Un château para el rey de España. Alternativas estilísticas en el proyecto de palacio para Alfonso XIII en la isla de Cortegada (1907-1914)

  1. Paulos Campos, José Luis
  2. Sánchez García, Jesús Ángel
Revista:
Goya: Revista de arte

ISSN: 0017-2715

Ano de publicación: 2012

Número: 340

Páxinas: 236-253

Tipo: Artigo

Outras publicacións en: Goya: Revista de arte

Resumo

After the wedding celebrated in 1906 with Victoria of Battenberg, the King�s Alfonso XIII intentions to have a new royal palace for the summer were being offerd in different locations. One of the first considered was the island of Cortegada, in Arousa (Pontevedra). The engineers Andrés Ripollés and Eugenio Ribera, and the architect Luis Bellido González made the plans. However, the French château building, alternative to the Old English Style of the Royal Country-house of Miramar, never went ahead. Finally it was the Royal Palace in La Magdalena, which was chosen as a gift and new summer place.

Referencias bibliográficas

  • P. Laborde, "Nacimiento y desarrollo del turismo en Biarritz durante el Segundo Imperio", Historia Contemporánea, no 25, 2002, pp. 51-64;
  • J. D. Urbain, Sur la plage: moeurs et coutumes balnéaires (XIXe-XXe siécles), Payot & Rivages, París, 1996.
  • L. Sazatornil Ruiz, "A orillas del Cantábrico. Arquitectura y veraneos regios", Reales Sitios, 236, 2° trimestre 1998, pp. 13 a 23;
  • L. Castells, "La Bella Easo: 1864-1936", en Historia de Donostia-San Sebastián, M. Artola (ed.), Ayuntamiento de San Sebastián, Nerea y Fundación BBVA, 2000, p. 286.
  • J. K. Walton y J. Smith, "The First Century of Beach Tourism in Spain: San Sebastian and the Playas del Norte from the 1830s to the 1930s", en Tourism in Spain. Critical Issues, M. Barke, J. Towner y M. T. Newton (eds.), CAB Publications, Wallingford, 1996, pp. 35-61;
  • "Desde La Granja. Un palacio en la costa", El Liberal, 2 de agosto de 1881, p. 2.
  • "El nuevo Sitio Real", Gaceta de Galicia. Diario de Santiago, 10 de agosto de 1881, p. 1.
  • "Fiestas en Carril", Gaceta de Galicia, 19 de julio de 1882, p. 1.
  • D. Garrido Castromán, Cortegada: una isla real, Diputación Provincial de Pontevedra, Pontevedra, 2007, pp. 12, 24 y 32.
  • X. R. Barreiro Fernández, Parlamentarios de Galicia, Parlamento de Galicia y Real Academia Galega, Santiago de Compostela, 2001, vol. I, pp. 537 a 539.
  • J. A. Duran, "El caso de Cortegada", Triunfo, 877, 17 de noviembre de 1979, pp. 25-26.
  • M. Abuín Duro, Vilagarcía y el mar. Vocación y consolidación portuaria (1880-1936), Junta del Puerto de Vilagarcía de Arousa, 1993, pp. 67-69.
  • "Un rumor. Una isla española para Eduardo VII", El Imparcial, 2 de mayo de 1907, p. 1.
  • A. Barreiro, "Nuestras informaciones. El palacio real en Cortegada", La Voz de Galicia, 30 de mayo de 1907, p. 1, y 1 de junio de 1907, p. 1.
  • "Informaciones. Regios proyectos para el porvenir", La Correspondencia de España, 23 de mayo de 1907, pp. 1 y 2;
  • "La ciudad de Arosa, residencia real", Galicia Nueva, 26 de mayo de 1907, p. 1.
  • El Impartial, 22 de mayo de 1905, p. 2
  • J. Tusell y G. García Queipo de Llano, Alfonso XIII. El rey polémico, Taurus, Madrid, 2001, pp. 163-179;
  • y M. C. Hall, Alfonso XIII y el ocaso de la monarquía liberal, 1902-1923, Alianza Editorial, Madrid, 2005, pp. 81-118.
  • Alfonso XIII ("Cortegada. Un palacio para la Reina Alejandra", El Correo Gallego, 8 de octubre de 1907, p. 1)
  • "Un palacio para la reina Alejandra en Cortegada", El Globo, 12 de octubre de 1907, p. 3.
  • J. R. Alonso Pereira, Ingleses y españoles. La arquitectura de la Edad de Plata, Universidade da Coruña, A Coruña, 2000, pp. 101-105.
