La industria forestal de España en la Economía circular, ¿su integración es posible?

  1. Ángel Miramontes Carballada
Revista:
Anales de geografía de la Universidad Complutense

ISSN: 0211-9803

Ano de publicación: 2020

Volume: 40

Número: 2

Páxinas: 439-465

Tipo: Artigo

DOI: 10.5209/AGUC.72982 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openAcceso aberto editor

Outras publicacións en: Anales de geografía de la Universidad Complutense

Resumo

Ces dernières années, l'économie circulaire est l'une des initiatives soutenues par différentes organisations et administrations avec un plus grand consensus. Un nouveau modèle dont l'objectif principal est d'unir l'économie à la durabilité, en générant de la valeur ajoutée à la matière première, en favorisant le recyclage et en créant peu de déchets. Il est destiné à constituer un cadre politique visant à générer une croissance durable et inclusive qui permette la création de croissance et d'emplois. En Espagne, il existe déjà plusieurs documents sur l'économie circulaire, dans lesquels certains secteurs ont une série de caractéristiques qui les relient plus directement, comme l'industrie forestière, où le bois est sa principale matière première et est une matière renouvelable, réutilisable et recyclable. Ainsi, dans ce travail, une première évaluation est faite de la situation de l'industrie forestière espagnole au sein de l'économie circulaire.

