De MedDB a PalMedbases de datos para el estudio integral de la lírica gallego-portuguesa

  1. Pilar Lorenzo Gradín
  2. Carmen de Santiago Gómez
Revista:
Revista de Poética Medieval

ISSN: 1137-8905

Ano de publicación: 2019

Título do exemplar: Los repertorios poéticos digitales: del Medievo a la interoperabilidad

Número: 33

Páxinas: 25-50

Tipo: Artigo

DOI: 10.37536/RPM.2019.33.0.72419 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_opene_Buah editor

Outras publicacións en: Revista de Poética Medieval

Resumo

Hace dos décadas que se publicó en red MedDB: Base de datos da lírica profana galego-portuguesa, con el objetivo de acercar a la comunidad científica el corpus de la tradición poética del occidente ibérico de una manera sencilla y ágil. Las ventajas logradas paulatinamente con la actualización de la herramienta determina-ron la necesidad de introducir nuevas opciones de busca y, a la vez, dieron cuenta de la importancia que supone la actualización constante del recurso para ajustarlo a las exigencias y usos de la nueva era digital. La contribución aquí ofrecida refleja cómo MedDB adaptó de manera progresiva su codificación, contenidos y posibilidades para allanar el camino de los usuarios en sus pesquisas. Precisamente, la experiencia en el uso y explotación de la base de datos puso de manifiesto que era necesario complementarla con otra que recogiera las transcripciones paleográficas de los códices. El desarrollo del objetivo marcado condujo al diseño del nuevo proyecto que aquí se presenta: PalMed. Dicho recurso pretende facilitar la realización de diversos tipos de estudio (sobre todo, paleográficos, grafemáticos y lingüísticos) a través de la navegación por diferentes interfaces, que harán posible que los investigadores examinen la información volcada en la base de datos al compás de los manuscritos.

