O posesivo non concordado en galego e en castelán de Galicia como mudanza sintáctica en curso

  1. Silva-Domínguez, Carme 1
  1. 1 Universidade de Santiago de Compostela. Departamento de Filoloxía Galega.
Revista:
Madrygal: Revista de estudios gallegos

ISSN: 1138-9664

Ano de publicación: 2021

Número: 24

Páxinas: 191-216

Tipo: Artigo

DOI: 10.5209/MADR.80240 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openAcceso aberto editor

Outras publicacións en: Madrygal: Revista de estudios gallegos

Resumo

This article offers an analysis of two forms of the so-called Possessive without agreement that are possible in Galician and in Galician Spanish. First of all, it deals with the well-known progress of the possessive paradigm to structures that are nucleated by an adverb of place, like diante miña. Secondly, the constructions like ao lado súa, where the (2) possessive pronoun appears without agreement and whose meaning can be locative, and others are also studied. The analysis consists of (3) accessing and using the TILG, CORGA and CORILGA corpus for Galician, and the ESLORA corpus for Galician Spanish. Aspects which are described are the chronology of the phenomenon and the relevance of factors such as the grammatical person, the kind of adverb or adverbial locution, the level of animation in the antecedent: all of them are analysed to explain their ability to promote innovation. Arguments supporting the interpretation of the remodelling as a change from below are provided, and two attempts to operate a change from above in the innovation are also described. Finally, the article offers evidence for the interpretation of the linguistic remodelling as endogenous; the peculiar phenomenon that consists of the selection of the feminine genre for the possessive form in both linguistic systems is studied as well.