Referencias bibliográficas

  • Albertos, J.M. (2002): Cultura, innovación y desarrollo local. Boletín de la Asociación de Geógrafos Españoles, Nº. 34, Madrid. pp. 229-243. Retrieved from https://bage.age-geografia.es/ojs/index.php/bage/article/view/438/409
  • Albertos, J.M. & Salom, J. (2006): Redes institucionales y servicios a las empresas en el cluster cerámico de Castellón. Scripta Nova: Revista electrónica de geografía y ciencias sociales, Nº. 10, Barcelona. pp. 205-228. Retrieved from http://www.ub.edu/geocrit/sn/sn-213.htm
  • Anttila, P. & Verkerk, H. (2010): Forest energy resources in the EU. In: Forest Bioenergy Book of proceedings. FINBIO Publications 47. FINBIO - The Bioenergy Association of Finland, Jyväskylä. pp. 63-68. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/281966852_Forest_energy_resources_in_the_EU
  • Akerman, E. (2016): Development of Circular Economy Core Indicators for Natural Resources. Analysis of existing sustainability indicators as a baseline for developing circular economy indicators. Royal Institute of Technology. Master of Science Thesis. Stockholm. Retrieved from https://pdfs.semanticscholar.org/8f84/02396b188e41271829b49a93cf5f476e3b6d.pdf?_ga=2.186609899.375471467.1584031797-1264933510.1584031797
  • Belda, I. (2018): Economía circular: un nuevo modelo de producción y consumo sostenible, Tébar Flores, pp. 229
  • Caravaca, I. (2017): Globalización neoliberal y crisis en los espacios ganadores y emergentes. Ciudad y territorio: Estudios territoriales, Nº 194, pp. 613-628. Retrieved from https://apps.fomento.gob.es/CVP/handlers/pdfhandler.ashx?idpub=BP1022
  • Caravaca, I.; González, G. & Mendoza, A. (2007): Indicadores de dinamismo, innovación y desarrollo: su aplicación en ciudades pequeñas y medias de Andalucía. Boletín de la Asociación de Geógrafos Españoles, Nº. 43, pp. 131-154. Retrieved from http://age.ieg.csic.es/boletin/43/07_CARAVACA.pdf
  • Carus, M. & Dammer, L. (2018): The Circular Economy – Concepts, Opportunities and Limitations. Nova Institute. Nova paper 9 on bio-based economy 2018-01. Retrieved from http://bio-based.eu/nova-papers/
  • CEPE, 2015. Forests in the ECE Region: Trends and Challenges in Achieving the Global Objectives on Forests. Ministry of Agriculture and Forestry of Finland, United Nations, Geneva, pp. 212. Retrieved from Retrieved from https://www.unece.org/fileadmin/DAM/timber/publications/forests-in-the-ece-region.pdf
  • Comisión Europea (2015): An Ambitious EC circular economy package, Factsheet on the circular economy. Retrieved from https://ec.europa.eu/commission/sites/beta-political/files/circular-economy-factsheet-general_en.pdf
  • EMF (Ellen Macarthur Foundation) (2015): Growth economy: a circular economy vision for a competitive Europe. McKinsey Center for Business and Environment. Pp. 98. Retrieved https://www.ellenmacarthurfoundation.org/assets/downloads/publications/EllenMacArthurFoundation_Growth-Within_July15.pdf
  • EMF (Ellen Macarthur Foundation) (2014): Hacia una Economía Circular. Resumen ejecutivo. Foundation Ellen MacArthur and McKinsey & Compañía Pp. 9. Retrieved from https://www.ellenmacarthurfoundation.org/assets/downloads/languages/EMF_Spanish_exec_pages-Revise.pdf
  • European Bioplastics, 2018. What are bioplastics?. Berlin, European Bioplastics. Retrieved from https://docs.european-bioplastics.org/publications/fs/EuBP_FS_What_are_bioplastics.pdf
  • Espaliat, M. (2017): Economía Circular: introducción a los principios de la sostenibilidad, CreateSpace Independent Publishing Platform, pp. 234
  • Jacob, D.; Petersen, J.; Eggert, B (2014): Euro-cordex: new high-resolution climate change projections for Euroepan impact research. Regional Environmental Change, 14, 563 http://dx.doi.org/10.1007/s10113-013-0499-2