Referencias bibliográficas

  • Mercedes Brea (coord.), Lírica profana galego-portuguesa. Corpus completo das cantigas medievais, con estudio biográfico, análise retórica e bibliografía específica, Santiago de Compostela, Xunta de Galicia-Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades, 1996
  • Rocco Distilo, coord., Trobvers. Lessico e concordanze della lirica trobadorica, 2001
  • Alessio Decaria (coord.), TraLiRO: Repertorio ipertestuale della tradizione lirica romanza delle origini, 2012
  • Giuseppe Tavani, Repertorio metrico della lirica galego-portoghese, Roma, Edizioni dell’ Ateneo, 1967
  • C. Michaëlis, estudio y edición del Cancioneiro da Ajuda (Carolina Michaëlis de Vasconcelos, Cancioneiro da Ajuda [1904], Lisboa, Imprensa Nacional, 1990
  • José Joaquim Nunes (Cantigas d’ amor dos trovadores galego-portugueses, Coimbra, Imprensa da Universidade, 1932
  • Cantigas d’amigo dos trovadores galego-portugueses, Lisboa, Centro do Livro Brasileiro, 1973
  • Ignacio Rodiño Caramés, «A lírica medieval e as novas tecnoloxías: Lírica Profana Galego-Porgueusa, o Proxecto Arquivo Galicia Medieval e a Base de Datos MedDB», en Actas das I Xornadas das Letras Galegas en Lisboa, ed. de Xoán Carlos Domínguez Alberte et al., Santiago de Compostela, Xunta de Galicia-Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades, 1998, pp. 352-353
  • Vicente Beltrán, Mercedes Brea y Fernando Magán, «Il progetto ‘Arquivo Galicia Medieval’: un archivio elettronico del medioevo galegoportoghese», en Testi, manoscritti, ipertesti. Compatibilità informatica e letteratura medievale, Firenze, Edizioni del Galluzzo, 1998, pp. 17-32
  • Luca Sacchi, «MedDB: Il database della lirica profana galegoportoghese», en V. Valcárcel Martínez y C. Pérez González (eds.), Poesía Medieval. Historia literaria y transmisión de textos, Burgos, Fundación Instituto Castellano Leonés de Lengua, 2005, pp. 363-381
  • Mercedes Brea y Antonio Fernández Guiadanes, «Recursos en línea del ‘Centro Ramón Piñeiro’ para la lírica gallego-portuguesa», en L. Soriano et al. (eds.), Humanitats a la xarxa; món medieval / Humanities on the web: the medieval Web, Bern, Peter Lang, 2014, pp. 185-203.
  • Mercedes Brea (coord.), Cantigas do Mar de Vigo. Edición crítica das cantigas de Meendinho, Johan de Cangas e Martin Codax, Santiago de Compostela, Xunta de Galicia-Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades, 1998
  • Mariña Arbor Aldea, O Cancioneiro de Don Afonso Sanchez. Edición e estudio, Santiago de Compostela, Universidade de Santiago de Compostela, 2001
  • Pilar Lorenzo Gradín, Don Afonso Lopez de Baian. Cantigas, Alessandria, Edizioni dell’Orso, 2008
  • Pilar Lorenzo Gradín y Simone Marcenaro, Il canzoniere del trovatore Roi Queimado, Alessandria, Edizioni dell’Orso, 2011
  • Simone Marcenaro, Canzoniere : poesie d’amore, d’amico e di scherno, Alessandria, Edizioni dell’Orso, 2012
  • Simone Marcenaro, Osoiro Anes. Cantigas, Roma, Carocci, 2012
  • Déborah González Martínez, O cancioneiro de Fernan Fernandez Cogominho, Santiago de Compostela, Universidade de Santiago de Compostela, 2012
  • Miguel A. Pousada Cruz, O Cancioneiro de Nuno Fernández Torneol: edición crítica (en formato impreso e electrónico) e estudo, Santiago de Compostela, Universidade de Santiago de Compostela, 2013 [Tesis doctoral inédita]
  • Simone Marcenaro, Afonso Anes do Coton. Cantigas, Roma, Carocci, 2015
  • Déborah González Martínez, El arte de trovar de amor. Nuno Eanes Cerzeo y su producción poética, estudio biográfico de José Antonio Souto, Alessandria, Edizioni dell’Orso, 2018.
  • Cesare Segre, «Metodologia dell’edizioni dei testi», en Ecdotica e Comparatistica romanze, Milán-Nápoles, Riccardo Ricciardi Editore, 1998, pp. 41-54
  • Xosé Xavier Ron Fernández, «Carolina Michaëlis e os trobadores representados no Cancioneiro da Ajuda», en Carolina Michaëlis e o Cancioneiro da Ajuda, hoxe, coord. por Mercedes Brea, Santiago de Compostela, Universidade de Santiago de Compostela, 2005, p. 184
