O artigo na toponimia galegaaspectos de estandarización

  1. Boullón Agrelo, Ana Isabel
Zeitschrift:
Revista galega de filoloxía

ISSN: 1576-2661 2444-9121

Datum der Publikation: 2011

Nummer: 12

Seiten: 11-35

Art: Artikel

DOI: 10.17979/RGF.2011.12.0.3852 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openOpen Access editor

Andere Publikationen in: Revista galega de filoloxía

Zusammenfassung

This study analyses the problems that arise in the standardization of toponyms with the article: the presence or not of it in the official form, contractions after prepositions and the way in which some forms present a fluctuating use of the article where the modern article has not evolved from the Latin demonstrative, which gave origin to the article (ILLE, -A, -UD) but from the division of an initial O- or A- that formed part originally of the word which they precede today. It will establish the internal history of each word by taking etymology and ancient documentation into account, and by comparing them with the criteria proposed by the Toponyms Commission. Furthermore, it will consider the sociolinguistic situation of these place names with regard to castilianization from 16th century onwards, and the consequences that are still in effect from this process in the present day, especially in the treatment of Galician place names as exonims in Spanish.

Bibliographische Referenzen

  • Barreiro Fernández, J. R. (1986): Historia de la ciudad de La Coruña (A Coruña: La Voz de Galicia).
  • Bascuas, E. (2002): Estudios de hidronimia paleoeuropea gallega (Universidade de Santiago de Compostela: Santiago de Compostela).
  • Boullón Agrelo, A. I. (1991): “Ó redor do topónimo Pobra: Estado da cuestión e novos datos”, Cadernos de Lingua 3, 15-24.
  • Búa Carballo, Carlos (2004): “Tres cuestións relacionadas coa toponimia antiga en -bris, moderna en -bre”, en Boullón Agrelo, A. I. (ed.), Novi te ex nomine: estudos filolóxicos ofrecidos ao Prof. Dr. Dieter Kremer, [381]-399 ([A Coruña]: Fundación Pedro Barrié de la Maza).
  • Búa Carballo, Carlos (2007): “Topónimos galegos en -ollo de probable orixe prerromana”, en Méndez, L. / Navaza, G. (eds.), Actas do I Congreso Internacional de Onomástica “Frei Martín Sarmiento”. Santiago de Compostela, 2, 3 e 4 de setembro de 2002, 391-412 (Santiago de Compostela: Asociación Galega de Onomástica / Instituto da Lingua Galega).
  • Búa Carballo, J. C. / Lois Silva, S. (1994/95): “Los topónimos gallegos en -bre de origen prerromano”, BNF 29/30, 13-41.
  • Cartografía de Galicia (séculos XVI ó XIX). Colección Puertas-Mosquera. Exposición, Colexio de Fonseca, abril de 2000. Texto e catalogación: Gonzalo Méndez Martínez. Universidade de Santiago de Compostela, 2000.
  • Cintra, L. / Cunha, C. (1984): Nova gramática do português contemporâneo (Lisboa: Edições Sá da Costa).
  • Comisión de Toponimia da Xunta de Galicia (2003): Nomenclátor de Galicia. (Santiago de Compostela: Xunta de Galicia. Consellería da Presidencia). Dispoñible en: http://www.xunta.es/nomenclator/index.htm.
  • Estrela, E. / Pinto-Correia, J. D. (19994): Guia essencial da língua portuguesa para a comunicação social (Lisboa: Notícias).
  • García Ares, Mª C. / Martínez Mayo, C. / Neira, N. (2002): “La estandarización de los topónimos gallegos: estado de la cuestión”, en Boullón Agrelo, A. I. (ed.), Actas do XX Congreso Internacional de Ciencias Onomásticas (Santiago de Compostela, 20-25 de setembro de 1999), 449-456. (A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza) [Ed. en CD-ROM].
