Emigración e fuga de cerebros en Galicia, 2001-2019

  1. Jose Blanco Álvarez 1
  2. Manuel González López 1
  1. 1 Universidade de Santiago de Compostela
    info

    Universidade de Santiago de Compostela

    Santiago de Compostela, España

    ROR https://ror.org/030eybx10

Revista:
Revista galega de economía: Publicación Interdisciplinar da Facultade de Ciencias Económicas e Empresariais

ISSN: 1132-2799

Año de publicación: 2022

Volumen: 31

Número: 1

Páginas: 63-86

Tipo: Artículo

DOI: 10.15304/RGE.31.1.7961 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openAcceso abierto editor

Otras publicaciones en: Revista galega de economía: Publicación Interdisciplinar da Facultade de Ciencias Económicas e Empresariais

Resumen

En los úˀ ltimos añ˂ os se iñstaúroˀ en el imaginario colectivo la idea de que la juventud gallega estaˀ emigrando de nuevo, subrayando un problema de fuga de cerebros. Sin embargo, son pocos los estudios sistemaˀ ticos sobre esta cúestioˀ ñ. En este trabajo, cruzamos los datos de emigracioˀ ñ españ˂ oles con los datos de los censos de los paíˀses de destino, recogidos por la Orgañizacioˀ ñ para la Cooperacioˀ ñ y el Desarrollo Ecoñoˀmicos (OECD) en su base de datos sobre inmigrantes en paíˀses pertenecientes y no pertenecientes a la OCDE (DIOC-E o DIOC extendida), para estimar los stocks de emigrantes por nivel educativo y comunidades aútoˀ ñomas (CC.AA.) de origen. De igual forma, empleamos una serie úˀ ñica de datos de movilidad laboral del Servicio Púˀ blico de Empleo Estatal (SEPE) para estudiar las migraciones internas. Nuestros resultados muestran que Galicia es una de las comunidades maˀs afectadas por la fuga de cerebros en el contexto españ˂ ol. La emigracioˀ ñ externa aúmeñtoˀ de forma sigñificativa con la crisis ecoñoˀmica y se mantiene en niveles elevados desde entonces, mientras la emigracioˀ ñ interna presenta un nivel reducido en comparacioˀ ñ con otras CCAA, pero ofrece un saldo negativo persistente y una tendencia creciente.

