Descrición e prescrición na "Gramática" de Saco

  1. Ernesto X. González Seoane 1
  1. 1 Instituto da Lingua Galega ; Universidade de Santiago de Compostela
Revista:
Boletín da Real Academia Galega

ISSN: 1130-7714

Ano de publicación: 2018

Título do exemplar: María Victoria Moreno

Número: 379

Páxinas: 407-417

Tipo: Artigo

Outras publicacións en: Boletín da Real Academia Galega

Resumo

A aparición, a mediados do século XIX, das primeiras gramáticas do galego propicia a reflexión dos seus autores acerca de dúas cuestións fundamentais: por unha banda, determinar que variedade ou variedades se van empregar como punto de referencia do estudo gramatical e, por outra, decidir se o enfoque con que se vai abordar este será eminentemente descritivo ou de carácter máis ben prescritivo. O traballo analiza o posicionamento de Saco con respecto a estas dúas cuestións, poñéndoo en relación coas opinións dos seus contemporáneos. Neste sentido, canto ao ideal de lingua, o traballo salienta a fidelidade de Saco ao galego rústico e aldeán, que contrasta agudamente coas posicións maioritarias sostidas por outros autores do momento, que manifestan polo xeral uns fortes prexuízos antipopularistas. Por outra banda, constátase tamén a adopción na gramática de Saco dunha perspectiva decididamente descritiva, que se manifesta na incorporación no texto de variantes de diferente tipo (fonético, morfolóxico, léxico) e nunha forte contención dos comentarios de carácter prescritivo

Referencias bibliográficas

  • Alonso Montero, Xesús (1970): Constitución del gallego en lengua literaria. Datos de una problemática cultural y sociológica. Lugo: Ediciones Celta.
  • Álvarez Giménez, Emilio (1870): Estudio sobre las faltas del lenguaje que se cometen en Galicia. Pontevedra: Imprenta de Don José Antúnez y Cía.
  • Álvarez Giménez, Emilio (1892): Los defectos del lenguaje en Galicia y en la provincia de León. Estudio gramatical basado en la doctrina de la Academia y en el uso de los buenos escritores. Pontevedra: Imprenta y Comp. de A. Landín.
  • Auroux, Sylvain (1992): “Introduction. Le processus de grammatisation et ses enjeux”, en Sylvain Auroux (dir.), Histoire des idées linguistiques. Vol. 2. Liège: Mardaga, 11-64.
  • Brunstad, Endre (2003): “Standard language and linguistic purism”, Sociolinguistica 17, 52-70. https://doi.org/10.1515/9783110245226.52
  • Calero Vaquera, María Luisa (1986): Historia de la gramática española (1847-1920). Madrid: Gredos.
  • Eiras Roel, Antonio (1996): La población de Galicia, 1700-1860. Crecimiento, distribución espacial y estructura de la población de Galicia en los siglos XVIII y XIX. A Coruña: Fundación Caixa Galicia.
  • Fernández Salgado, Benigno (2007): “Cómo falar bo castelán en Galicia. A corrección lingüística nos manuais de bo uso publicados no século XIX”, en Helena González e María Xesús Lama (eds.), Actas do VII Congreso Internacional de Estudos Galegos (Barcelona, 28-31 de maio de 2003). Sada: Ediciós do Castro / Universitat de Barcelona, 765-789.
  • García Vázquez Queipo, Antonio (1884): Enmienda de algunos vicios de locución a que propenden los naturales de Galicia. Santiago: Imprenta de José M. Paredes.
  • Gómez Asencio, José J. (1981): Gramática y categorías verbales en la tradición española (1771-1841). Salamanca: Universidad.
  • González Seoane, Ernesto (1994): “Concepcións do galego estándar nos gramáticos galegos do século XIX”, en Ramón Lorenzo (ed.), Actas do XIX Congreso Internacional de Lingüística e Filoloxía Románicas. Vol. VI. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, 75-88.
  • Graña y Orje, Valentín (1867): Tratado sobre corrección del lenguaje castellano al alcance de los niños. Pontevedra: Imprenta del Siglo.
  • Millar, Robert MacColl (2005): Language, nation and power. An introduction. Basingstoke: Palgrave MacMillan.
  • RAE= Real Academia Española (186610): Gramática de la lengua castellana. Madrid: Imprenta Nacional.
  • R[odríguez] Rodríguez, Manuel (1892-1893): “Declinación gallega”, Galicia. Revista Regional I, 5, 267-275; 6, 335-345; 7, 385-390; 8, 461-469; 9, 525-528.
  • Saco Arce, Juan Antonio (1868): Gramática gallega. Lugo: Soto Freire.
  • Sarmiento, Ramón (1984): “Introducción”, en Real Academia Española, Gramática de la lengua castellana. Madrid: Editora Nacional. Edición facsímile da primeira edición de 1771.
  • Smith, Anthony D. (1971): Theories of nationalism. London: Duckworth.
  • Thomas, George (1991): Linguistic purism. London/New York: Longman.
  • Valladares, Marcial (1970 [1892]): Elementos de gramática gallega. Vigo: Galaxia.
  • Zgusta, Ladislav (1989): “The role of dictionaries in the genesis and development of the standard”, en F. J. Haussmann, O. Reichmann, H. E. Wiegand, e L. Zgusta (eds.), Wörterbücher. Ein internationales Handbuch zur Lexikographie / Dictionaries. An International Encyclopedia of Lexicography / Dictionnaires. Encyclopédie internationale de lexicographie. Vol. I. Berlin & New York: De Gruyter, 70-79.