  • Helleland, B. (2006): “The social and cultural values of geographical names”, en Manual for the National Standardization of Geographical Names: United Nations Group of Experts on Geographical Names, 121-128 (New York: United Nations Publications).
  • HGNB = Piel, J. M. / Kremer, D. (1976): Hispano-gotisches Namenbuch (Heidelberg: Carl Winter).
  • Hoyo, J. del (1950?): Memorias del Arzobispado de Santiago. Edición preparada por Angel Rodríguez González e Benito Varela Jácome (Santiago de Compostela: Porto y Cía).
  • Insua, E. X. (2010): Orixe, peripecia e pertinencia do topónimo “San Cibrao” (Cervo) (Viveiro: Seminario de Estudos Terra de Viveiro).
  • Kadmon, N. (2006): “Exonyms, also called conventional names”, en Manual for the National Standardization of Geographical Names: United Nations Group of Experts on Geographical Names, 129-131 (New York: United Nations Publications).
  • López Alsina, F. (1988): La ciudad de Santiago de Compostela en la Alta Edad Media (Santiago de Compostela: Ayuntamiento de Santiago de Compostela / Centro de Estudios Jacobeos / Museo Nacional de las Peregrinaciones).
  • López Portas, M. B. / Martínez Arribas, F. (2002): “A oficialidade das linguas en relación coa toponimia: o caso de ‘A Coruña’”, Llengua i Dret 38, 117- 148.
  • Lorenzo, R. (1975/1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Edición crítica anotada, con introdución, índice onomástico e glosario. 2 vols. (Ourense: Instituto de Estudios Orensanos “Padre Feijoo”).
  • Madoz, Pascual (1845-1850): Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar (Madrid: Est. Literario Tipográfico de P. Madoz y L. Sagasti).
  • Martínez Lema, P. (2010): A toponimia das comarcas de Bergantiños, Fisterra, Soneira e Xallas na documentación do Tombo de Toxos Outos (séculos XIIXIV). Tese de doutoramento. Universidade de Santiago de Compostela.
  • Martínez Salazar, A. (1948) [1897-1898]: “Los nombres de La Coruña”, en Algunos temas gallegos. Vol. 1, 371-409 (A Coruña: RAG).
  • Mateus, M. H. Mira et al. (20035): Gramática da língua portuguesa (Lisboa: Caminho).
  • Méndez, L. (2002): “Questions about the use of articles with toponyms”, en Boullón Agrelo, A. I. (ed.), Actas do XX Congreso Internacional de Ciencias Onomásticas (Santiago de Compostela, 20-25 de setembro de 1999), 503-512 (A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza) [Ed. en CD-ROM].
  • Menéndez Pidal, R. (198610): Orígenes del español. Estado lingüístico de la Península Ibérica hasta el S.XI (Madrid: Espasa-Calpe).
  • Miñano, S. (1826-1829): Diccionario geográfico y estadístico de España y Portugal. 11 vols.
  • Moralejo Álvarez, J. J. (2008): Callaica Nomina: estudios de onomástica gallega ([A Coruña]: Fundación Pedro Barrié de la Maza).
  • Moralejo Lasso, A. (1977): Toponimia gallega y leonesa (Santiago: Pico Sacro).
  • Moreno Cabrera, J. C. (2010): O nacionalismo lingüístico (Cangas do Morrazo [Pontevedra]: Morgante). [Orix. en español: Barcelona: Península, 2008].
  • Navaza, Gonzalo (2006): Fitotoponimia galega (A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza).
  • Navaza, Gonzalo (2007): Toponimia de Catoira (Catoira: Concello de Catoira).
  • Pensado, J. L. (1965): “Hidrotopónimo de origen lustral: ‘Lavacolla’”, Archiv für das Studium der neueren Sprachen 202, 182-186.
