Sobre a repercusión do zoónimo "mazarico" na onomástica medieval e moderna

  1. Paulo Martínez Lema 1
  1. 1 Instituto da Lingua Galega. Universidade de Santiago de Compostela
Journal:
Estudos de lingüística galega

ISSN: 1889-2566

Year of publication: 2017

Issue: 9

Pages: 65-86

Type: Article

DOI: 10.15304/ELG.9.3684 DIALNET GOOGLE SCHOLAR

More publications in: Estudos de lingüística galega

Abstract

In this contribution, we will examine the noun mazarico ‘curlew’ and its presence in Galician personal and geographical onomastics. After noting the presence of this noun and its formal variants in Galician-Portuguese, Castilian and Astur-Leonese, we will look to medieval sources for data pertinent to a reconstruction of the term’s earliest form and trace its use first as an anthroponym and subsequently as a place name. The paper concludes with a brief review of the presence in toponymy of mazarico and other names for the curlew (particularly zarapico and its variants).

Bibliographic References

  • Alonso, Martín (1958): Enciclopedia del idioma. Diccionario histórico y moderno de la lengua española (siglos XII al XX), etimológico, tecnológico, regional e hispanoamericano. Madrid: Aguilar.
  • Ares Vázquez, Nicandro (1995): “Toponimia do concello de Guntín de Pallares”, Lvcensia V/10, 83-98.
  • Baliñas Pérez, Carlos (1998): Gallegos del año mil. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza.
  • Ballester, Xaverio (2012): “Zooantroponimia latina: de Dónde, a Dónde”, en Emili Casanova (ed.): Onomàstica mediterrània. Onomàstica d’origen zoonímic i dels intercanvis entre pobles. València: Denes, 255-272.
  • Bascuas, Edelmiro (2006): Hidronimia y léxico de origen paleoeuropeo en Galicia. Sada: Ediciós do Castro.
  • Becker, Lidia (2009): Hispano-romanisches Namenbuch. Untersuchung der Personennamen vorrömischer, griechischer und lateinisch-romanischer Etymologie auf der Iberischen Halbinsel im Mittelalter (6.-12. Jh.). Tübingen: Niemeyer.
  • Blecua, Alberto (ed.) (1992): Libro de Buen Amor (Juan Ruiz. Arcipreste de Hita). Madrid: Cátedra.
  • Boullón Agrelo, Ana Isabel (1999): Antroponimia medieval galega (séculos VIII-XII). Tübingen: Max Niemeyer.
  • Boullón Agrelo, Ana Isabel (dir.) (2006): Cartografía dos Apelidos de Galicia. Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega <http://servergis. cesga.es/website/apelidos/viewer.asp> [Consultado: 10/10/2016].
  • Braga, Franklim Costa (1971): Quadrazais. Etnografia e linguagem (dissertação de licenciatura). Lisboa: Universidade de Lisboa.
  • Cabeza Quiles, Fernando (2008): Toponimia de Galicia. Vigo: Galaxia.
  • Caldeira, Maria Arlete Fernandes (1960): O falar dos pescadores de Sines. Notas etnográficas, linguísticas e folclóricas (dissertação de licenciatura). Lisboa: Universidade de Lisboa.
  • Carrancho, Maria Licínia Sarrico dos Santos (1969): A linguagem dos pescadores de Lagos (dissertação de licenciatura). Lisboa: Universidade de Lisboa.
  • CODOLGA = López Pereira, Eduardo (dir.) (2008): Corpus Documentale Latinum Gallaeciae. Santiago de Compostela: Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades (CIRP). <http://corpus.cirp.es/codolga> [Consultado: 10/10/2016].
  • Cortesão, António Augusto (1900): Subsídios para um dicionário completo (històrico-etymológico) da língua portuguêsa: comprehendendo a etymologia, as principaes noções e leis phonéticas, muitos elementos de dialectologia e de onomatologia, tanto topònýmica como anthropònýmica, archaísmos, neölogismos, etc. Coimbra: França Amado Editôr.