  • D. Villar Grangel, Cartas sobre Galicia, Lib. de Fernando Fé, Madrid, 1914, pp. 11 a 18.
  • X. R. Barreiro, "El palacio imposible de Illa de Cortegada", La Voz de Galicia, 8 de abril de 1990, pp. 108 y 109.
  • M. Abuín Duro, op. cit., pp. 40 y 46.
  • L. Palacios y J. Primo Jurado, Reyes y cortesanos. La monarquía alfonsina y los marqueses de Viana, Ediciones San Martín, Logroño, 2009, pp. 56-111.
  • Casimiro Gómez, "Crónica de la semana. La prosperidad de Pontevedra y la isla de Cortegada", Gaceta de Obras Públicas, 38, 21 de septiembre de 1907, pp. 459-460.
  • G. Gortázar, Alfonso XIII, hombre de negocios, Alianza Editorial, Madrid, 1986, pp. 40-45.
  • La Granja (ABC, 9 de junio de 1909, pp. 4 y 5)
  • El Pardo (El Heraldo de Madrid, 14 de marzo de 1911, p. 4).
  • Escalafones de los empleados facultativos y técnicos, Ayuntamiento de Madrid, Imprenta Municipal, Madrid, 1912, p. 7.
  • ABC, 27 de junio, p. 4, y 5 de julio de 1907, p. 2).
  • R. Domínguez Casas, Arte y etiqueta de los Reyes Católicos. Artistas, residencias, jardines y bosques, Alpuerto, Madrid, 1993, pp. 201-234;
  • y C. J. Carlos Morales y S. Fernández Conti, "La estructura de las casas reales", en La monarquía de Felipe II: la Casa del Rey, J. Martínez Millán y S. Fernández Conti (dir.), Fundación Mapfre-Tavera, Madrid, 2005, vol. I, pp. 53-119.
  • J. C. Vigato, LArchitecture Régionaliste, France 1890-1950, Norma éditeurs, París, 1994, pp. 13-74.
  • G. Borras, "El mudejar como constante artística", en Actas del I Simposio Internacional de Mudejarismo, Instituto de Estudios Turolenses, 1981, pp. 29-40
  • R. López Guzmán, Arquitectura mudejar. Del sincretismo medieval a las alternativas hispanoamericanas, Cátedra, Madrid, 2000, pp. 23-42;
  • y F. Chueca Goitia, Historia de la arquitectura española. Edad moderna y contemporánea, Fundación Cultural Santa Teresa y COAM, ávila, 2001, t. II, pp. 686-688.
  • P. Navascués Palacio, Arquitectura española, 1808-1914, Summa Artis, vol. XXXV, Espasa-Calpe, Madrid, 1993, pp. 668-675;
  • A. Urquízar Herrera, "La caracterización política del concepto mudejar en España durante el siglo XIX", Espacio, Tiempo y Forma, Serie VII, Historia del Arte, 22-23, 2009-2010, pp. 201-216.
  • A. González Amezqueta, "Arquitectura neomudéjar madrileña de los siglos XIX y XX", Arquitectura, 125, 1969, pp. 1-74.
  • J. A. Sánchez García, "Os séculos XIX e XX", en Fontes escritas para a historia da arquitectura e do urbanismo en Galicia (séculos XI-XX), A. Vigo Trasancos (coord.), Xunta de Galicia, Santiago de Compostela, 2000, vol. II, pp. 1313-1314.
  • J. Fauvey, Joaquín Sorolla pintor del rey Alfonso XIII, Presses Universitaires Franc-Comtoíses, París, 2009.
  • L. Hautecoeur, Histoire de l'Architecture Classique en France, Tome VII, La fin de l'architecture classique, 1848-1900, Éds. A.
  • J. Picard et Cie, París, 1957, pp. 230-242 y 436-455;
  • H.-R. Hitchcok, Arquitectura de los siglos XIX y XX, Cátedra, Madrid, 1989, pp. 209-220, 248-251;
  • y Cl. Mignot, L'architecture au XlXe siécle, Eds. du Moniteur, Paris, 1983, pp. 67-79.
  • Th. Ballu y E. Deperthes. J. P. Babelon (dir.), Le Château en France, Caisse Nationale des Monuments Historiques et des Sites, París, 1988;
  • C. Wenzler, Architecture du Château Classique, Editions Ouest-France, Rennes, 2001.
  • "Residencia regia. El Palacio de Cortegada", El Noroeste, 1 de noviembre de 1907, p. 1.
  • y "¡Dos millones de pesetas! El Palacio de Cortegada", El País, 3 de noviembre de 1907, p. 5.
  • P. Navascués, Arquitectura y arquitectos madrileños del siglo XIX, Instituto de Estudios Madrileños, Madrid, 1973, pp. 317-318.
  • R. Rodríguez Llera, Arquitectura regionalista y de lo pintoresco en Santander (1900-1950), Ayuntamiento de Santander, 1987, pp. 146-158;
  • "Crónica déla semana", Gaceta de Obras Públicas, 19 de octubre de 1907, p. 511;
  • y "Puente de hormigón armado en Cortegada", La Construcción Moderna, 20, 30 de octubre de 1907, p. 336.
  • y "Puentes de hormigón armado", Revista de Obras Públicas, 6 de noviembre de 1902, pp. 389-391.
  • VV. AA., Eugenio Ribera, ingeniero de caminos, 1864-1936, Colegio Oficial de Ingenieros de Caminos, Canales y Puertos, Madrid, 1982.
  • "El puente de la isla de Cortegada", La Construcción Moderna, 21, 15 de noviembre de 1907, pp. 352-353.
  • A. Isac, Eclecticismo y pensamiento arquitectónico en España. Discursos, revistas, congresos (1846-1919), Diputación Provincial de Granada, 1987, p. 217. El presupuesto ascendía a 500.000 ptas., con plazo de ejecución de un año que el ingeniero Ribera esperaba acortar para llegar a inaugurarlo en el mes de agosto de 1908.
  • Ribera para la Revista de Obras Públicas: "Puente de la isla de Conegada", R. O. P., 1684, año LIV, 2 de enero de 1908, pp. 1-4.
  • P. Rivas Quinzaños, "Luis Bellido: vida y obra de un arquitecto municipal", en Luis Bellido, MOPU, Madrid, 1988, pp. 19-86;
  • y "Exposición Regional de Gijón", Blanco y Negro, 433, 19 de agosto de 1899.
  • J. E. Ribera, Catálogo de las obras de D. Eugenio Ribera y Cía. Comp. de Construciones Hidráulicas y Civiles. Fundada en 1899, Madrid, 1910.
  • "Cortegada. El Palacio Real", Diario de Pontevedra, 13 de noviembre de 1907, p. 2.
  • "La isla de Cortegada", Galicia (La Habana), 18 de agosto de 1907, pp. 3-4.
  • M. C. Morales Saro, Javier González de Riancho, arquitecto (1881-1953), Colegio Oficial de Arquitectos de Cantabria, Santander, 1983;
  • L. Sazatornil Ruiz, "Un regalo para Ena", en El Palacio de la Magdalena: arquitecturas y veraneos regios, Ayuntamiento de Santander, 1995, pp. 29-30.
  • J. Limerick, "Grand Resort Hotels in America", Perspecta, vol. 15, 1975, pp. 87-108;
  • J. Limerick, N. Ferguson, R. J. W. Oliver, America's Grand Resort Hotels, Pantheon, Nueva York, 1979;
  • P. Boniface, Hotels and Restaurants, 1830 to the present day, HMSO, Londres, 1981;
  • y D. Watkin, "The Grand Hotel Style", en Grand Hotel. The Golden Age of Palace Hotels. An architectural and social history, J. M. Dent and Sons Ltd., Londres, 1984, pp. 13-25.
  • y W. Liscombe, "Nationalism or Cultural Imperialism? The Chateau Style in Canada", Architectural History, vol. 36, 1993, pp. 127-144.
  • N. Pevsner, The Buildings of England. County Durham, Penguin Books, Londres, 1953, pp. 40 y 47;
  • P. Navascués Palacio, "Influencia francesa en la arquitectura madrileña del siglo XIX: la etapa Isabelina", Archivo Español de Arte, 127, 1982, pp. 59-68.
  • J. A. Sánchez García, "La recepción de modelos franceses en la arquitectura ecléctica: Alejandro Rodríguez-Sesmero y el proyecto para el ayuntamiento de Pontevedra (1876) ", Espacio, Tiempo y Forma, Serie VII, Historia del Arte, t. 13, 2000, pp. 323-361.
  • L. Sazatornil Ruiz, art. cit., y "La Reina Victoria en Santander", Blanco y Negro, 8 de septiembre de 1912, pp. 20-23.
  • N. Basurto, Leonardo Rucabado y la arquitectura montañesa, Colegio Oficial de Arquitectos de Cantabria y Xarait, Santander, 1986, pp. 31-39 y 46;
  • y J. R. Alonso Pereira, "Arquitecturas rexionalistas españolas na Idade de Prata", en VV. AA., Manuel Gómez Román, Diputación Provincial de Pontevedra, 2006, pp. 45-66.
  • ("Galicia debe ofrecer un Palacio al Príncipe de Asturias", El Eco de Santiago, 13 de agosto de 1925, p. 1).