O deus de Carlos Casares e a ficción no tempo da memoria

  1. Álex Alonso Nogueira 1
  1. 1 Brooklyn College
    info

    Brooklyn College

    Brooklyn, Estados Unidos

    ROR https://ror.org/019k4jq75

Revista:
Boletín da Real Academia Galega

ISSN: 1130-7714

Ano de publicación: 2017

Título do exemplar: Carlos Casares

Número: 378

Páxinas: 117-144

Tipo: Artigo

Outras publicacións en: Boletín da Real Academia Galega

Resumo

Este ensaio estudia os contextos da novela de Carlos Casares Deus sentado nun sillón azul (1996) e analiza en que medida esta narración é un intento de abordar as cuestións centrais do debate contemporáneo sobre a memoria. A través dos recursos da ficción e da voz dunha antiga estudante do protagonista, o autor reconstrúe a contorna cultural e política dunha cidade provincial durante os primeiros anos do réxime de Franco, en certa maneira, como un relato contrafactual. Finalmente, o Deus de Casares, un dos primeiros e máis sólidos achegamentos aos emerxentes traballos sobre a memoria, é tamén unha avaliación crítica da responsabilidade dos intelectuais, a través da análise das linguaxes e da traxectoria dun profesor ficticio.

Referencias bibliográficas

  • Arendt, Hannah (2003a): Responsibility and judgment. New York: Schocken Books. Introdución de Jerome Kohn.
  • Arendt, Hannah (2003b): Eichmann en Jerusalén. Un estudio sobre la banalidad del mal. Barcelona: Lumen.
  • Bourdieu, Pierre (1982): Ce que parler veut dire: l’économie des échanges linguistiques. [París]: Fayard.
  • Bourdieu, Pierre (1999): Meditaciones pascalianas. Barcelona: Anagrama.
  • Casares, Carlos (1981): Vicente Risco. Vigo: Galaxia.
  • Casares, Carlos (1984 [1979]): Os escuros soños de Clío. Vigo: Galaxia. 4ª ed.
  • Casares, Carlos (1987): Os mortos daquel verán. Vigo: Galaxia.
  • Casares, Carlos (1996) Deus sentado nun sillón azul. Vigo: Galaxia.
  • Casares, Carlos (1998): Un país de palabras. Vigo: Galaxia.
  • Casares, Carlos (S.d.): “Vicente Risco”. Fundación Carlos Casares. 1 folla mecanoscrita, dorso en branco. C-1/52. Consultado en Galiciana: http://biblioteca.galiciana.gal/gl/consulta/registro.cmd?id=16976.
  • Cruz, Manuel (2004): Cómo hacer cosas con recuerdos. Sobre la utilidad de la memoria y la conveniencia de rendir cuentas. Buenos Aires: Katz.
  • D’Ors, Álvaro (1954 [1947]): De la guerra y de la paz. Madrid: Rialp.
  • Eley, Geoff (ed.) (2000): The Goldhagen Effect. Ann Arbor: University of Michigan Press.
  • Ferguson, Niall (1999): Virtual History: alternatives and conterfactuals. New York: Basic Books.
  • Forcadela, Manuel (2009): “Novela e política en Galicia de 1968 á fin de século: ficción e ideoloxía en Carlos Casares”, en Camiño Noia, Dolores Vilavedra e Olivia Rodríguez (eds.), Actas Congreso Carlos Casares. [S.l.]: Fundación Carlos Casares, 125-150.
  • Goldhagen, Daniel: (1996) Hitler’s willing executioners. Ordinary Germans and the Holocaust. New York: Alfred A. Knopf.
  • Juliá, Santos (1999): “España sin guerra civil”, en Niall Ferguson (ed.), Historia virtual. ¿Qué pasaría si…? Madrid: Taurus, 181-210.
  • Juliá, Santos(2011): Elogio de Historia en tiempo de Memoria. Madrid: Marcial Pons.
  • Kohn, Jerome (2004): “Introduction”, en Arendt 2003a: VII-XXIX.
  • Labanyi, Jo (2007): “Memory and Modernity in Democratic Spain: the Difficulty of coming to terms with Spanish Civil War”, Poetics Today 28, 1, 98-116.
  • Losada, Basilio e Ramón Piñeiro (2013): Do sentimento á conciencia de Galicia. Epistolario (1961-1984). Vigo: Galaxia. Edición de Helena González e María Xesús Lama.