  • Xosé Bieito Arias Freixedo, As cantigas de Roi Fernandiz, clérigo de Santiago, Vigo, Universidade de Vigo, 2010
  • Tavani, «La poesia lirica galego-portoghese», en Grundriss der Romanischen Literaturen des Mittelalters, Heidelberg, Carl Winter, 1980, vol. II, 1, fasc. 6, pp. 61-128
  • Antonio Pichel, Ficción poética e vocabulario feudal na lírica trobadoresca galego-portuguesa, A Coruña, Deputación da Coruña, 1987
  • Esther Corral Díaz, As mulleres nas cantigas medievais, Sada, Edicións do Castro, 1996
  • Mercedes Brea (coord.), Estudos sobre o léxico dos trobadores, Verba, Anexo 63, 2008
  • Simone Marcenaro, La «equivocatio» nella lirica galego-portoghese medievale, Alessandria, Edizioni dell’ Orso, 2010
  • Mercedes Brea y Santiago López Martínez-Morás (eds.), Aproximacións ao estudo do vocabulario trobadoresco, Santiago de Compostela, Xunta de Galicia-Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades, 2010
  • Mercedes Brea, «A expresión da ira nas cantigas de amor e de amigo», en Lingua, texto, diacronía: estudos de lingüística histórica, coord. de Leticia Eirín y Xoán López, 2014, pp. 59-96
  • Mercedes Brea (ed.), La expresión de las emociones en la lírica románica medieval, Edizioni dell’Orso, 2015
  • Xavier Varela Barreiro (dir.), Tesouro Medieval Informatizado da Lingua Galega. Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega, 2004
  • Ernesto González Seoane (dir.), Dicionario de Dicionarios do galego medieval, Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega
  • Manuel Ferreiro (dir.), Universo Cantigas. Edición crítica da poesía medieval galego-portuguesa. Universidade da Coruña, 2018.
  • Jean Marie D’Heur, «Nomenclature des troubadours Galicien-Portugais (xii-xiv siècle). Table de concordance de leurs chansonniers et liste des incipit de leurs compositions», en Arquivos do Centro Cultural Português, 4 (1973), pp. 17-53).
  • François Zufferey, Recherches linguistiques sur les chansonniers provençaux, Genève, Droz, 1987, pp. 12-17
  • M.ª A. Ramos, Cancioneiro da Ajuda. Reimpressão da edição diplomática de Henry H. Carter. Introdução, Lisboa, Imprensa Nacional-Casa da Moeda, 2007
  • José Leite de Vasconcelos, «Tenção entre D. Affonso Sanchez e Vasco Martins», en Revista Lusitana, VII (1902), pp. 146-147
  • Silvio Pellegrini, «I “Lais” portoghesi del codice vaticano lat. 7182», en Archivum Romanicum, XII (1928), pp. 308-311
  • Henry Carter, Cancioneiro da Ajuda. A Diplomatic Edition, New York-London, Modern Language Association of America, 1941
  • Manuel Pedro Ferreira (O Som de Martin Codax. Sobre a dimensão musical da lírica galego-portuguesa (séculos xii-xiv), Lisboa, UNISYS, Imprensa Nacional-Casa da Moeda, 1986
  • Antonio Ciaralli («Tanscripción», en Pergamiño Vindel. Cantigas de amigo coord. de Mariña Arbor Aldea, Barcelona, Moleiro, 2016, pp. 205-207
  • Harvey L. Sharrer, «Fragmentos de sete Cantigas d’ Amor de D. Dinis, musicadas: uma descoberta», en Aires A. do Nascimento y Cristina Almeida Ribeiro (eds.), Actas do IV Congresso da Associação Hispânica de Literatura Medieval, Lisboa, Cosmos, 1993, vol. I, pp. 18-22
  • Elsa Gonçalves, «Sobre edições da lírica galego-portuguesa: uma reflexão» [2007], en E. Gonçalves, De Roma ata Lixboa. Estudos sobre os cancioneiros galego-portugueses, A Coruña, Real Academia Galega, 2016, pp. 455-500
  • Anna Ferrari, «Formazione e struttura del Canzoniere Portoghese della Biblioteca Nazionale di Lisbona (cod. 10991: Colocci-Brancuti). Premesse codicologiche alla critica del testo (Materiali e note problematiche)», Arquivos do Centro Cultural Português, XIV, (1979), pp. 83-86