  • Jiménez, L. M.; Pérez, E.; Valero, A.; Valero, A.; Cerdá, E.; Sanz, F. J.; Martínez, J; Molina, A.; Morató, J, Tollín, N.; Villanueva, B.; De Benito, B. (2019): Economía Circular-Espiral: transición hacia un metabolismo económico cerrado. Madrid, Ecobook Editorial del Economista, pp. 344.
  • Foro Económico Mundial (2016): The New Plastics Economy. Rethinking the Future of Plastics. World Economic Forum, Ellen MacArthur Foundation and McKinsey & Company. Retrieved from https://www.ellenmacarthurfoundation.org/publications/the-new-plastics-economy-rethinking-the-future-of-plastics
  • Geissdoerfer, M., Savaget, P., Bocken, N. M., & Hultink, E. J. (2017): The Circular Economy–A new sustainability paradigm?, Journal of cleaner production, 143: 757-768. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2016.12.048
  • Geng, Y.; Fu, J.; Sarkis, J. & Xue, B. (2012): Towards a na¬tional circular economy indicator system in China: an evaluation and critical análisis. Journal of Cleaner Production, 23. pp 216–224. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2011.07.005
  • Hetemäki, L.; Hanewinkel, M.; Muys, B.; Ollikainen, M.; Palahí, M. & Trasobares, A. (2017): Leading the Way to a European Circular Bioeconomy Strategy. From Science to Policy 5, pp. 52. Retrieved from https://www.efi.int/sites/default/files/files/publication-bank/2018/efi_fstp_5_2017.pdf
  • Hurmekoski, E. 2017. How Can Wood Construction Reduce Environmental Degradation? Instituto Forestal Europeo. Retrieved from https://www.efi.int/sites/default/files/files/publication-bank/2018/efi_hurmekoski_wood_construction_2017_0.pdf
  • Kharas, H. (2017): The Unprecedented Expansion of the Global Middle Class. Global Economy and Development at Brookings, Working Paper 100. Pp. 32 Retrieved from https://www.brookings.edu/wp-content/uploads/2017/02/global_20170228_global-middle-class.pdf
  • Korhonen, J., Honkasalo, A., & Seppälä, J. (2018): Circular economy: the concept and its limitations, Ecological economics, 143, 37-46. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2017.06.041
  • Linder, M.; Maroschek, M.; Netherer, S.; Kremer, A.; Barbati, A.; García-Gonzalo, J.; Seidl, R.; Delzon, S.; Corona, P.; Kolström, M.; Lexer, M.; Marchetti, M. (2010). Climate change impacts, adaptive capacity, and vulnerability of European forest ecosystems, Forest Ecology and Management, Volume 259, Issue 4, pp. 698-709 https://doi.org/10.1016/j.foreco.2009.09.023
  • Mantau, U. (2012): Wood flows in Europe (EU27). Project report. Celle, pp. 24. Retrieved from http://www.cepi.org/system/files/public/documents/publications/forest/2012/CEPIWoodFlowsinEurope2012.pdf
  • Mantau, U. (2010): Is there enough wood for Europe?. In: EUwood – Final report. Hamburg/ Germany, pp. 19-34. Retrieved from https://www.egger.com/downloads/bildarchiv/187000/1_187099_DV_Real-potential-changes-growth_EN.pdf
  • MAPA (Ministerio de Agricultura, Alimentación y Medio ambiente) (2019): España - Programa Nacional de Desarrollo Rural, Madrid, Dirección General de Desarrollo Rural y Política Forestal Ministerio de Agricultura, Alimentación y Medio ambiente, pp. 493. Retrieved from https://www.mapa.gob.es/es/desarrollo-rural/temas/programas-ue/programanacionaldesarrolloruralv60adoptadocedecision29-may-2019_tcm30-513451.pdf
  • MAPA (Ministerio de Agricultura, Alimentación y Medio ambiente) (2019b): Anuario de Estadística Forestal 2017, Madrid, Ministerio de Agricultura, Alimentación y Medio ambiente, pp. 106. Retrieved from https://www.mapa.gob.es/es/desarrollo-rural/estadisticas/aef2017_completo_web_tcm30-521533.pdf
  • MAPA (Ministerio de Agricultura, Alimentación y Medio ambiente) (2015): Plan de Activación Socioeconómica del Sector Forestal, Madrid, Ministerio de Agricultura, Alimentación y Medio ambiente, pp. 245. Retrieved from http://www.pfcyl.es/sites/default/files/biblioteca/plan_de_activacion_socioeconomica_del_sector_forestal.pdf