  • RAG / ILG (200419): Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego (Real Academia Galega / Instituto da Lingua Galega).
  • Real Academia Española (1999): Ortografía de la lengua española (Madrid: Espasa-Calpe).
  • Real Academia Española / Asociación de Academias de la Lengua Española (2010): Ortografía de la lengua española (Madrid: Espasa-Calpe).
  • Rivas Quintas, Eligio (1982): Toponimia de Marín. Anexo 18 de Verba (Santiago: Universidade de Santiago de Compostela).
  • Rivas Quintas, E. (2007): “Fenomenoloxía toponímica de Galicia”, en Méndez, L. / Navaza, G. (eds.), Actas do I Congreso Internacional de Onomástica “Frei Martín Sarmiento”. Santiago de Compostela, 2, 3 e 4 de setembro de 2002, 469-483 (Santiago de Compostela: Asociación Galega de Onomástica / Instituto da Lingua Galega).
  • Santamarina, A. (1988): “Efectos do contacto lingüístico na toponimia galega”, en Homenaxe a Joseph Piel, 87-96 (Tübingen: Niemeyer).
  • Solin, H. / Salomies, O. (1988): Repertorium nominum gentilium e cognominum latinorum (Hildesheim: Olms-Weidmann).
  • TopGal = Informe sobre o Nomenclátor e o Proxecto Toponimia de Galicia. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 2005.
  • Vázquez Cuesta, P. / Luz, M. A. Mendes da (1980): Gramática da língua portuguesa (Lisboa: Ediçoes 70).
  • Vecindario de Ensenada 1759. Madrid: Centro de Gestión Catastral y Cooperación Tributaria, 1991.
  • AHUS = Base de datos dos fondos documentais Arquivo Histórico Universitario da Universidade de Santiago. Dispoñible en: http://www.usc.es/arquivo/fondos/ acceso.htm.
  • CODOLGA = Corpus Documentale Latinum Gallaeciae do Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades. Dispoñible en: http://corpus.cirp.es/ codolga/.
  • TMILG = Tesouro Medieval Informatizado da Lingua Galega do Instituto da Lingua Galega, dirixido por Xavier Varela. Dispoñible en: http://ilg.usc.es/tmilg.
  • CasaAltamira = García, Oro, J. / Potela Silva, Mª J. (2003): La casa de Altamira durante el Renacimiento: estudio introductorio y colección diplomática (Santiago de Compostela: El Eco Franciscano).
  • CDBelvís = Rodríguez Núñez, C. C. (1989): “Santa María de Belvís, un convento mendicante femenino en la Baja Edad Media”, Estudios Mindonienses 5, 335-485 = El monasterio de dominicas de Belvís de Santiago de Compostela (Ferrol).
  • CDGH = López Ferreiro, A. (1901): Colección diplomática de Galicia Histórica (Santiago de Compostela: Tipografía Galaica). [Ed. facsímil: Santiago de Compostela: Edicións do Cerne, 1998].
  • CDMaia = Maia, C. de Azevedo (1986): História do galego-portugués. Estado lingüístico da Galiza e do Noroeste de Portugal do século XII ao século XVI (com referência á situação do galego moderno) (Coimbra: I.N.I.C).
  • CDOseira = Romaní Martínez, M. (1989): La colección diplomática de santa María de Oseira (1025-1310). 2 vols. (Santiago de Compostela: Tórculo Edicións).
  • CDPombeiro = Lucas Álvarez, M. / Lucas Domínguez, P. P. (1996): El priorato benedictino de san Vicenzo de Pombeiro y su colección diplomática en la Alta Edad Media (Sada-A Coruña: Ed. do Castro).
  • CDSClodioRibeiro = Lucas Álvarez, M. / Lucas Domínguez, P. (1996): El monasterio de San Clodio do Ribeiro en la Edad Media: estudio y documentos (Sada / A Coruña: Edicións do Castro).
  • CDTui = Portela Silva, E. (1976): La región del obispado de Tuy en los siglos XII a XV. Una sociedad en expansión y en la crisis (Santiago: Tip. El Eco Franciscano). [Separata de Compostellanum (20)].