  • M.ª Ana Ramos, «O Cancioneiro da Ajuda», en Cancioneiro da Ajuda (1994), Cancioneiro da Ajuda. Edição fac-similada do códice existente na Biblioteca da Ajuda. Apresentação de Manuel C. de Matos, N. S. Pereira e Francisco G. da C. Leão. Estudos de José Vitorino de Pina Martins, M.ª Ana Ramos y Francisco G. da C. Leão, Lisboa, Edições Távola Redonda. Instituto Português do Património Arquitectónico e Arqueológico, Biblioteca da Ajuda, pp. 27-47
  • Susana Tavares Pedro, «Análise paleográfica das anotações marginais e finais no Cancioneiro da Ajuda», en À volta do Cancioneiro da Ajuda. Actas do Colóquio ‘Cancioneiro da Ajuda (1904-2004), Lisboa, Imprensa Nacional-Casa da Moeda, 2016, pp. 23-60
  • Susana T. Pedro, «Os sinais abreviativos no Cancioneiro da Biblioteca Nacional: tentativa de sistematização», en Avatares y perspectivas del medievalismo ibérico, coord. I. Tomassetti, San Millán de la Cogolla, Cilengua, 2019, vol. I, pp. 411-419.
  • 36 A este respecto, cabe recordar que, como ya manifestó Monaci, «col solo ajuto della paleografía si giungerà a ricostituire moltissimi luoghi che a prima vista sembrano veramente indecifrabili» (Monaci, 1875, ed. cit. p. xiv).
  • Mariña Arbor Aldea, Cancioneiro da Ajuda: Transcrición e notas, Washington DC, Virtual Center for the Study of Galician-Portuguese Lyric, 2015
  • Manuel Ferreiro (dir.), Universo Cantigas. Edición crítica da poesía medieval galego-portuguesa, A Coruña, Universidade da Coruña
  • Alberto Vàrvaro, La critica del testo. Problemi di metodo ed esperienze di lavoro, Roma, Salerno Editrice
  • Pedro Sánchez-Prieto Borja, Textos para la historia del español: reproducción facsímil, transcripción paleográfica, presentación crítica y comentario lingüístico de documentos medievales y de los siglos xvi y xvii, Alcalá de Henares, Universidad de Alcalá de Henares, 1995, 2 vols.
  • Pedro Sánchez-Prieto Borja, «Para una historia de la escritura castellana», en Actas del IV Congreso Internacional de Historia de la Lengua Española (coord. por Claudio García Turza, Fabián González Bachiller y José Javier Mangado Martínez), 1998, vol. I, pp. 289-301
  • Pedro Sánchez-Prieto Borja, Cómo editar los textos medievales: criterios para su presentación gráfica, Madrid, Arco, 1998
  • Roger Wright, «Cambios lingüísticos y cambios textuales», en José Manuel Blecua, Juan Gutiérrez y Lidia Sala (eds.), Estudios de grafemática en el dominio hispano, Salamanca, Universidad, 1998, pp. 303-308
  • Mercedes Brea, «Un proyecto de edición crítica en el ámbito de la lírica medieval: el cancionero de juglares gallegos», en Incipit, 25-26, 2005-2006, pp. 76-77.
  • M.ª Ana Ramos, «Mise en texte nos manuscritos da lírica galego-portuguesa», en Actes del X Congrés Internacional de l’Associació Hispànica de Literatura Medieval, Edición de Rafael Alemany, Josep Lluís Martos y Josep Miquel Manzanaro, Alacant, Institut Interuniversitari de Filologia Valenciana (Symposia Philologica), 2005, vol. III, pp.1335-1353
  • M.ª Ana Ramos, «Mise en texte nos manuscritos da lírica galego-portuguesa», en Actes del X Congrés Internacional de l’Associació Hispànica de Literatura Medieval, Edición de Rafael Alemany, Josep Lluís Martos y Josep Miquel Manzanaro, Alacant, Institut Interuniversitari de Filologia Valenciana (Symposia Philologica), 2005, vol. III, pp.1335-1353.
  • Elisa Ruiz, Introducción a la codicología, Madrid, Fundación Germán Sánchez Ruipérez, 2002
  • Pedro Sánchez-Prieto Borja, «Paleografía e historia de la lengua», Cuadernos Hispanoamericanos, 631 (2003), pp. 77-90.
  • M.ª Ana Ramos, O Cancioneiro da Ajuda: confecção e escrita, Lisboa, Universidade de Lisboa [Tesis doctoral inédita], 2008
  • «Particularidades gráficas e de impaxinación do folio 79r do Cancioneiro da Ajuda: o seu copista é un copista-corector?», en Estudos de edición crítica e lírica galego-portuguesa, edición ao coidado de Mariña Arbor e Antonio Fernández Guiadanes, Santiago de Compostela, Universidade de Santiago de Compostela [Verba, Anexo 67], pp. 163-194.