  • Cortesão, António Augusto (1912): Onomástico medieval português. Lisboa: Imprensa Nacional.
  • DGLA = García Arias, Xosé Lluis (2002-2004): Diccionario General de la Lengua Asturiana. Uviéu: Prensa Asturiana.
  • DCECH = Corominas, Joan / José Antonio Pascual (1980-1991): Diccionario crítico etimológico castellano e hispánico. Madrid: Gredos.
  • Delgado, Maria Carolina Saramaga (1970): O falar de Baleizão (dissertação de licenciatura). Lisboa: Universidade de Lisboa.
  • Falque Rey, Emma (ed.): Historia Compostellana. Turnholt: Brepols.
  • Ferreiro Fernández, Manuel (1994): Gramática histórica galega (I. Fonética e morfosintaxe). A Coruña: Laiovento.
  • Fexer, Georg (1978): Die ältesten okzitanischen und mittellalteinischen Personenbeinamen nach südfranzösichen Urkunden des XI., XII. und XIII Jahrhundert (Disertación de doutoramento lida na Julius-Maximilians-Universität zu Würzburg).
  • FLedesma = Castro, Américo / Onís, Federico (1916): Fueros leoneses de Zamora, Salamanca, Ledesma y Alba de Tormes. Madrid: Centro de Estudios Históricos.
  • Historia Compostellana = Falque Rey, Emma (ed.)
  • García de Diego, Vicente (1985): Diccionario etimológico español e hispánico. Madrid: Espasa Calpe.
  • GDLP = Moraes Silva, António de (1949-1959): Grande dicionário da língua portuguesa (1789). 10ª edição, revisada, corrigida, muito aumentada e actualizada segundo as regras do Acordo Ortográfico Luso-Brasileiro de 10 de agosto de 1945. Lisboa: Confluência.
  • GHCD = López Ferreiro, Antonio (1901): Galicia Histórica. Colección Diplomática. Santiago de Compostela: Tipografía Galaica.
  • Kremer, Dieter (1970-1981/82) = “Bemerkungen zu den Mittelalterlischen Hispanischen cognomina”, Aufsatze zur portugiesischen Kulturgeschichte 10 (1970: 123-183), 11 (1971: 139-187), 12 (1972/73: 101-188), 13 (1975: 157-221), 14 (1976/77: 191-298), 16 (1981/82: 117-205).
  • LFeu = Rodríguez González, Ángel (2014): “Libro de Feudos e documentación medieval AHDS (1309-1470)”, Compostellanum 37, 373-462.
  • López Alsina, Fernando (1988): La ciudad de Santiago de Compostela en la Alta Edad Media. Santiago de Compostela: Concello de Santiago de Compostela / Centro de Estudios Jacobeos / Museo Nacional de las Peregrinaciones.
  • López Alsina, Fernando (1998): “Pes fui claudo et oculos caeco: el hospital medieval y la hospitalidad de la sede compostelana con los peregrinos jacobeos”, en Actas del II Congreso Internacional de Estudios Jacobeos: rutas atlánticas de peregrinación a Santiago de Compostela (Ferrol, septiembre de 1996). Santiago de Compostela: Xerencia de Promoción do Camiño de Santiago, 123-167.
  • López Alsina, Fernando (1999): “Parroquias y diócesis: el obispado de Santiago de Compostela”, en José Ángel García de Cortázar (ed.): Del Cantábrico al Duero. Trece estudios sobre organización social del espacio en los siglos VIII al XIII. Santander: Universidad de Cantabria, 263-312.
  • Llorente Maldonado de Guevara, Antonio (1947): Estudio sobre el habla de La Ribera (comarca salmantina ribereña del Duero). Salamanca: Consejo Superior de Investigaciones Científicas.
  • LS = Vázquez Bertomeu, Mercedes (2003): A Igrexa de Santiago contra 1500 (O Libro do Subsidio). Santiago de Compostela: Lóstrego.
  • LTCS = Méndez Fernández, Luz (1991): Contribución ó estudio dun libro das Tenzas da Catedral de Santiago. Edición crítica e estudio dos folios 1 a 27. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela.Martínez Lema, Paulo (2008): Inventario toponímico do Tombo de Toxos Outos. Noia: Toxosoutos.
