Aprender a ensinar linguavariación das crenzas na construción do coñecemento profesional na formación inicial de mestres e mestras

  1. SÁNCHEZ RODRÍGUEZ, Mª HELENA
Dirixida por:
  1. José Manuel Vez Jeremías Director

Universidade de defensa: Universidade de Santiago de Compostela

Fecha de defensa: 17 de outubro de 2008

Tribunal:
  1. Carlos Rosales López Presidente
  2. Bieito Silva Valdivia Secretario
  3. Manuel Abril Villalba Vogal
  4. Amando López Valero Vogal
  5. Goretti Sanmartín Rei Vogal

Tipo: Tese

Teseo: 184041 DIALNET

Resumo

Resumo en galego: A tese de doutoramento divídese en tres partes: na primeira, recóllese o "marco teórico" que sustenta a indagación; na segunda, desenvólvese o "deseño da investigación empírica"; e na terceira faise referencia á "análise e interpretación dos datos e conclusións finais". O cerne deste traballo investigador céntrase no interese por indagarmos a evolución das crenzas de dúas alumnas e de dous alumnos que se forman para "aprender a ensinar lingua" no nivel educativo do Ensino Primario. Tentouse ao mesmo tempo comprobar se ao longo dos tres anos da súa carreira existen indicios de cambio na percepción que teñen sobre o "modelo de lingua" que parece adecuado aprender e ensinar, e que forma parte da bagaxe conceptual coa que chegan ao título de Mestra ou Mestre; de aí que se procurase coñecer cando e en que medida estas mudanzas se van producindo durante o tempo da súa formación. Estúdase incluso a posíbel incidencia dunha determinada estratexia docente, por parte dos profesores e das profesoras da Facultade de Ciencias da Educación, concretamente, na Especialidade de Educación Primaria, para que se produza dalgún xeito o cambio nas crenzas iniciais. E, nesta mesma liña de contribuír á esta metamorfose, a profesora participante na investigación tamén puxo en práctica un Ensino Mediante Tarefas na materia de Didáctica da Lingua e a Literatura, que lles impartiu no último curso da carreira. O estudo remata coas conclusións e reflexión final; respóndense diversas preguntas da investigación formuladas a partir do marco teórico, e que derivan nas consecuentes implicacións didácticas, que mesmo poden ser útiles para futuras investigacións. Entre elas, e como consecuencia da súa exposición ao devandito EMT, salientamos as que axudaron a construír e reestruturar o pensamento da maioría deste alumnado na aula da investigadora; xa que no relativo á lingua evolucionan dun modelo formal a un comunicativo, e no tocante ás formas de aprender e ensinar ou coñecemento didáctico profesional superan o tradicionalismo e sitúanse nun enfoque construtivista. Resumen en castellano: La tesis doctoral se divide en tres partes: en la primera, se recoge el "marco teórico" que sustenta la indagación; en la segunda, se desenvuelve el "diseño de la investigación empírica"; y en la tercera se hace referencia al "análisis e interpretación de los datos y conclusiones finales". La esencia de este trabajo investigador se centra en el interés por conocer la evolución de las creencias de dos alumnas y de dos alumnos que se forman para "aprender a enseñar lengua" en el nivel educativo de la Enseñanza Primaria. Procuramos al mismo tiempo comprobar si a lo largo de los tres años de su carrera existen indicios de cambio en la percepción que tienen sobre el "modelo de lengua" que parece adecuado aprender y enseñar, y que forma parte del bagaje conceptual con el que llegan al título de Maestra o Maestro; de ahí que se procurase conocer cuándo y en qué medida estas modificaciones se van produciendo durante el tiempo de su formación. Se estudia asimismo la posible incidencia de una determinada estrategia docente, por parte de los profesores y las profesoras de la Facultad de Ciencias de la Educación, concretamente, en la Especialidad de Educación Primaria, para que se produzca de algún modo el cambio en las creencias iniciales. Y, en la misma línea de contribuir a esta metamorfosis, la profesora participante en la investigación también puso en práctica una Enseñanza Mediante Tareas en la asignatura de Didáctica de la Lengua y la Literatura, que les impartió en el último curso de la carrera. El estudio finaliza con las conclusiones y reflexión final; se contestan diversas preguntas de la investigación formuladas a partir del marco teórico, y que derivan en las consecuentes implicaciones didácticas, que incluso pueden ser útiles para futuras investigaciones. Entre ellas, y como consecuencia de su exposición al mencionado EMT, destacamos las que ayudaron a construir y reestructurar el pensamiento de la mayoría de este alumnado en el aula de la investigadora; puesto que en lo relativo a la lengua evolucionan de un modelo formal a uno comunicativo, y en lo referente a las formas de aprender y enseñar o conocimiento didáctico profesional superan el tradicionalismo y se sitúan en un enfoque constructivista. English summary: This doctoral thesis is divided into three parts: the first one exposes the "theoretical framework" which is the basis of the investigation; the second one develops the "design of the empirical investigation"; and the third one refers to the "analysis and data interpretation and the final conclusions". This investigation work focuses on students who are "learning how to teach a language" at primary education level and on the evolution of their beliefs in this field. It also is intended to analyze if during the three university years some perception changes in the "model of language" they find more suitable to learn and teach are evidenced. The above mentioned "model of language" is part of the conceptual knowledge they have when they start the university studies in Education. For this reason, the intention is to know when and how this changes are produced during their Bachelors degree. The possible incidence of a definite teaching strategy carried out by the teachers of the Faculty of Science of Education -specifically those majoring in Primary Education- is also studied. The objective of this teaching strategy is to favor a change in the initial beliefs. In order to reach this metamorphosis, the participating teacher also applied a Task Based Teaching Method in the subject Didactics of Language and Literature, which was given in the last university year. This study ends with the conclusions as well as the final thinking. Several questions of the investigation which were formulated in the theoretical framework are answered. These questions result in the consequent didactic implications, which may also be useful for future investigations. Among them, and as a result of the application of the TBTM, it is important to highlight those which contributed to build and to restructure the way of thinking of most of the students in the investigation classes. According to the language, they evolve from a formal model to a communicative model; and according to the teaching and learning methods related to professional didactic knowledge they overcome rationalism to reach a constructivist approach.