Caracterización das migracións no rural galego do século XXI

  1. Toxo Asorei, Rocío 1
  2. García Arias, Ana Isabel 1
  1. 1 Universidade de Santiago de Compostela
    info

    Universidade de Santiago de Compostela

    Santiago de Compostela, España

    ROR https://ror.org/030eybx10

Revista:
Semata: Ciencias sociais e humanidades

ISSN: 1137-9669 2255-5978

Año de publicación: 2018

Título del ejemplar: Bioeconomía y Memoria Ecológica de los Territorios: Transdisciplinariedad para un Futuro Sostenible

Número: 30

Páginas: 123-143

Tipo: Artículo

DOI: 10.15304/S.30.5365 DIALNET GOOGLE SCHOLAR

Otras publicaciones en: Semata: Ciencias sociais e humanidades

Resumen

A literatura recente sobre migracións rurais en Europa centra o seu interese en coñecer as motivacións da poboación nova para emigrar e as consecuencias que iso ten para o desenvolvemento económico das rexións. Sen embargo, en Galicia existe unha importante carencia de investigacións centradas no éxodo da poboación do rural galego no século XXI, un feito que contrasta cos numerosos estudos realizados sobre a emigración histórica a América e a Europa. Tomando como referencia a clasificación dos concellos galegos segundo o grao e o subgrao de urbanización, realizouse unha caracterización dos movementos migratorios da poboación menor de 35 anos con orixe nas zonas pouco poboadas de Galicia. Desta maneira, preténdese que este artigo contribúa ao coñecemento dos factores que están detrás da forte perda de poboación nas zonas rurais no presente século, aspectos que resultan cruciais para poder afrontar os desafíos formulados polo problema demográfico.