  • Martínez de Arano, I. (coord.) (2018): A Forest-based Circular Bioeconomy for Southern Europe: Vision, Opportunities and Challenges. Instituto Forestal Europeo. Retrieved from https://www.efi.int/sites/default/files/files/publication-bank/2018/Reflections%20on%20the%20bioeconomy%20-%20Synthesis%20Report%202018%20(web)_0.pdf
  • Méndez Gutiérrez del Valle, R. (1994): Sistemas productivos locales y políticas de desarrollo rural. Revista de estudios regionales, Nº. 39. Pp 93-114. Retrieved from http://hdl.handle.net/10261/10932
  • Méndez Gutiérrez del Valle, R. (2003): Innovación y redes locales como estrategias de desarrollo territorial. Treballs de la Societat Catalana de Geografia, Nº 55. Pp 177-198 Retrieved from http://revistes.iec.cat/index.php/TSCG/article/view/37304/37287
  • Méndez Gutiérrez del Valle, R. & Climent, E.A. (2002): Medios innovadores y desarrollo local: Los sistemas locales productores de calzado del interior de España. Estudios geográficos, Vol. 63, Nº 246, Madrid. Pp 5-32. Retrieved from http://estudiosgeograficos.revistas.csic.es/index.php/estudiosgeograficos/article/viewFile/258/257
  • Méndez Gutiérrez del Valle, R.; Sánchez, S.; Abad, L.D. & García, I. (2008): Dinámicas industriales, innovación y sistema urbano en España: trayectorias de las ciudades intermedias. Boletín de la Asociación de Geógrafos Españoles, Nº. 46. Pp. 227-260. Retrieved from http://age.ieg.csic.es/boletin/46/12-DINAMICAS.pdf
  • Ministerio de Economía, Industria y Competitividad (2018): España Circular 2030. Estrategia española de economía circular, Madrid, Ministerio de Economía, Industria y Competitividad, pp. 178. Retrieved from https://www.miteco.gob.es/images/es/180206economiacircular_tcm30-440922.pdf
  • Ministerio de Economía y Competitividad (2016): Estrategia española de Bioeconomía Horizonte 2030, Madrid, Ministerio de Economía y Competitividad, pp. 46. Retrieved from http://bioeconomia.agripa.org/download-doc/102163
  • Ministerio de Medio Ambiente, y Medio Rural y Marino (2011): IV Inventario Forestal Nacional: Galicia. A Coruña, Lugo, Ourense y Pontevedra. Varios tomos. Madrid.
  • Ministerio de Medio Ambiente (2002): Plan Forestal de España. Madrid, Dirección General de la Naturaleza, pp. 145. Retrieved from https://www.mapa.gob.es/es/desarrollo-rural/temas/politica-forestal/pfe_tcm30-155832.pdf
  • Ministerio de Medio Ambiente (1999): Estrategia Forestal Española. Dirección General de Conservación de la Naturaleza. Madrid. Pp 330. Retrieved from https://www.mapa.gob.es/es/desarrollo-rural/temas/politica-forestal/planificacion-forestal/politica-forestal-en-espana/pfe_estrategia_forestal.aspx
  • Miramontes, Á. & Alonso, Mª.P. (2015): Sistemas productivos locales en la industria del mueble en Galicia (España). Su situación ante la crisis. Anales de geografía de la Universidad Complutense, Vol. 35, Nº 1, pp. 63-94 http://dx.doi.org/10.5209/rev_AGUC.2015.v35.n1.48964
  • Miramontes, Á. & Alonso, Mª.P (2011): Las potencialidades de la biomasa forestal: Galicia, el almacén forestal de España, en Gozálvez, V. & Marco, J.A. (coord.): Geografía y desafíos territoriales en el siglo XXI, Vol.1 (Energía y territorio: dinámicas y procesos), pp. 251-264 http://hdl.handle.net/10045/47300
  • Miramontes, Á. & Alonso, Mª.P (2003): La significación de un medio innovador local dentro de la industria de fabricación de muebles de Galicia: A Estrada (Pontevedra). Boletín de la Asociación de Geógrafos Españoles, Nº. 36, pp. 93-102. Retrieved from file:///C:/Users/ANGEL/Downloads/Dialnet-LaSignificacionDeUnMedioInnovadorLocalDentroDeLaIn-765884.pdf
  • Miramontes, Á. (2009): La industria de la madera en Galicia. La significación del subsector del mueble. Santiago de Compostela, Servicio de Publicaciones de la Universidade de Santiago de Compostela, pp. 647. http://hdl.handle.net/10347/2614
