Prospección arqueológica en San Vicente de Meá (Mugardos). Un territorio costero entre la Antigüedad y la Edad Media

  1. Carlsson-Brandt Fontan, Erik
  2. Fernández Abella, David
  3. Brookes, Stuart
  4. Sánchez Pardo, José Carlos
  5. Varela Gómez, David
Revista:
Gallaecia: revista de arqueoloxía e antigüidade

ISSN: 0211-8653

Ano de publicación: 2016

Número: 35

Páxinas: 129-156

Tipo: Artigo

Outras publicacións en: Gallaecia: revista de arqueoloxía e antigüidade

Resumo

This paper presents the results of the geophysical (magnetometry) and visual archaeological survey in the surroundings of San Vicente de Meá church (Mugardos, A Coruña). This area has interesting roman archaeology but it is also significant for our understanding of the transition between the Roman and Medieval period. The results of the archeological survey will be combined with a comprehensive review of other sources of historical information about this area (documents, folklore and place names) before proposing an interpretation of the historical evolution of this galician coastal area between antiquity and the central middle ages.

Referencias bibliográficas

  • ACINAS GARCIA, J.R.; MENENDEZ IGLESIAS, F.; FERNANDEZ SUAREZ, J.M. 2007. El puerto de Bares. En Actas del Quinto Congreso Nacional de Historia de la Construcción. Vol. 1, Madrid, pp. 1-10.
  • ALMANSA SÁNCHEZ, J. 2014. Arqueología pública y gestión del patrimonio: condenados a encontrarse”, Debates de Arqueología Medieval, 4, 11-28.
  • ALONSO TRONCOSO, V.; RODRÍGUEZ COLMENERO, A., GOY DIZ, A. (Coord.) 2014. El Golfo Ártabro: fragmentos de historia litoral y patrimonio. A Coruña.
  • ARMADA PITA, X. L., ALONSO, V., CARRASCO GARCIA, P., COSTA-CASAIS, M., GÜIMIL-FARIÑA, A., MAÑANA-BORRAZÁS, P., & OTERO VILARIÑO, C. 2015. “El yacimiento de Santa Comba (Covas, Ferrol): investigaciones arqueológicas en un enclave de la ruta marítima atlántica”. Gallaecia, 34, 83-124.
  • ASPINALL, A., GAFFNEY, C., SCHMIDT, A. 2008. Magnetometry for Archaeologists, Plymouth.
  • BALLESTEROS ARIAS P. y BLANCO ROTEA, R. 2009. “Aldeas y Espacios agrarios Altomedievales en Galicia”. En J. A. Quirós Castillo (ed.). The Archaeology of Early Medieval Villages in Europe. Documentos de Arqueología e Historia, 1: 115-135.
  • BALLESTEROS ARIAS P., CRIADO BOADO F., ANDRADE CERNADAS J.M. 2006. “Formas y fechas de un paisaje agrario de época medieval: «A Cidade da Cultura» en Santiago”. Arqueología espacial, 26, pp. 193-225.
  • CALLEJA PUERTA, M. 2000. La formación de la red parroquial de la diócesis de Oviedo en la Edad Media. Oviedo.
  • CARLSSON-BRANDT FONTÁN, E. 2011. “El poblamiento rural romano en Galicia. Resultados preliminares”, Férvedes, 7, pp. 207-213.
  • CARNEIRO REY, J. A. 1999. “Arqueoloxía e folclore: Concellos de Ares e Mugardos”, Cátedra, 6, pp. 7-32.
  • CARNEIRO REY, J. A. 2000. “Toponimia e arqueología (algunhas notas verbo de toponimia arqueolóxica)”, Gallaecia, 19, pp. 369-380.
  • CARNEIRO REY, J. A. 2004. “Fontes para o estudo da toponimia de Mugardos”, Cátedra, 11, pp. 169208.
