A morte en feminino na lírica galego-portuguesao "pranto" por Beatriz de Suabia

  1. Corral Díaz, Esther
Revista:
Revista de Literatura Medieval

ISSN: 1130-3611

Ano de publicación: 2017

Número: 29

Páxinas: 91-106

Tipo: Artigo

Outras publicacións en: Revista de Literatura Medieval

Resumo

A morte «real» da dama no corpus da lírica trobadoresca non é un tema habitual. Pero da Ponte, un autor innovador e renovador da tradición poética, compón o «único» pranto feminino conservado na lírica galegoportuguesa, Nosso Senhor Deus! Que prol vus ten ora. No artigo estudarase este lamento que deplora a morte de Beatriz de Suabia. Atenderase á contextualización da cantiga na tipoloxía elexíaca, ao personaxe da raíña, e á análise do texto. A arquitectura deste pranto segue o paradigma do planh occitano e, ademais, revela que a sombra de Alfonso X está presente na súa articulación.

Referencias bibliográficas

  • G. Kremnitz et al. (eds.), Le rayonnement de la civilisation occitane a I'aube d'un nouveau millinaire, Wien, Praesens, 2001, pp. 327-333.
  • M. da Conceição Vilhena, «A morte-por-amor na lírica galego-portuguesa. Rehabilitação de Rui Queimado», Cahiers d’Études Romanes, 3 (1977), pp. 1-20.
  • Paulo Meneses, «Fenomenologia da morte-por-amor: do influxo das teorias médicas antigo-medievais na actividade poètica trovadoresca», en J. L. Rodríguez (ed.), Estudos dedicados a Ricardo Carvalho Calero, Santiago de Compostela, Universidade, 2000, vol. II, pp. 491-505.
  • Tania Sorrenti, I tempo della morte nella lirica dei trovatori, en A. Rieger (ed.), L 'Occitanie invitie de I 'Euregio, Liige 1981-Aix-la-Cfiapelle: bilan eperspectives, AIEO 9, Aachen, Shaker, 2011, vol. II, pp. 533-542.
  • Paolo Borsa, II sonetto di Cino da Pistoia Avegna che crudel lancia 'ntraversi e il topos del morir ridendo, Giornale storico della leiteratura italiana, 631 (2013), pp. 400-412.
  • Pilar Lorenzo Gradfn, Simone Marcenaro, II canzoniere del trovatore Roi Queimado, Alessandria, Edizioni dell'Orso, 2010, pp. 59-66.
  • Mercedes Brea, «El desamparo amoroso en la lírica gallego-portuguesa», en M. Brea (coord.), Estudos sobre léxico dos trobadores (Anexo 63 de Verba), Santiago de Compostela, Universidade, pp. 137-149.
  • Luis Martínez-Falero, «De la muerte por amor al amor por la Muerte: la representación de la Muerte en la poesía medieval europea», Revista de Literatura Medieval, 24 (2012), pp. 173-192.
  • Alfred Jeanroy, La poisie lyrique des troubadours [1934], Geneve, Slatkine Reprints, 1973, t. II, pp. 237-244.
  • Guilhem Molinier, Las Flors del gay saber estier dichas Las leys d'amors, Geneve, Slatkine Reprints, 1977, vol. I, pp. 346-349.
  • Stanley Aston, The Provencal Planh: II. The Lament for a Lady, en Melanges offerts a Rita Lejeune, Gembloux, J. Duculot, 1969, vol. 1, pp. 57-65.
  • Frank M. Chambers y William P. Shepard, The Poems of Aimeric de Peguilhan, Evanston, Northwestern University Press, pp. 129-130.
  • Saverio Guida, Gerardo Larghi, Dizionario biogrdfico dei trovatori, Modena, Mucchi Editore, 2014, pp. 28-29.
  • Eduardo Camacho Guizado (La Elegía funeral en la poesía española, Madrid, Gredos, 1969.
  • Frede Jensen, Pranto, Dicionario da literatura medieval galega e portuguesa, Lisboa, Ed. Caminho, 1993, pp. 562-563.
  • Angelo J. Brea Hernandez, Os prantos galego-portugueses, en Galicia. Literatura, Hercules de Ediciones, 2000, pp. 284-293.
  • Giusseppe Tavani, La poesia lirica galego-portuguesa, Vigo, Galaxia, 1988 [trad. ed. italiana 1969], p. 207.
  • Daniel Colmenero López, «La boda entre Fernando III el Santo y Beatriz de Suabia: motivos y perspectivas de una alianza matrimonial entre la Corona de Castilla y los Staufer», Miscelánea Medieval Murciana, 34 (2010), pp. 9-22.
  • Rocío Sánchez Ameijeiras, «La fortuna sevillana del Códice Florentino de las Cantigas: tumbas, textos e imágenes», Quintana, 1 (2002), pp. 257-273.
  • Laura Molina López, «El ajuar funerario de Beatriz de Suabia: elementos para una propuesta iconográfica del simulacro de la reina en la Capilla de los Reyes de la Catedra de Sevilla», Anales de historia del arte, 24 extra (2014), pp. 373-388.
  • Fernando Arias Guillén, «Enterramientos regios en Castilla y León (c. 842- 1504). La dispersión de los espacios funerarios y el fracaso de la memoria dinástica», Anuario de Estudios Medievales, 45/2 (2015), pp. 643-675.
  • Américo A. Lindeza Diogo, Lírica galego-portuguesa: antología, introdução, antologia e notas, Braga-Coimbra, Angelus Novus, 1998, pp. 80-81.
  • Carlos Alvar y Genaro Talens, Locus amoenus: antología de la lírica medieval de la Península Ibérica (latín, árabe, hebreo, mozárabe, provenzal, galaico-portugués, castellano y catalán), Barcelona, Galaxia Gutenberg, Círculo de Lectores, 2009, pp. 410-411.
  • R. Baehr (ed.), Métriques du Moyen Âge et de la Rennaissance. Actes du Colloque International du Centre d’Études Métriques (1996), Paris-Montreal, L’Harmattan, 1999, pp. 207-232.
  • Gérard Gouiran, «Os meum replebo increpationibus (Job, XXIII, 4). Comment parler à Dieu sans prier, ou la contestation contre Dieu dans les lyriques occitane et galaïco-portugaise», en M. Brea (ed.), O cantar dos Trobadores. Actas do Congreso (Santiago de Compostela, 26-29 abril 1993), Santiago de Compostela, Xunta de Galicia, 1993, pp. 77-98.
  • Ernest R. Curtius, Literatura europea y Edad Media Latina, Madrid, Fondo de Cultura EconOmica, 1955, vol. 1, pp. 123-126.
  • Traballo de Scaparti, Que estuda con detalle as formulas expresivas empregadas polos trobadors nos seus planhs e onde se destaca precisamente a reiteration deste tipo de construciOn (pp. 74-75).