  • Prins, K. (2010): “Policy options for more wood: Strategies and recommendations for a sustainable wood mobilisation”. In: EUwood - Final report. Hamburg/Germany, pp 108-126. Retrieved from https://www.egger.com/downloads/bildarchiv/187000/1_187099_DV_Real-potential-changes-growth_EN.pdf
  • Raftoyannis, Y.; Nocentini, S.; Marchi, E.; Calama, R.; Garcia, C.; Pilas, I.; Peric, S.; Amaral, J.; Moreira, A.; Costa, M.; Erodotos, P. & Lindner, M. (2014): Perceptions of forest experts on climate change and fire management in European Mediterranean Forests. IForest – Biogeosciences and Forestry 7(1); pp. 33-41. https://doi.org/10.3832/ifor0817-006
  • Rizos, V; Behrens, A.; Drabik, E.; Tuokko, K.; Rinaldi, D. (2018): The Role of Business in the Circular Economy: Markets, Processes and Enabling Policies. Bruselas, Center for European Policy Studies.
  • Rockström, J., Williams, J., Daily, G. et al. (2017): Sustainable intensification of agriculture for human prosperity and global sustainability. Ambio 46, 4-17. https://doi.org/10.1007/s13280-016-0793-6
  • Salom, J. (2003): Innovación y actores locales en los nuevos espacios económicos: un estado de la cuestión. Boletín de la Asociación de Geógrafos Españoles, Nº. 36. Pp. 7-30. Retrieved from file:///C:/Users/ANGEL/Downloads/455-446-1-PB.pdf
  • Salom, J. & Albertos, J.M. (2014): La crisis económica en los distritos industriales valencianos. In Albertos, J.M. & Sánchez, J.L. (coord..): Geografía de la crisis económica en España, Valencia, Universitat de València, Servei de Publicacions pp. 467-496 http://hdl.handle.net/10550/48035
  • Salom, J. & Pitarch, Mª.D. (2018): Actores y redes en la innovación social: El caso de la ciudad de Valencia, In Baron-Yelles, N. & Romero, J. (eds.): Cultura territorial e innovación social: ¿Hacia un nuevo modelo metropolitano en Europa del Sur?. Valencia, Universitat de València, Desarrollo territorial. Estudios y documentos, pp. 79-94.
  • Sathre, R. & O’Connor, J. (2010): «Meta-Analysis of Greenhouse Gas Displacement Factors of Wood Product Substitution»; Environmental Science and Policy, 13(2); pp. 104-14. Retrieved from https://www.rogersathre.com/Sathre&OConnor_2010_wood_substitution_meta-analysis.pdf
  • Shen, L., Worrell, E., & Patel, M.K., (2010): Environmental impact assessment of man-made cellulose fibres. Resource Conservation Recycling 55(2), pp. 260-274. https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2010.10.001
  • Silva, R.; Caravaca, I. & González, G. (2003): Redes e innovación socio-institucional en sistemas productivos locales. Boletín de la Asociación de Geógrafos Españoles, Nº. 36, pp. 103-115 Retrieved from file:///C:/Users/ANGEL/Downloads/461-452-1-PB.pdf
  • Stahel, W. (2019): Economía Circular para todos: conceptos básicos para ciudadanos, empresas y gobiernos, Independently Published, 124 páginas
  • Schwartz, Y; Raslan, R. & Mumovic, D (2018): The Life Cycle Carbon Footprint of Refurbished and New Buildings - A Systematic Review of Case Studies. Renewable and Sustainable Energy Reviews 81(1):231–241 https://doi.org/10.1016/j.rser.2017.07.061
  • Vehvilainen, M. (2015): Wet-spinning of cellulosic fibres from water-based solution prepared from enzymetreated pulp, (Tampere University of Technology, Publication; Vol. 1312). Tampere: Tampere University of Technology. Retrieved from https://tutcris.tut.fi/portal/files/3087489/vehvilainen_1312.pdf
  • Vis M., U. Mantau, B. Allen (Eds.) (2016): Study on the optimised cascading use of wood. No 394/PP/ENT/RCH/14/7689. Final report. Brussels, pp. 337 Retrieved from file:///C:/Users/ANGEL/Downloads/Cascade%20study%20Executive%20Summary%20EN%202%20June.pdf doi: 10.2873/827106
  • XERA (Axencia Galega da Industria Forestal) (2018): A cadea forestal – madeira de Galicia 2017. Consellería de Economía, Emprego e Industria. Pp. 54 Retrieved from http://clustermadeira.com/wp-content/uploads/2012/06/Cadena-Forestal-Madera-2017-v7.pd