
  • Brea, Mercedes / Lorenzo Gradín, Pilar (dirs.) (2020-): Base de datos paleográfica da lírica galego-portuguesa (PalMed)[base de datos en liña]. Versión 1.2. Santiago de Compostela: Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades [Consulta: 09/02/2022] (ISSN en trámite).
  • Brea, Mercedes / Fernández Guiadanes, Antonio (2021): «Transcribiendo los cancioneros gallego-portugueses para una base de datos», in Pablo Rodríguez López / José Mauricio Lepe Zepeda / María Isabel de Páiz Hernández (eds.), Patrimonio textual y Humanidades digitales. Salamanca: IEMYRhd / SEMYR, vol. III, pp. 65-83.
  • Contini, Gianfranco (1986): Breviario di ecdotica. Milano / Napoli: Riccardo Ricciardi Editore.
  • D’Heur, Jean-Marie (1975 [1974]): Recherches internes sur la lyrique amoureuse des troubadours galiciens-portugais (xiie-xive siècle): contribution à l’étude du «corpus des troubadours». Liège: Université de Liège, pp. 10-93.
  • Fernández Guiadanes, Antonio (2011): «Uso y funciones de la plica en el Cancioneiro da Ajuda: identificación del usus scribendi de los copistas», in Manuel J. Salamanca López (coord.), La materialidad escrita: nuevos enfoques para su interpretación. Uviéu: Instituto de Estudios para la Paz y la Cooperación, pp. 41-87.
  • Fernández Guiadanes, Antonio / Bermúdez Sabel, Helena (2019): «Da transcrición paleográfica ás bases de datos: problemas e solucións na lírica galego-portuguesa», in Déborah González (ed.), Lírica galego-portuguesa. Lingua, sociolingüística e pragmática. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, pp. 49-63.
  • Ferreiro, Manuel (2015): «Edición crítica e léxico: sobre algunhas cuestións de vocabulario na poesía profana galego-portuguesa», in Ramón Mariño Paz / Xavier Varela Barreiro (eds.), Lingüística histórica e edición de textos galegos medievais. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela (Anexo 73 de Verba), pp. 259-275.
  • Ferreiro, Manuel (dir.) (2018-): Universo Cantigas. Edición crítica da poesía medieval galego-portuguesa. A Coruña: Universidade da Coruña .http://universocantigas.gal [Consulta: 07/02/2022]. ISSN 2605-1273.
  • Ferreiro, Manuel / Arbor Aldea, Mariña / Arias Freixedo, Bieito / Eirín, Leticia (eds.) (2018-): Universo Cantigas. Edición crítica da poesía medieval galego-portuguesa. A Coruña: Universidade da Coruña .http://universocantigas.gal [Consulta: 07/02/2022].
  • Ferreiro, Manuel / Martínez Pereiro, Carlos Paulo / Tato Fontaíña, Laura (eds.) (2007): Normas de edición para a poesía trobadoresca galego-portuguesa / Guidelines for the Edition of Medieval Galician-Portuguese Troubadour Poetry. A Coruña: Universidade da Coruña .https://ruc.udc.es/dspace/handle/2183/15993?locale-attribute=es[Consulta: 09/02/2022].
  • Gonçalves, Elsa (2016 [2006]): «Correcções ao texto de três cantigas d’escarnh’e mal dizer: fiz arento - podros ode - poyar», in João Dionísio / Henrique Monteagudo / Maria Ana Ramos (eds.), De Roma ata Lixboa. Estudos sobre os cancioneiros galego-portugueses. A Coruña: Real Academia Galega, pp. 427-439.
  • Gonçalves, Elsa (2016 [2016]): «Leituras conjecturais: 1. e erto seja na forca (B 415 / V 26) 2. enfintos son vãos (V [1025]», in João Dionísio/ Henrique Monteagudo / Maria Ana Ramos (eds.), De Roma ata Lixboa. Estudos sobre os cancioneiros galego-portugueses. A Coruña: Real Academia Galega, pp. 579-592.
  • Larson, Pär (2016): «Il reale e il vero in lessicografia e filologia italiana», in Stephen Dörr et Yan Greub (eds.), Quelle philologie pour quelle lexicographie? Actes de la section du xxviième Congrès International de Linguistique et de Philologie Romanes. Heidelberg: Universitätsverlag Winter, pp. 77-83.
  • Larson, Pär (2017): «Suoni, fonemi, grafie e grafemi nella pratica editoriale». Per Leggere XVII, 32-33, pp. 173-180.