  • CARNEIRO REY, J. A.; RAMIL GONZÁLEZ, E. 2011. Catálogo de Patrimonio Cultural de Mugardos. Mugardos.
  • CARNEIRO REY, J. A.; RODRÍGUEZ VÁZQUEZ, M. A. 2004. Historia de Mugardos. Mugardos.
  • CARNEIRO REY, J. A.; SERRANO OTERO, J. 2000. “Arqueoloxía e paisaxe. O arco ártabro desde a prehistoria recente ata o medioevo”, Cátedra, 7, pp. 119-1.
  • CARRO OTERO, J. 1987. “Moneda del rey D. Fernando II de Galicia-León y “ceca” compostelana, con el tema de la “Traslación” del cuerpo del Apostol Santiago (1157-1188)”, Compostellanum, XXXII, 3-4, pp. 575-594.
  • CARRO OTERO, J. 1988. “Tres esqueletos de la necrópolis galaico-visigótica de San Xoao de Moraime (MuxíaLa Coruña)”, Cuadernos de Estudios Gallegos, XXXVI (101), pp. 7-53.
  • CASTRO ÁLVAREZ, C. de, FERNÁNDEZ DE VIANA Y VIEITES, J. I. y GONZÁLEZ BALASCH, Mª T. 1999: El Monasterio de San Juan de Caaveiro. A Coruña.
  • DAVID, P. (1947). Études historiques sur la Galice et le Portugal du VIe au XIIe siècle, Coimbra-Paris.
  • DOMINGO, I.; BURKE, H.; SMITH, C. 2007. Manual de campo del arqueólogo. Barcelona.
  • FERNÁNDEZ FERNÁNDEZ, A. 2014. El comercio tardoantiguo (ss. IV-VII) en el Noroeste peninsular a través del registro cerámico de la Ría de Vigo. Oxford.
  • FREIRE CAMANIEL, J. 1998. El monacato gallego en la Alta Edad Media. A Coruña.
  • GARCIA ALÉN, L. 1983. La alfarería popular de Galicia. A Coruña.
  • GARCÍA SANJUAN, L. 2005. Introducción al reconocimento y análisis arqueológico del territorio. Barcelona.
  • GONZÁLEZ SOUTELO, S. 2011. El valor del agua en el Mundo Antiguo. Sistemas hidráulicos y aguas mineromedicinales en el contexto de la Galicia romana. A Coruña.
  • LÓPEZ ALSINA, F., 1988. La ciudad de Santiago en la Alta Edad Media, Santiago de Compostela.
  • LUENGO MARTINEZ, J. M. 1962. ”Las excavaciones de la villa romana de Centroña. Pontedeume (La Coruña)”, Cuaderno de Estudios Gallegos, 17 (51), pp. 5-19.
  • MARTINEZ CORTIZAS, A.; COSTA CASAIS, M. 1997. ”Indicios de variaciones del nivel del mar en la ría de Vigo durante los últimos 3000 años”, Gallaecia, 16, pp. 23-47.
  • NAVEIRO LÓPEZ, J. L. 1991. El comercio antiguo en el N.W. peninsular. Lectura Histórica del registro arqueológico. A Coruña.
  • NAVEIRO LÓPEZ, J. L 1992. “Estudio do material arqueológico procedente da villa romana de Noville (Mugardos, A Coruña)”, Minius, 1, pp. 57-88.
  • NAVEIRO LÓPEZ, J. L 1994. El Golfo Ártabro: arqueología e historia del gran puerto de los Galaicos Lucense. A Coruña.
  • NAVEIRO LÓPEZ, J. L 1997. “Panorama cultural de la comarca ferrolana durante la antigüedad, en el conjunto del golfo ártabro”. En V. Troncoso (ed.). Ferrolterra Galaico-Romana, Ferrol, pp. 23-39.
  • NAVEIRO LÓPEZ, J. L.; PÉREZ LOSADA, F. 1992. “Un finisterre atlántico en época romana: la costa galaica”. En M. Wood y F. Queiroga (eds.). Current research on the romanization of the western provinces, BAR international series, S575, Oxford, pp. 63-93.
  • PARCERO, C.; CRIADO, F.; SANTOS, M. 1998. “La arqueología de los espacios sagrados”,. En Arqueología del Paisaje. Comunicaciones presentadas al 5º Coloquio Internacional de Arqueología Espacial a celebrar en Teruel del 14-16 de septiembre de 1998. Arqueología Espacial, 19-20, Teruel, pp. 507-516.