Referencias bibliográficas

  • Álvarez Blanco, Rosario (coord.) (1995): Atlas lingüístico galego. Tomo II: Morfoloxía non verbal. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, Conde de Fenosa.
  • Alonso Pintos, Serafín (2002): Para unha historia do estándar galego. As propostas do período 1966-1980. Madrid: UNED.
  • Alonso Pintos, Serafín (2006): O proceso de codificación do galego moderno (1950-1980). A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza.
  • Álvarez Blanco, Rosario e Xosé Xove (2002): Gramática Galega. Vigo: Galaxia.
  • Bertolotti, Virginia (2014): “Pronombres posesivos en el español rioplatense: tres casos de reanálisis”, Traslaciones. Revista Hispanoamericana de Lectura y Escritura 1/1, pp. 56-64, https://revistas.uncu.edu.ar/ojs/index.php/traslaciones/article/view/194.
  • Bertolotti, Virginia (2017): “Pronombres posesivos y cambios gramaticales en español: Análisis en la variedad rioplatense”, en Concepción Company Company e Norohella Huerta Flores (eds.): La posesión en la lengua española. Madrid: CSIC, pp. 325-349.
  • Bouzouita, Miriam (no prelo): “The diatopic distribution of the use of possessive pronouns instead of verbal prepositional phrase complements in Spanish”.
  • Braunmüller, Kurt; Steffen Höder e Karoline Kuhl (eds.) (2014): Stability and Divergence in Language Contact. Factors and Mechanisms. Amsterdam: John Benjamins.
  • Breithbarth, Anne; Christopher Lucas, Sheila Watts e David Willis (eds.) (2010): Continuity and Change in Grammar. Amsterdam: John Benjamins.
  • Casanova, Vanessa (2020): “El uso del complemento posesivo verbal por el complemento de régimen pre¬posicional en español actual”, en Miriam Bouzouita e Matti Marttinen Larsson (eds.), Moderna Språk 114/3 (Special issue on possessive constructions in Romance), pp. 264-301, http://hdl.handle.net/1854/ LU-8638372.
  • Conde Silvestre, Juan Camilo (2007): Sociolingüística histórica. Madrid: Gredos.
  • Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades: Corpus de Referencia do Galego Actual (CORGA) [3.2], http://www.cirp.gal/corga// [consulta: 01/2018-04/2021].
  • De Benito Moreno, Carlota e Ana Estrada Arráez (2016): “Introducción. Si Alvar levantara la cabeza: cómo tratar con informantes virtuales”, Revista internacional de lingüística iberoamericana 28, pp. 7-17.
  • De Benito Moreno, Carlota e Ana Estrada Arráez (2018): “Aproximación metodológica al estudio de la variación lingüística en las interacciones digitales”, REDD: Revista de estudios del discurso digital 1, pp. 74-122, DOI: https://doi.org/10.24197/ redd.1.2018.74-122.
  • Del Barrio de la Rosa, Florencio (2018): Espacio variacional y cambio lingüístico en español. Madrid: Visor Libros.
  • Döhla, Hans-Jörg (2014): “Diachronic convergence and divergence in differential object marking between Spanish and Portuguese”, en Kurt Braunmüller, Steffen Höder e Karoline Kuhl (eds.) (2014): Stabil¬ity and Divergence in Language Contact. Factors and Mechanisms. Amsterdam: John Benjamins, pp. 265-289.
  • Eddington, David (2017): “Nominalized adverbs in Spanish: the intriguing case of detrás mío and its co-horts”, Research in Corpus Linguistics 5, pp. 47-55, DOI: https://doi.org/10.32714/ricl.05.04.
  • Enrique-Arias, Andrés (2010): “On language contact as an inhibitor of language change”, en Anne Breith¬barth, Christopher Lucas, Sheila Watts e David Willis (eds.) (2010): Continuity and Change in Gram¬mar. Amsterdam: John Benjamins, pp. 97-118.
  • Vázquez Rozas, Victoria (dir.): Corpus para el estudio del español oral (ESLORA). Santiago de Composte¬la: Universidade de Santiago de Compostela, http://eslora.usc.es/ [consulta: 01/2018-04/2021].
  • Fernández Rei, Francisco (coord.) (1990): Atlas lingüístico galego. Tomo I: Morfoloxía verbal. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, Conde de Fenosa.
  • Freixeiro Mato, Xosé Ramón (2001): “Interferencia e niveis de uso dalgunhas construcións con pronome posesivo en galego”, Revista Galega de Filoloxía 2: pp. 69-88, http://hdl.handle.net/2183/2576.
  • Freixeiro Mato, Xosé Ramón (2009): Lingua de calidade. Vigo: Xerais.
  • Hoff, Mark (2020): “Cerca mío o cerca de mí? A variationist analisis of Spanish locative + possessive on Twitter”, Studies in Hispanic and Lusophone Linguistics 13/1, pp. 51-78, DOI: https://doi.org/10.1515/ shll-2019-2017.
  • Jakob, Daniel e Johannes Kabatek (eds.) (2001): “Introducción: lengua, texto y cambio lingüístico en la Edad Media”, en Daniel Jakob e Johannes Kabatek (eds.): Lengua medieval y tradiciones discursivas en la Península Ibérica. Frankfurt am Main / Madrid: Vervuert / Iberoamericana, pp. VII-XVII.