  • Lopes, Graça Videira / Ferreira, Manuel Pedro et al. (2011-): Cantigas Medievais Galego Portuguesas [base de dados online]. Lisboa: Instituto de Estudos Medievais, FCSH/NOVA. http://cantigas.fcsh.unl.pt [Consulta: 07/2/2022].
  • López Viñas, Xoán (2014): «Unha ferramenta para o estudo do léxico medieval: o GLOSSA», in Leticia Eirín García / Xoán López Viñas (eds.), Lingua, texto, diacronía. Estudos de lingüística histórica. A Coruña: Universidade da Coruña, pp. 239-256.
  • Lorenzo Gradín, Pilar (2021): «Lírica gallego-portuguesa y lematización: el valor de las palabras», in Pablo Rodríguez López / José Mauricio Lepe Zepeda / María Isabel de Páiz Hernández (eds.), Patrimonio textual y Humanidades digitales. Salamanca: IEMYRhd / SEMYR, vol. III, pp. 253-268.
  • Lorenzo Gradín, Pilar / Santiago Gómez, Carmen de (2019): «De MedDB a PalMed: Bases de datos para el estudio integral de la lírica gallego-portuguesa». Revista de poética medieval 33, pp. 25-50.
  • Michaëlis de Vasconcelos, Carolina (1990 [1904]): Cancioneiro da Ajuda. Lisboa: Imprensa Nacional / Casa da Moeda, 2 vols.
  • Moscoso Mato, Eduardo (2008): «A forma verbal cantara no Cancioneiro da Ajuda e na Crónica de Santa María de Iria», in Mercedes Brea / Francisco Fernández Rei / Xosé Luís Regueira (eds.), Cada palabra pesaba, cada palabra medía. Homenaxe a Antón Santamarina. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, pp. 561-569.
  • Moscoso Mato, Eduardo / López Martínez, M.ª Sol (2007): «Morfoloxía do Cancioneiro da Ajuda», in Ana Isabel Boullón Agrelo (ed.), Na nosa lyngoage galega. A emerxencia do galego como lingua escrita na Idade Media. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega / Instituto da Lingua Galega, pp. 557-577. http://consellodacultura.gal/publicacion.php?id=95 [Consulta: 20/04/2022].
  • Pedro, Susana Tavares (2019a): «M. Arbor Aldea, Cancioneiro da Ajuda. Transcrición e notas,Washington DC 2015 https://blogs.commons.georgetown.edu/cantigas/files/2013/05/ArborAldea-Ajuda-Intro-Final2.pdf». Cultura Neolatina LXXVIII, 3-4, pp. 429-441.
  • Pedro, Susana Tavares (2019b): «Os sinais abreviativos no Cancioneiro da Biblioteca Nacional: tentativa de sistematização», in Isabella Tomassetti(coord.), Avatares y perspectivas del medievalismo ibérico. San Millán de la Cogolla-La Rioja: Cilengua, vol. I, pp. 411-419.
  • Ricketss, Peter T. (ed.) (2001, 2005): Concordance de l’Occitan Médiéval (COM). Turnhout: Brepols.
  • Rodríguez Guerra, Alexandre (2013): «Unha corrección marxinal do Cancioneiro da Ajuda nada marxinal». Revista Galega de Filoloxía 14, pp. 161-199.
  • Rodríguez Guerra, Alexandre / Varela Barreiro, Xavier (2007): «As grafías no Cancioneiro da Ajuda», in Ana Isabel Boullón Agrelo (ed.), Na nosa lyngoage galega. A emerxencia do galego como lingua escrita na Idade Media. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega / Instituto da Lingua Galega, pp. 473-556. http://consellodacultura.gal/publicacion.php?id=95 [Consulta: 20/04/2022].
  • Sánchez-Prieto Borja, Pedro (1998): Cómo editar los textos medievales. Criterios para su presentación gráfica. Madrid: Arco Libros.
  • Squillacioti, Paolo: TLIO. Tesoro della Lingua Italiana delle Origoni. Firenze: Istituto Opera del Vocabolario Italiano. http://tlioweb.ovi.cnr.it [Consulta: 07/02/2022]. ISSN 2240-5216.
  • Tanturli, Giuliano (2017): «Sulla resa grafica dei testi volgari. Proposta generale». Per Leggere XVII, 32-33, pp. 151-154.
  • Tavani, Giuseppe (1969): Poesia del Duecento nella Penisola Iberica. Problemi della lirica galego-portoghese. Roma: Edizioni dell’Ateneo