  • Loureiro, Ángel (2008): “Argumentos patéticos”, Claves de razón práctica 186, 18-25.
  • Lugrís, Ramón (1963): Vicente Risco na cultura galega. pro. mss. Archivo General de la Administración. Censura. 03.50. Caixa 21/14632, expediente 3620-63.
  • Mejía Ruiz, Carmen (2007): “Imaxinación e memoria en Deus sentado nun sillón azul”, en Camiño Noia, Dolores Vilavedra e Olivia Rodríguez (eds.), Actas Simposio Carlos Casares. [S. l.]: Fundación Carlos Casares, 213-235.
  • Piñeiro, Ramón (1963): “Prólogo”, en Ramón Lugrís, Vicente Risco na cultura galega: ensaio. Vigo: Galaxia.
  • Reigosa, Carlos G. (1983): Conversas con Gonzalo Torrente Ballester. Vigo: Sept.
  • Resina, Joan Ramón (2007): “Faltos de memoria: la reclamación del pasado desde la Transición española a la democracia”, en Javier Gómez-Montero (ed.), Memoria literaria de la transición española. Madrid/Frankfurt: Iberoamericana-Vervuert, 17-50.
  • Risco, Vicente (1943a): “Historia de la cruzada española. Tomo XXIX”, La Región. Índice de lecturas 102, 24/VII/1943.
  • Risco, Vicente (1943b): “Juventud y martirio”, La Región 25/XI/1943.
  • Risco, Vicente (1943c): “Sobre la muerte del enemigo”, La Región 9/XII/1943.
  • Risco, Vicente (1944a): “Filosofía y mundanidad”, La Región, Índice de lecturas 209.
  • Risco, Vicente (1944b): “Novelística”, La Región 4/II/1944.
  • Risco, Vicente (1944c): “Ayudad a la nación católica”, La Región 10/II/1944.
  • Risco, Vicente (1944d): “Ducunt volentes fata, nolentes trahunt”, La Región 11/II/1944.
  • Risco, Vicente (1944e): “Los peligros de lo absoluto”, La Región 13/II/1944.
  • Risco, Vicente (1956 [1947]): Satanás. Biografía del diablo. Barcelona: Aymá.
  • Risco, Vicente (1994): Mittleuropa. Obras completas I. Vigo: Galaxia.
  • Robin, Corey (2004): Fear. The History of a Political Idea. Oxford/New York: Oxford UP.
  • Rodríguez González, Olivia (2004): “Literaturas galega e catalana desde 1939: para unha comparación da narrativa histórica I”, en Anxo Abuín e Anxo Tarrío Varela (eds.), Bases metodolóxicas para unha historia comparada das literaturas da península Ibérica. Santiago de Compostela: Universidade, 369-383.
  • Rodríguez González, Olivia (2009): “Carlos Casares e a Xeración Nós”, en Camiño Noia, Dolores Vilavedra e Olivia Rodríguez (eds.), Actas Congreso Carlos Casares. [S.l.]: Fundación Carlos Casares, 213-235.
  • Schmitt, Carl (1991): El concepto de lo político: texto de 1932 con un prólogo y tres corolarios. Madrid: Alianza Editorial. Edición de Rafael Agapito.
  • Tarrío Varela, Anxo (2003): “A obra narrativa de Carlos Casares”, Revista galega do ensino 38, 15-45.
  • Terdiman, Richard (1993): Present past: Modernity and the memory crisis. Ithaca (NY): Cornell University Press.
  • Thompson, Nigel (ed.) (2004): Historia virtual de España. Madrid: Taurus.
  • Thompson, John P. (2009): As novelas da memoria. Trauma e representación da historia na Galicia contemporánea. Vigo: Edicións Xerais de Galicia.
  • Torrente Ballester, Gonzalo (1938): Viaje del joven Tobías. [Bilbao?]: Ediciones Jerarquía.
  • Torrente Ballester, Gonzalo (1977): Fragmentos de Apocalipsis. Barcelona: Ediciones Destino.
  • Vilavedra, Dolores (2007): “De, en, sobre… la literatura gallega y la transición”, en Javier Gómez-Montero (ed.), Memoria literaria de la transición española. Madrid: Iberoamericana/Vervuert, 173-183.
  • Wolin, Richard (2004): The seduction of unreason. The intellectual romance with fascism from Nietzsche to postmodernism. Princeton (NJ): University Press.