  • PÉREZ LOSADA, F. 1991. “A romanización rural do Golfo Ártabro e as mariñas coruñesas”. En J. M. Bello y A. Vigo (eds.). Ciudad y Torre. Roma y la Ilustración en A Coruña, A Coruña, pp. 29-33.
  • PÉREZ LOSADA, F. 1995. “Sobre o topónimo das villae romanas en Galicia II. Topónimos de possessores”. En Actas do Congresso Histórico 150 anos do nascimento de Alberto Sampaio, Guimarães, pp. 153-188.
  • PÉREZ LOSADA, F. 1997. “Sobre a villa romana de Noville (Mugardos). Síntese científica divulgativa e valoración patrimonial”. En A. Troncoso (ed.). Ferrolterra Galaico-Romana, Ferrol, pp. 85-135.
  • PÉREZ LOSADA,F., FERNÁNDEZ FERNÁNDEZ, A., VIEITO COVELA, S. 2008. “Toralla y las villas marítimas de la Gallaecia Atlántica. Emplazamiento, arquitectura y función”. En C. Fernández Ochoa, V. García Entero y F. Gil Sendino (eds.). Las villae tardorromanas en el occidente del imperio. Arquitectura y función, Gijón, pp. 481-506.
  • PEREZ LOSADA, F., ALMEIDA, F. e SENOS MATIAS, M. 1989. “Prospecção geofísica e escavação arqueológica em noville (Mugardos, A Coruna, Galiza)”, Geociências, Rev. Univ. Aveiro, 5 (1), pp. 49-61.
  • PIÑEIRO DE SAN MIGUEL, E., GÓMEZ BLANCO, A., GONZÁLEZ COLLADO, J. M. 2009. Un mar de leyendas por el noroeste de Galicia. Ferrol.
  • RAMIL GONZÁLEZ, E. 2003. “Villa romana de Bares. Escavación arqueolóxica no xacemento EirexaVella de Bares Concello de Mañón (A Coruña). Campaña 1997”, Brigantium, 14, pp. 185-224.
  • RAMIL GONZÁLEZ, E.; LÓPEZ LOUREIRO, R. 2003. “A Serra da Capelada: patrimonio arqueológico e patrimonio natural”, Brigantium, 14, pp. 23-37.
  • ROMERO MASIÁ, A. Mª y POSE MESURA, X. M. 1986. Catalogación arqueolóxica da ría de Ferrol. A Coruña: Museo Arqueolóxico e Histórico.
  • SÁNCHEZ PARDO, J. C. 2010. “Poblamiento rural tardorromano y altomedieval en Galicia (ss. V-X). Una revisión arqueológica”, Archeologia Medievale, XXXVII, pp. 285-306.
  • SÁNCHEZ PARDO, J. C. 2012. “Los contextos de fundación de las iglesias tardoantiguas en Galicia (ss. V-VIII): substratos arqueológicos, distribución y significados”, Antiquité Tardive, 20, pp. 255-273. https://doi.org/10.1484/J.AT.1.103107
  • TALLÓN ARMADA, R., COSTA CASAIS, M., TABOADA RODRIGUEZ, T. 2015. “Evolución de un sector costero durante la alta edad media en el NW de la Península ibérica”, Estudos do Quaternário, 12, pp. 27-38.
  • TORRES LUNA, M. P., PAZO LABRADOR, A. J. 1994. Parroquias y arciprestazgos de Galicia, Santiago de Compostela.
  • VÁZQUEZ GÓMEZ, X. L., SAN CLAUDIO SANTA CRUZ, M. 1996. “Unha factoría romana de salgadeira en Cariño (Ferrol)”, Larouco, 2, pp. 251-258.
  • VÁZQUEZ VARELA, J. M. 2004. “Cerámica, abono, siembra, rituales y hormigueros. La formación de conjuntos de restos cerámicos dispersos descontextualizados”, Gallaecia, 24, pp.173-178.
  • XUSTO RODRÍGUEZ, M., EGUILETA FRANCO, J. M. 1992. “Arqueología medieval gallega: consideraciones metodológicas”, Gallaecia, 13, pp. 273-302.