  • Martínez Lema, Paulo (2010): A toponimia das comarcas de Bergantiños, Fisterra, Soneira e Xallas na documentación do Tombo de Toxos Outos (séculos XII-XIV). Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela.
  • Monsalvo Antón, José María (1992): “La organización concejil en Salamanca, Ledesma y Alba de Tormes (siglo XII-mediados del siglo XIII)”, en José Luis Martín Rodríguez (coord.): Actas del I Congreso de Historia de Salamanca. Salamanca: Diputación de Salamanca, 365-395.
  • Monteiro, Maria de Lourdes Oliveira (1950): Porto Santo. Monografia linguística, etnográfica e folclórica. Coimbra: Casa do Castelo.
  • PCTT = Pichel Gotérrez, Ricardo / Paulo Martínez Lema (2014): “Documentação posterior á confecção do Tombo de Toxos Outos (sécs. XIII-XIV). Edição e inventário toponímico”, Scriptum 3, 95-132.
  • Pérez Rodríguez, Francisco (2004): Os documentos do Tombo de Toxos Outos. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega.
  • Pombo Rodríguez, Antón (2000): “Asistencia hospitalaria ós peregrinos, na terra de Nemancos, durante a Idade Moderna”, en Manuel Suárez Suárez (coord.): Actas do I Simposio de Historia da Costa da Morte; mil cen anos das terras de Nemancos, Soneira e Bergantiños (Baio e Zas, 18, 19 e 20 de xuño de 1999). Cee: Asociación Neria, 67-92.
  • Renzi, Franceso (2015): “Monks and knights in medieval Galicia. The example of the benedictines of Toxos Outos in the twelfth and thirteenth centuries”, Imago Temporis. Medium Aevum 9, 225252. http://dx.doi.org/10.21001/itma.2015.9.10.
  • RTT = Martínez Lema, Paulo / Ricardo Pichel Gotérrez (2009): “Documentación romance no Tombo de Toxos Outos: edición filolóxica e estudo toponímico”, Moenia 15, 207-231.
  • Ruhstaller, Stefan (2010): “Toponimia y geografía lingüística medieval”, en Xulio Sousa Fernández (ed.): Toponimia e cartografía. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega / Instituto da Lingua Galega, 129-146.
  • Sánchez Pardo, José Carlos (2014): “Organización eclesiástica y social en la Galicia tardoantigua. Una perspectiva geográfico-arqueológica del Parroquial Suevo”, Hispania Sacra LXVI / 134, 439-480.
  • Santamarina Fernández, Antón (1967): Vocabulario del Valle de Suarna (memoria de licenciatura). Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela.
  • Santamarina Fernández, Antón (2003): Diccionario de diccionarios da lingua galega. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza.
  • SEG = Portela Silva, María José / José García Oro (2001): “El señorío eclesiástico gallego y la Corona en el siglo XVI”, Estudios Mindonienses 17, 13-275.
  • TA = Lucas Álvarez, Manuel (1998): Tumbo A de la Catedral de Santiago. Santiago de Compostela: Cabido da S. A. M. I. Catedral / Seminario de Estudos Galegos.
  • TLPGP = Álvarez Blanco, Rosario (coord.): Tesouro do léxico patrimonial galego e portugués. Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega <http://ilg.usc.es/Tesouro/> [10/10/2016].
  • TMILG = Varela Barreiro, Francisco Xavier (dir.) (2004): Tesouro Medieval Informatizado da Lingua Galega. Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega <http://ilg.usc.es/tmilg/> [Consultado: 10/10/2016].
  • Valero de Bernabé, Luis / Martín Eugenio / Vicenta María Márquez de la Plata (2003): Simbología y diseño de la heráldica gentilicia galaica. Madrid: Hidalguía.
  • Viejo Fernández, Julio (1998): La onomástica asturiana bajomedieval. Nombres de persona y procedimientos denominativos en Asturias de los siglos XIII al XV. Tübingen: Max Niemeyer.