  • Kühl, Karoline e Kurt Braunmüller (2014): “Linguistic stability and divergence: An extended perspective”, en Kurt Braunmüller, Steffen Höder e Karoline Kuhl (eds.): Stability and Divergence in Language Con¬tact. Factors and Mechanisms. Amsterdam: John Benjamins, pp. 13-38.
  • Labov, William (2001): Principles of Linguistic Change. Social Factors. Oxford: Blackwell.
  • Lucchesi, Dante (2012): “O contato entre línguas e a origem do português brasileiro”, en Eva Gugenberger, Henrique Monteagudo e Gabriel Rei-Doval (eds.): Contacto de linguas, hibrididade, cambio:contextos, procesos e consecuencias. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, pp. 191-221.
  • Lucchesi, Dante; Alan Baxter e Ilza Ribeiro (coords.) (2009): O Português Afro-Brasileiro. Salvador de Baia: EDUFBA.
  • Mariño Paz, Ramón (2017): “Breve reflexión histórica sobre o cambio inducido por contacto castelanizante en galego”, en Xosé Luís Regueira e Elisa Fernández Rei (eds.): Estudos sobre o cambio lingüístico no galego actual. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, pp. 45-62.
  • Marttinen Larsson, Matti (2021): “Modelling incipient probabilistic grammar change in real time: the gram¬maticalisation of possessive pronouns in European Spanish locative adverbial constructions”, Corpus Linguistics and Linguistic Theory, https://doi.org/10.1515/cllt-2021-0030.
  • Marttinen Larsson, Matti e Laura Álvarez López (2017): “Delante suyo vs. delante de él: el uso de las locu¬ciones adverbiales locativas desde una perspectiva diacrónica y diatópica”, Signo y Seña 31, pp. 85-104, DOI: https://doi.org/10.34096/sys.n31.3827.
  • Marttinen Larsson, Matti e Miriam Bouzouita (2018): “Encima de mí vs. encima mío: un análisis variacionista de las construcciones adverbiales locativas con complementos preposicionales y posesivos en Twitter”, Moderna Språk 112/1, pp. 1-39, https://ojs.ub.gu.se/index.php/modernasprak/article/view/4331/3507.
  • Marttinen Larsson, Matti e Miriam Bouzouita (2018): “Female morphology in possessive complements of adverbial constructions in Andalusian varieties”. Comunicación presentada ao Congreso “Possesive Constructions in Romance” (PossRom 2018), Universidade de Gante, xuño de 2018.
  • Martins, Ana Maria (2015): “Variação sintáctica no português quinhentista: a colocação dos pronomes clíti¬cos”, Estudos de lingüística galega 7, pp. 83-94, DOI: https://doi.org/10.15304/elg.7.2373.
  • Matras, Yaron (2009): Language Contact. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Meilán García, Antonio (1998): Construcciones locativas y cuantitativas. Madrid: Arco/Libros.
  • Pons Rodríguez, Lola (2006): “Una reflexión sobre el cambio lingüístico en el español del siglo XV”, en Juan de Dios Luque Durán e Andrés de Molina Redondo (eds.): Actas del V Congreso andaluz de lin-güística general: homenaje al profesor José Andrés de Molina Redondo. Granada: Granada Lingüística, vol. 3: pp. 1563-1568.
  • Real Academia Galega (2012): Diccionario da lingua galega. A Coruña: Real Academia Galega, https:// academia.gal/dicionario [consulta: 01/2018-04/2021].
  • Regueira Fernández, Xosé Luis (dir.): Corpus oral informatizado da lingua galega (CORILGA). Santiago de Compostela / Vigo: Instituto da Lingua Galega / Atlantic-Universidade de Vigo, http://ilg.usc.es/ corilga/ [consulta: 01/2018-04/2021].
  • Salgado, Hugo e Miriam Bouzouita (2017): “El uso de las construcciones de adverbio locativo con pro-nombre posesivo en el español peninsular: un primer acercamiento diatópico”, Zeitschrift fur Romani¬sche Philologie 133/3, pp. 766-794, DOI: https://doi.org/10.1515/zrp-2017-0038.
  • Silva Domínguez, Carme (1995): “As estructuras adverbiais do tipo de diante miña”, Cadernos de lingua 11, pp. 5-21, http://publicacionsperiodicas.academia.gal/index.php/Cadernos/article/view/529/543.
  • Silva Domínguez, Carme (2002): Frases nominais con posesivo en galego. Estructura e valores referenciais (Aanexo nº 50 de Verba. Anuario Galego de Filoloxía). Santiago de Compostela: Servizo de Publicacións.
  • Silva Domínguez, Carme (2020): “El posesivo en construcciones de valor locativo de la lengua gallega: innovación lingüística e interferencia a partir del análisis de corpus contemporáneos”, en Miriam Bouzouita e Matti Marttinen Larsson (eds.), Moderna Språk 114/3 (Special issue on Possessive constructions in Romance), pp. 226- 263, https://ojs.ub.gu.se/index.php/modernasprak/article/view/5251.
  • Santamarina, Antón (dir.); Ernesto González Seoane e María Álvarez de la Granja: Tesouro Informatizado da Lingua Galega (TILG). (Versión 4.1). Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega, http://ilg. usc.gal/TILG/ [consulta: 01/2018-09/2020].