Referencias bibliográficas

  • Aldrey Vázquez, J. A. (2003): « O estudio da poboación dende a óptica xeográfica: orixe e entidade actual», Revista de Xeografía, Territorio e Medio Ambiente, 3, pp. 31-52.
  • Aldrey Vázquez, J. A. (2006): A poboación galega, 1900-2005, Vigo, Ir Indo.
  • Aldrey Vázquez, J. A. e Lois González, R. (2010): Breve Xeografía de Galicia, Vigo, A Nosa Terra.
  • Aldrey Vázquez, J.A. e Del Río Franqueira, D. (2014): «Crónica de un envejecimiento anunciado: Galicia 2015-2030», in A. López Gay, E. Rojo, M. Solsona, A. Andújar, J. Cruz, R. Iglesias, J.M. Feria e A. Vahi (eds.), XIV Congreso Nacional de Población. Cambio demográfico y socioterritorial en un contexto de crisis, Sevilla, pp. 69-82.
  • Almås, R., e Haugen, M. S. (1991): «Norwegian gender roles in transition: the masculinization hypothesis in the past and in the future», Journal of Rural Studies, 7, 1-2, pp. 79-83.
  • Arnalte-Alegre, E. e Ortiz-Miranda, D. (2013): «The Southern Model of European Agriculture Revisited: continuities and dynamics», in D. Ortiz-Miranda, A. MoraguesFaus e E. Arnalte-Alegre (eds.), Agriculture in Mediterranean Europe. Between old and new paradigms, Col. Research in Rural Sociology and Development, vol 19. Emerald, pp. 37-74.
  • BBSR (2016): Where the population in Europe is growing or shrinking. Visto en https:// www.bbsr.bund.de/BBSR/EN/SpatialDevelopment/SpatialDevelopmentEurope/ AnalysesSpatialDevelopment/Projects/PopulationDevelopment/population-development.html (Visitado 12/06/2018).
  • Bielza de Ory, V. (2010): «La ordenación de áreas de baja densidad (espacios rurales): comarcalización y planes comarcales», in Bielza de Ory et al., De la ordenación a la planificación territorial estratégica en el ámbito regional-comarcal, Zaragoza, pp. 481-522.
  • Cagiao Vila, P. et al. (2013): A emigración galega a América do Sur, A Coruña, Hércules de Ediciones.
  • Camarero, L.; Sampedro, R. (2008): «¿Por qué se van las mujeres? El continuum de movilidad como hipótesis explicativa de las masculinización rural», Revista Española de Investigaciones Sociológicas, 124, pp. 73-105.
  • Domingo i Valls, A., Coll, A. S. e Rivera, E. O. (2014): «¿Migración neohispánica? El impacto de la crisis económica en la emigración española», Empiria, 29, pp. 39-66.
  • Eiras Roel, A. (1992): «La emigración gallega a América en los siglos XIX-XX. Nueva panorámica revisada», in Eiras Roel, A. (ed.), Aportaciones al estudio de la emigración gallega, Santiago de Compostela, pp. 185-215.
  • Ferrás Sexto, C. (2000): «Desde Avión para Jalisco. Historia y perfil socioeconómico de la emigración gallega hacia México en la segunda mitad del siglo XX», Sémata, 11, pp. 381-394.
  • Fielding, A. J. (1989): «Migration and Urbanization in Western Europe Since 1950», The Geographical Journal, 155 (1), pp. 60-69.
  • Gáková, Z. e Dijkstra, L. (2010): «Does population decline lead to economic decline in EU rural regions?», Regional Focus, 01/2010 (Directorate-General for Regional Policy). Visto en: http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/focus/2010_01_population_decline.pdf
  • García Coll, A. e Sánchez Aguilera, D. (2001): «Las estadísticas demográficas españolas: entre el orden y el caos», Boletín de la A.G.E., 31, pp. 87-109.
  • García Sanz, B. (2012): «Presente y futuro del mundo rural español», in S.P. Izcara Palacios, K.L. Andrade Rubio e F. Tort Chavarría (coords.), Sociedad Rural y Migración en España, Tamaulipas, pp. 19-51.
  • Gil-Alonso, F., Carrasco, J. B., e Rúbies, I. P. (2015): «Las migraciones internas de los extranjeros en España: dinámicas espaciales recientes bajo el impacto de la crisis», Boletín de la Asociación de Geógrafos Españoles, 69, pp. 233-261.
  • Hernández Borge, J. (2003): «Bibliografía geodemográfica de Galicia», in Universidade de Santiago, La dinámica geodemográfica protagonista del territorio. Actas del VIII Congreso de la Población Española, Santiago de Compostela, pp. 103-119.
  • Hoggart, K. e Paniagua, A. (2001): «What rural restructuring?», Journal of Rural Studies, 17, 1, pp. 41-62.
  • IGE, (2016): «Clasificación das parroquias e dos concellos galegos segundo o grao de urbanización (GU-2016)». Dispoñible en: https://www.ige.eu/estatico/pdfs/s3/clasificacions/urbanizacion/MetodoloxiaGU2016Concellos.pdf