  • DipAstur = Floriano Cumbreño, A. C. (1949/1951): Diplomática española del período astur. Estudio de las fuentes documentales del reino de Asturias (718-910) 2 vols. (Oviedo: Diputación Provincial / Instituto de Estudios Asturianos).
  • Doc-1260 = Boullón Agrelo, A. I. / Monteagudo, H. (2009): De verbo a verbo: documentos en galego anteriores a 1260. Anexo 65 de Verba (Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela) [Contén un anexo con 50 imaxes de documentos medievais].
  • DocHCoruña = González Garcés, M. (1988): Historia de La Coruña. Edad Media (A Coruña: Caixa Galicia).
  • DocUnivSantiago = Lucas Álvarez, M. / Justo Martín, Mª X. (1991): Fontes documentais da Universidade de Santiago de Compostela. Pergameos da serie Bens do Arquivo Histórico Universitario (Anos 1237/1537). Edición diplomática (Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega).
  • DocXIII-XVI = Martínez Salazar, A. (1911): Documentos gallegos de los siglos XIII al XVI (A Coruña: Casa de la Misericordia).
  • García Conde, A. (1976): “Inventario de bienes de la mesa canonical de Lugo”, BCPMHALugo 9, n. 85-86, pp. 307-320.
  • González González, J. (1944): Alfonso IX. 2 vols. (Madrid: Instituto Jerónimo Zurita).
  • LCPontevedra = Rodríguez González, Á. (1989): Livro do Concello de Pontevedra (1431-1463) (Pontevedra: Museo Provincial).
  • LCSantiago = Rodríguez González, Á (1992): Libro do Concello de Santiago (1416-1422) (Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega).
  • LTenzasSantiago = Méndez Fernández, Mª L. (1991): Contribución ó estudio dun libro das Tenzas da Catedral de Santiago. Edición crítica e estudio dos folios 1 a 27. Memoria de Licenciatura. Universidade de Santiago de Compostela.
  • SAMI = López Ferreiro, A. (1899/1911): Historia de la Santa Apostólica Metropolitana Iglesia de Compostela. 11 vols. (Santiago de Compostela: Imprenta del Seminario). [Ed. facsímil: Santiago de Compostela: Sálvora, 1983].
  • TASantiago = Lucas Álvarez, M. (1997): La documentación del Tumbo A de la Catedral de Santiago de Compostela. Estudio y edición (León: Centro de Estudios e Investigación “San Isidoro”) = Tumbo A de la Catedral de Santiago. Estudio y edición. Santiago de Compostela: Cabildo de la S.A.M.I. / Seminario de Estudios Galegos, 1998.
  • TBSantiago = González Balasch, Mª T. (2004): Tumbo B de la Catedral de Santiago (Santiago de Compostela: Cabildo de la S.A.M.I. Catedral / Seminario de Estudos Galegos).
  • TCaaveiro = Fernández de Viana y Vieites, J. I. / Pablos Ramírez, J. C. de / González Balasch, Mª T. (1996-1997): “El Tumbo de Caaveiro”, Cátedra 3 (1996), 267- 437; 4 (1997), 221-385.
  • TCelanova = Andrade Cernadas, J. M. (1995): O tombo de Celanova: estudio introductorio, edición e índices (ss. IX-XII) (Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega).
  • TColoradoSantiago = Fernández Catón, J. Mª (1990): El llamado Tumbo Colorado y otros códices de la iglesia compostelana. Ensayo de reconstrucción (León: Centro de Estudios e Investigación “San Isidoro” (CSIC-CECEL) / Archivo Histórico Diocesano) = Archivos Leoneses 87/88 (1990), 7-292.
  • TSamos = Lucas Álvarez, M. (1986): El tumbo de san Julián de Samos (siglos VIII-XII). Estudio introductorio. Edición diplomática. Apéndices e índices (Santiago de Compostela: Publicacións de Caixa Galicia).
  • TToxosoutos = Pérez Rodríguez, F. (2004): Os documentos do tombo de Toxos Outos (Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega).