Materialismo y ateísmo en Galicia, 1790-1815

  1. González Fernández, Martín
Revista:
Anales del seminario de historia de la filosofía

ISSN: 0211-2337

Año de publicación: 2011

Volumen: 28

Páginas: 163-190

Tipo: Artículo

DOI: 10.5209/REV_ASHF.2011.V28.36284 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openAcceso abierto editor

Otras publicaciones en: Anales del seminario de historia de la filosofía

Resumen

Hacemos en el presente trabajo un pequeño recorrido a propósito de las manifestaciones o expresiones de ateísmo y materialismo, popular y culto, a fines del siglo XVIII y dos primeras décadas del siglo XIX, a partir, sobre todo, de los archivos inquisitoriales del Tribunal de Santiago de Compostela o Galicia. empleando una metodología mixta (historia conceptual, antropología cultural, historia de las ideologías, historia de la filosofía, etc.) y en base a fuentes documentales del siglo XIX tomadas del Archivo Histórico de la Universidad de Santiago de Compostela (poco conocidas) o del Archivo Histórico Nacional de Madrid (inéditas), arqueológicamente, intentamos reconstruir 25 agitados años de la historia de la cultura gallega, centrándonos muy especialmente en la historia del pensamiento filosófico.

Referencias bibliográficas

  • ACE [Archivo de las Cortes españolas], Madrid. Hacienda. Mazo 10.
  • AHN [Archivo Histórico Nacional. Madrid]. Inquisición. leg. 1987, 3191, 3720, 3725, 3730, 3734, 3791, 4449.
  • GARCÍA BALLESTEROS, P. en: Galicia Diplomática, t. IV, «Archivo de la Universidad de Santiago, año 1814», núm. 26 (7 de julio de 1889), núm. 33 (25 de agosto de 1889), núm. 34 (1 de septiembre de 1889), núm. 35 (8 de septiembre de 1889), núm. 36 (15 de septiembre de 1889), núm. 37 (22 de septiembre de 1889), núm. 38 (6 de octubre de 1889) y núm. 40 (20 de octubre de 1889).
  • ANÓNIMO Clandestino [Siglos XVII-XVIII]. La vida y el espíritu del señor Benedicto de Spinoza [1719] o Tratado de los tres impostores (Moisés, Jesucristo y Mahoma) [1768]. estudio preliminar, edición, notas y traducción de lomba Falcón, P. estudio de contextualización Moreau, P.-F. Madrid: Tecnos, 2009.
  • BARREIRO FERNÁNDEZ, X. r. Historia da Universidade de Santiago de Compostela. Santiago de Compostela: Universidad de Santiago de Compostela/ Parlamento de Galicia, 2003 (vol II).
  • BENÍTEZ, M. «los sueños de la razón producen monstruos: El Evangelio en triunfo de Pablo de olavide». en: AA. VV. Carlos III y la Ilustración. Madrid: Ministerio de Cultura, 1989, t. III, 199-225.
  • BENÍTEZ, M. «Un Histoire interminable: origines et développement du Traité des trois imposteurs». 53-74. en: Heterodoxy, Spinozisme and free thought in Early-Eighteenth-Century Europe. Studies on the «Traité des Trois Imposteurs». ed. Berti, S., Charles-daubert, F. & Popkin, r. H. dordrech/ Boston/ london: Kluwer Academic Publishers, 1996, 53-74.
  • BENÍTEZ, M. «l'historien et l'apologète. Panthéisme et athéisme aux temps modernes ». en: Secrétant, C., dargon, T. et Bove, l. Qu'est-ce que les Lumières «Radicales»? Libertinage, atheísme et spinozisme dans le tournant philosophique de l'âge classique. París: Éditions Amsterdam (Coll. «Caute!»), 2007, Cap. XII, 211-242.
  • BENÍTEZ, M. «Anthony Collins revisité: deísme, panthéisme et athéisme aux temps modernes». La Lettre Clandestine, núm. 15, 2007, 317-337.
  • BENÍTEZ, M. La Face cachée des Lumières. Recherches sur les manuscrits philosophiques clandestines de l'âge clasique. Paris/ oxford: Universitas/ Voltaire Foundation, 1996 (versión española, Valencia: Biblioteca Valenciana, 2003).
  • CAVAILLÉ, J.-P. «le droit de mentir: Pufendorf et Barbeyrac lecteurs de Grotius». Nouvelles de la Repúblique des Lettres, núm. 1 (1997), 37-48.
  • CAVAILLÉ, J.-P. Dis/simulations. Jules-César Vanini, François La Mothe Le Vayer, Gabriel Naudé, Louis Machon et Torcuato Accetto. Religión, morale et politique au XVIIe siècle. París: H. Champion, 2002.
  • CONTRERAS, J. El Santo Oficio de la Inquisición en Galicia (1560-1700). Poder, sociedad y cultura. Madrid: Akal, 1982.
  • CRUJEIRAS LUSTRES, Mª J. «la filósofa rancia: un pensamiento ignorado». Anales del Seminario de historia de la filosofía, vol. 10, 1993, Madrid, 45-55.
  • CHARLES-DAUBERT, F. Les libertins érudites en France au XVIIe siècle. París: P.U.F., 1998.
  • CHARLES-DAUBERT, F. Le 'Traité des trois imposteurs' et 'L'Esprit de Spinosa'. Philosophie clandestine entre 1678 et 1768. oxford: Voltaire Foundation, 1999.
  • GONDAR PORTASANY, M. «entre o si e o non. retrato antropolóxico do nós». en: Galicia. Unha luz no Atlántico. Freixanes, V. (ed.). Vigo: eds. Xerais de Galicia, 2001, 156-171.
  • GONZÁLEZ FERNÁNDEZ, M. El idioma de la razón. Ilustración e Inquisición en Galicia (1700-1808). Vigo: Nigratrea (col. «libros de Brétema», núm. 11), 2008.
  • ISRAEL, J. I. Radical Enligthtenment. Philosophy and the Making of Modernity, 1650-1750. oxford/Nueva York: oxford University Press, 2001.
  • JACOB, M. C. The Radical Enlightenment. Pantheísts, Freemasons and Republicans. louisiana: Cornerstore Book Publishers, second revised edition, 2006.
  • LÓPEZ TABOADA, J. A. «Inquisiçom e mudanzas económicas na Galiza da primeira metade do século XIX (Apéndice: 'livros prohibidos recolhidos da circulaçom polo Tribunal da Inquisiçom de Santiago')». en: rodríguez, J. l. (ed.). Estudos dedicados a Ricardo Carvalho Calero. Santiago de Compostela: Universidad de Santiago de Compostela, 2000, t. II, 869-880.
  • PAGANINI, G. Les philosophies clandestines à l'âge classique. Paris: P.U.F., 2005.
  • SAURÍN DE LA IGLESIA, Mª R. «Un impugnador del Filósofo rancio: José de rivera y Gil». Trienio. Ilustración y Liberalismo, núm. 21, 1993, Madrid, 71-98.
  • SPINK, J.-S. «libertinage et 'spinozisme': la théorie de l'âme ignée». French Studies, vol. 1/ núm. 3, 1947, oxford, 218-231.
  • TARANTO, P. P., «Altitude ou platitude? Anthony Collins, l'histoire, la philosophie». La Lettre Clandestine, núm. 17, 2009, 291-308.
  • VARELA OROL, C., y González Fernández, M. Heterodoxos y malditos. Lecturas prohibidas na Universidade de Santiago. Transcripción de documentos por Pérez González, Mª L. Santiago de Compostela: Universidad de Santiago de Compostela, 2002.
  • VARELA OROL, C. A Biblioteca Pública da Real Universidade de Santiago de Compostela. Santiago de Compostela: Universidad de Santiago de Compostela, 2007.