  • King, R. (2002): «Towards a new map of European migration», International Journal of Population Geography, 8, 2, pp. 89-106.
  • Lois González, R. e Piñeira Mantiñán, M. (2011): «A rede urbana e a rápida urbanización do territorio», in Piñeira Mantiñán, M. e Santos Solla, X. (coords.), Xeografía de Galicia, Vigo, pp. 158-227.
  • Lois González, R. e Rodríguez González, R. (2001): «Cambios recentes no espacio rural: a Galicia interior», in San Román Rodríguez, J. M. (dir.), Unha panorámica de Valdeorras. A dinámica dun espacio interior de Galicia. IX Semana de Historia, O Barco de Valdeorras, pp. 29-51.
  • López de Lera, D., & Pérez-Caramés, A. (2015): «La decisión de retornar en tiempos de crisis. Una perspectiva comparada de los migrantes ecuatorianos y rumanos en España». Migraciones. Publicación del Instituto Universitario de Estudios sobre Migraciones, 37, pp. 171-194.
  • Marsden, T., Lowe, P. e Whatmore, S. (1990): Rural restructuring: global processes and their responses, London, David Fulton Publishers.
  • Martínez-Filgueira, X., Peón, D. e López-Iglesias, E. (2017): «Intra-rural divides and regional planning: an analysis of a traditional emigration region (Galicia, Spain)», European Planning Studies, 25, 7, pp. 1237-1255.
  • Mendola, M. (2012): «Rural Out-Migration and Economic Development at Origin: A review of the evidence», Journal of International Development, 24, pp. 102-122.
  • Núñez Seixas, X. M. (2001): «A emigración. Galicia no mundo», in Freixanes, V. et al., Galicia: unha luz no Atlántico, Vigo, pp. 224-247.
  • Pazó, J.M. e Moragón, M.P. (2018): «El despoblamiento en Galicia: la visualización de la catástrofe», AGER, 24, pp. 123-154.
  • Pinilla, Ayuda, e Sáez (2008): «Rural Depopulation and the Migration Turnaround In Mediterranean Western Europe: A Case Study of Aragon», Journal of Rural and Community Development, 3, pp. 1–22.
  • Poláková, J., Tucker, G., Hart, K., Dwyer, J. e Rayment, M. (2011): «Addressing biodiversity and habitat preservation through measures applied under the Common Agricultural Policy», Institute for European Environmental Policy, London.
  • Rérat, P. (2014): «The selective migration of young graduates: Which of them return to their rural home region and which do not?», Journal of Rural Studies, 35, pp. 123-132.
  • Seijas Montero, M. (2011): «Emigrantes lalinenses en América: os exemplos de Bos Aires e A Habana», in Aldrey Vázquez, J. A. e Fernández Ríos, L., Da Galicia de Balbino á Galicia de Hoxe, Pontevedra, pp. 81-109.
  • Sineiro García, F., López Iglesias, E., Lorenzana Fernández, R. e Valdés Paços, B. (2006): «El proceso de ajuste en la ganadería bovina de la cornisa cantábrica», in Arnalte Alegre, E. (coord.), Políticas agrarias y ajuste estructural en la agricultura española, Madrid, pp. 261-289.
  • Stockdale, A. (2002): «Out–migration from rural Scotland: The importance of family and social networks», Sociologia Ruralis, 42, 1, pp. 41-64.
  • Stockdale, A. (2004): «Rural out‐migration: community consequences and individual migrant experiences», Sociologia Ruralis, 44, 2, pp. 167-194.
  • Stockdale, A. (2006): «Migration: Pre-requisite for rural economic regeneration?», Journal of Rural Studies, 22, pp. 354-366.
  • Susino Arbucias, Joaquin (2011): «La evolución de las migraciones interiores en España: una evaluación de las fuentes demográficas disponibles», Papers: revista de sociología, 96, 3, pp. 853-881.
  • Thissen, F., Fortuijn, J. D., Strijker, D. e Haartsen, T. (2010): «Migration intentions of rural youth in the Westhoek, Flanders, Belgium and the Veenkoloniën, The Netherlands», Journal of Rural Studies, 26, 4, pp. 428-436.
  • Vázquez, I., Sineiro, F. e Lorenzana R. (2008): «Tipología de municipios rurales de Gali- cia por indicadores socioeconómicos», in Comunicación XII Congreso Internacional de Ingeniería de Proyectos Zaragoza. Dispoñible en: http://www.usc.es/ecoagra/arquivos//Zaragoza_2008.pdf
  • Villares Paz, R. (1996): Historia da emigración galega a América, Santiago de Compostela, Xunta de Galicia.
  • Whatmore, S. (1991): «Life cycle or patriarchy? Gender divisions in family farming», Journal of Rural Studies, 7, 1-2, pp. 71-76.