The procedures of emblematics in Portugalthe path to Heaven through the glazed tiles of the Church of the Holy Saviour in Coimbra

  1. López Calderón, Carme 1
  1. 1 Universidade de Santiago de Compostela
    info

    Universidade de Santiago de Compostela

    Santiago de Compostela, España

    ROR https://ror.org/030eybx10

Revista:
Revista de História da Sociedade e da Cultura

ISSN: 2183-8615 1645-2259

Ano de publicación: 2020

Número: 20

Páxinas: 115-147

Tipo: Artigo

DOI: 10.14195/1645-2259_20_6 SCOPUS: 2-s2.0-85099476610 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openDialnet editor

Outras publicacións en: Revista de História da Sociedade e da Cultura

Resumo

En el segundo tercio del siglo XVIII la Igreja de São Salvador de Coimbra reviste sus naves y coro con un rico programa iconográfico pintado sobre azulejos y atribuido a Salvador de Sousa Carvalho. El conjunto se basa en las estampas ejecutadas por Gottfried Bernhard Göz y Joseph Sebastian Klauber para ilustrar la obra Vita, Doctrina, Passio Domini nostri Iesu Christi, escrita por el benedictino Coelestin Leuthner y publicada en Augsburgo en 1733, poniendo así de manifiesto la estrecha relación que el arte barroco portugués mantiene con el género de la emblemática. En este artículo analizamos la adaptación que el ciclo pictórico acomete de estos referentes impresos, evidenciando cómo la selección, reordenación y recombinación de las fuentes son mecanismos clave para la formulación de un discurso original que, en este caso, se destina a mostrar al devoto cuál es el camino que conduce al cielo.

Referencias bibliográficas

  • ARAÚJO, Filipa (en prensa). "An open-air emblem book: The enigmatic case of the Baroque tiles in the Garden of the Bissaya Barreto House Museum (Coimbra)", in Paulette Choné et al. (eds.), Selected Proceedings of the 11th International Conference of the Society for Emblem Studies (Nancy, 3-7 July 2017). Tours: Presses Universitaires François-Rabelais.
  • FALCAO, José António (1990). "Azulejeria setecentista do Real Convento de Jesus de Setúbal. Alguns aspectos históricos e iconográficos", in Juan José Martín González (ed.), Relaciones artisticas entre la Peninsula Iberica y America: Actas del V Simposio Hispano-Portugues de Historia del Arte (11-13 mayo 1989). Valladolid: Universidad de Valladolid, 103-109.
  • GARCÍA ARRANZ, José Julio (2005). "Una empresa de Núnez de Cepeda en azulejos: La decoración cerámica de la capilla bautismal de la Catedral de Braga (Portugal)". Norba-Arte, 25, 129-148. https://dialnet.unirioja.es/descarga/articulo/2274998. pdf (consultado em 2020.06.08).
  • GARCÍA ARRANZ, José Julio (2009). "Azulejos and Emblematics in Eighteenth Century Portugal: The Hieroglyphic Programmes of Masters António and Policarpo de Oliveira Bernardes", in Luís Gomes (ed.), Mosaics of Meaning. Studies in Portuguese Emblematics. Glasgow: University of Glasgow, 125-151.
  • GARCÍA ARRANZ, José Julio (2018). "El programa emblemático en azulejos de la sacristía del convento de Santo António de Varatojo (Torres Vedras, Portugal)". De Arte, 17, 77-94. http://revpubli.unileon.es/ojs/index.php/dearte/article/view/5144 (consultado em 2020.06.08).
  • GONÇALVES DOS SANTOS, Diana Teresa Fanha da Graça (2013). Azulejaria de fabrico coimbrao (1699-1801). Artifices e artistas. Cronologia. Iconografia. 3 vols. Tese de doutoramento em História da Arte Portuguesa apresentada a Faculdade de Letras da Universidade do Porto. https://repositorio-aberto.up.pt/handle/10216/72785 (consultado em 2020.06.08).
  • KRAUS, Andreas (1985). "Leutner, Cölestin", in New German Biography, vol. 14, 387. https://www.deutsche-biographie.de/pnd122700449.html#ndbcontent (consultado em 2020.06.08).
  • LÓPEZ CALDERÓN, Carme (2013). "La emblemática como instrumento devocional: La capilla de Nossa Senhora da Esperança en Abrunhosa (Viseu, Portugal)", in Ana Martínez et al. (eds.), Palabras, simbolos, emblemas. Las estructuras graficas de la representacion. Madrid: Turpín Editores, 299-311.
  • LÓPEZ CALDERÓN, Carme (2017). "Emblemática aplicada en el distrito de Coimbra: La Iglesia de Nossa Senhora da Tocha (Cantanhede) y sus fuentes impresas", in Blanca Ballester et al. (eds.), Encrucijada de la palabra y la imagen simbolicas. Estudios de emblematica. Palma: José J. de Olaneta Editor, 433-442.
  • LÓPEZ CALDERÓN, Carme (2017a). "Emblemática mariana aplicada en Portugal: Fuentes foráneas para un discurso contrarreformista uniforme", in Lúcia Rosas et al. (coords.), Genius Loci. Lugares e significados. Places and meanings, vol. I. Oporto: CITCEM, 371-382.
  • MAMEDE, Eduardo Proença (1990). "Igreja do Salvador (Subsídios para o seu Estudo)". Munda, 20, 23-39.
  • MAMEDE, Eduardo Proença (1991). "Igreja do Salvador (Subsídios para o seu Estudo)". Munda, 21, 3-6.
  • MATIAS, Cecília y OLIVEIRA, Lina (2003). "Igreja de Sao Salvador". Sistema de Informacao para o Patrimonio Arquitectonico. http://www.monumentos.gov.pt/Site/APP_PagesUser/SIPA.aspx?id=1599 (consultado em 2020.06.08).
  • MENDES, Maria do Carmo Raminhas (2010). Pintura Barroca e Emblema: Imagetica da Escola do Coracao no tecto da capela-mor da Igreja de Nossa Senhora da Conceicao, na Covilha (1675-1725). Tese de mestrado apresentada a Facultade de Letras da Universidade de Lisboa. http://hdl.handle.net/10451/3914 (consultado em 2020.06.08).
  • MONTEIRO, Joao Pedro (1995-1999). "Os Pia Desideria, uma fonte iconográfica da azulejaria portuguesa do século XVIII". Azulejo, 3/7, 61-70.
  • OJEDA, Almerindo (2017). "El uso de grabados en el arte colonial: Una aproximación al corpus peruano", in Manuel Alcántara et al. (coords.), Arte. Memoria del 56o Congreso Internacional de Americanistas. Salamanca: Ediciones Universidad de Salamanca, 585-594.
  • SIMOES, J. M. dos Santos (2010). Azulejaria em Portugal no seculo XVIII, Edicao revista e actualizada. Lisboa: Fundaçao Calouste Gulbenkian.
  • SMITH, Robert (1972). Frei Jose de Santo Antonio Vilaca Escultor Beneditino do sec. XVIII, vol. I. Lisboa: Fundaçao Calouste Gulbenkian.
  • STOLL, Peter (2010). Joseph Sebastian Klauber und die Kupferstiche des Coelum Christianum.
  • Augsburg: Universität Augsburg. urn:nbn:de:bvb:384-opus4-11642 (consultado em 2020.06.08).
  • WESTERMAYER, Georg (1883). "Leutner, Cölestin", in General German Biography, vol. 18, 497. https://www.deutsche-biographie.de/pnd122700449.html#adbcontent (consultado em 2020.06.08).