Nueva metodología para la interpretación de la distribución espacial de "Rhizoctonia solani Kühn" en el cultivo de "Vigna unguiculata" L. Walp (fríjol caupí), mediante la aplicación de técnicas geoestadísticas, en la provincia de Holguín, Cuba

Resumo

As investigacións que compoñen esta tese desenvolvéronse nas entidades produtivas Granxa Estatal Xeneral "José María Aurecochea" e a Cooperativa de Produción Agropecuaria (CPA) "Augusto César Sandino", do municipio de Gibara, provincia de Holguín, no Laboratorio Provincial de Sanidade Vexetal de Holguín, no Centro de Estudos para Agroecosistemas Áridos da Universidade de Holguín, Cuba, e na Área de Edafoloxía e Química Agrícola da Universidade da Coruña, España, durante os anos 2012 - 2016, co obxectivo de propoñer unha metodoloxía para caracterizar a estrutura e a interpretación da distribución espacial de Rhizoctonia solani Kühn no cultivo de Vigna unguiculata (L.) Walp. (feixón caupí) mediante o uso de técnicas xeoestatísticas, que permitan coñecer con maior obxectividade e precisión o comportamento do patóxeno dentro da área avaliada para basear futuras estratexias de xestión integrada, facilitar a toma de decisións e reducir de xeito eficiente os efectos sobre o cultivo e o medio ambiente, na provincia de Holguín, Cuba. Utilizáronse dous métodos de mostraxe (a mostraxe diagonal e a sistemática non aliñada) para a avaliación do patóxeno en condicións de campo, mentres que para os estudos de laboratorio se aplicaron os Procedementos Normativos Operativos recomendados polo Laboratorio Central de Corentena Vexetal de Cuba (2010) e, ademais, empregáronse técnicas xeoestatísticas e as análises estatísticas da varianza, probas de hipóteses, gradiente ambiental e concorrencia da especie no gradiente ambiental. Os resultados obtidos amosan que, aínda que en Cuba hai varias investigacións sobre R. solani e unha metodoloxía para o seu estudo, os danos causados por este organismo aínda persisten, polo que é necesario buscar novos métodos de mostraxe, análise estatística e alternativas avanzadas que ofrezan información máis ampla, obxectiva e detallada sobre o comportamento deste patóxeno e constitúan unha nova metodoloxía para a súa avaliación. Non hai información sobre a estrutura da distribución espacial de R. solani nos cultivos agrícolas nin en Cuba nin no resto do mundo, segundo a bibliografía consultada nesta Tese. Asúmese que R. solani é o principal axente patóxeno do solo asociado ao cultivo de V. unguiculata (feixón caupí) nas áreas avaliadas, con porcentaxes de frecuencia de aparición e distribución superiores ao 40%. Evidenciouse unha ampla diversidade xenética deste patóxeno, así como unha alta patoxenicidade nas entidades en estudo. Estúdase, por primeira vez, a estrutura da distribución espacial de R. solani no cultivo de Vigna unguiculata L. Walp (feixón caupí), que denota un comportamento de tipo agregado das poboacións deste patóxeno dentro das áreas avaliadas, axustándose principalmente a modelos de tipo exponencial. e gaussiano. Ademais, foi posible establecer áreas específicas de infestación, situadas nos bordos da parcela, o que é moi útil para dirixir as medidas de control cara a esas áreas específicas e reducir así os custos económicos e ambientais. Proporciónanse novos coñecementos sobre a influencia exercida por algúns factores abióticos sobre este organismo, así como sobre os rangos destes factores que ofrecen pouca e certa restrición á súa presenza no cultivo. A superioridade do método de mostraxe sistemática non aliñada sobre o método de mostraxe diagonal demostrouse cientificamente e proponse unha nova metodoloxía para caracterizar a estrutura e a interpretación da distribución espacial de Rhizoctonia solani Kühn no cultivo de Vigna unguiculata (L.) Walp. (feixón caupí), baseado no uso de técnicas xeoestadísticas, un novo método de mostraxe (mostraxe sistemática non aliñada) e a aplicación das análises estatísticas do gradiente ambiental e as da concorrencia da especie no gradiente ambiental, o que permitirá un coñecemento máis profundo, obxectivo e detallado do comportamento deste patóxeno nas áreas avaliadas, como base científica para o deseño de futuras estratexias de xestión integrada dirixidas ao seu control.