Referencias bibliográficas

  • Axencia para a Calidade do Sistema Universitario de Galicia (2006). Estudo da inserción laboral dos titulados no sistema universitario de Galicia 2001-2003. Editorial ACSUG http://www.acsug.es/sites/defaúlt/files/G-IñLab_01_03.pdf
  • Axencia para a Calidade do Sistema Universitario de Galicia (2019). Estudo da inserción laboral dos titulados no Sistema Universitario de Galicia 2013-2014. Editorial ACSUG http://www.acsug.es/es/ insercion/graduados/eil1314
  • Artuc, E., Docquier, F., Oዋ zdeñ, Ç., & Parsons, C. (2015). A Global Assessment of Human Capital Mobility: The Role of Non-OECD Destinations. World Development, 65, 6-26. https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2014.04.004
  • Bentolila, S., Felgueroso, F., Jansen, M., & Jimeno, J. F. (2021). Lost in Recession: Youth Employment and Earnings in Spain. Fedea Working Paper, 2021/12. https://EconPapers.repec.org/RePEc:fda:fdaeee:eee2021-12
  • Blanco Aዃ lvarez, J. (2021, mayo 26). Unha serie corrixida da emigración contemporánea galega [Póster]. VIII Encontro da Mocidade Investigadora, Santiago de Compostela.
  • Czaika, M., & Parsons, C. R. (2017). The Gravity of High-Skilled Migration Policies. Demography, 54(2), 603-630. https://doi.org/10.1007/s13524-017-0559-1
  • Czaika, M., & Parsons, C. R. (2018). High-Skilled migration in times of global economic crisis. En Czaika (ed) High-Skilled mi-gration. Drivers and policies (pp. 20-47). Oxford University Press. DOI:10.1093/oso/9780198815273.003.0002
  • d’Aiglepierre, R., David, A., Levionnois, C., Spielvogel, G., Tuccio, M., & Vickstrom, E. (2020). A global profile of emi-grants to OECD countries: Younger and more skilled migrants from more diverse countries. OECD Social, Employ-ment and Migration Working Papers, 239. https://doi.org/ 10.1787/0cb305d3-en
  • Docquier, F., & Marfouk, A. (2006). International Migration by Education Attainment, 1990-2000. En Ç. Oዋ zdeñ & M. Schiff (Eds.), International Migration, Remittances, and the Brain Drain (pp. 151-199). Palgrave Macmillan & The World Bank. DOI: 10.1596/978-0-8213-6372-0
  • Docquier, F., & Rapoport, H. (2012). Globalization, Brain Drain, and Development. Journal of Economic Literature, 50(3), 681-730. https://doi.org/10.1257/jel.50.3.681
  • Domingo, A., & Blanes, A. (20178). The Galician Diaspora in the Twenty-First Century: Demographic Renovation as a Response to the Economic Crisis. En De Palma, R. & Peˀrez-Caramés, A. (Eds.), Galician Migrations: A Case Study of Emerging Super-diversity (pp. 93-111). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-66305-0_8
  • Fernández Sánchez, M. (2021). Mass Emigration and Human Capital over a Century: Evidence from the Galician Diáspora. Job Market Paper.
  • Florida, R. (2002). The economic geography of talent. Annals of the Association of American Geographers, 92(4), 743-755. https://www.jstor.org/stable/1515298
  • Godwin, M., Gregory, J., & Balmer, B. (2009). The Anatomy of the Brain Drain Debate, 1950–1970s: Witness Seminar. Contemporary British History, 23(1), 35-60. https://doi.org/10.1080/13619460801990088
  • González Ferrer, A., & Moreno Fuentes, F. J. (2017). Back to the Suitcase? Emigration during the Great Recession in Spain. South European Society and Politics, 22(4), 447-471. https://doi.org/10.1080/13608746.2017.1413051
  • González Leonardo, M., & Loˀ pez Gay, A. (2019). The new paradigm of internal migration in Spain: More mobile, ur-ban and skilled migrants. The case of Castile and León. Scripta Nova, 23. https://doi.org/10.1344/sn2019.23.21615
  • González Leonardo, M., López Gay, A., & Recaño, J. (2019). Descapitalización educativa y segunda oleada de despoblación. Perspectives Demogràfiques, 16, 1-4. DOI:10.13140/RG.2.2.12099.22560
  • Grogger, J., & Hanson, G. H. (2011). Income maximization and the selection and sorting of international migrants. Journal of Development Economics, 95(1), 42-57. https://doi.org/10.1016/j.jdeveco.2010.06.003
  • Izquierdo, M., Jimeno, J. F., & Lacuesta, A. (2015). Spain: From Immigration to Emigration? Documentos de Trabajo Banco de Españ˂ a, 1503. https://www.bde.es/f/webbde/SES/Secciones/ Publicaciones/PublicacionesSeriadas/DocumentosTrabajo/15/Fich/dt1503e.pdf
  • Krugman, P. (1991). Increasing Returns and Economic Geography. Journal of Political Economy, 99(3), 483-499. https://doi.org/10.1086/261763
  • Laxe Goñzález, F., Bermúdez Martíˀñ, F., & Palmero Martíˀñ, F. (2013). Deficiencias estructurales, emigracioˀ ñ interregional y fuga de cerebros: El caso de Galicia. Revista Galega de Economía, 22(2), 9-30. https://doi.org/10.15304/rge.22.2.1531
  • Malul, M. (2015). The process of brain drain in peripheral regions. Applied Economics Letters, 22(17), 1419-1423. https://doi.org/10.1080/13504851.2015.1037429
  • Miyagiwa, K. (1991). Scale Economies in Education and the Brain Drain Problem. International Economic Review, 32(3), 743-759. https://doi.org/10.2307/2527117
  • Parsons, C., Rojon, S., Samanani, F., & Wettach, L. (2014). Conceptualising International High-Skilled Migration. IMI working paper, 104. https://www.imi-n.org/publications/conceptualisinginternational-high-skilled-migration
  • Porter, M. E. (1998). Clusters and the new economics of competition. Harvard business review, 76(6), 77-90. https://hbr.org/1998/11/clusters-and-the-new-economics-of-competition
  • Romero Valiente, J. M. (2017). Patrones y diferencias sociodemograˀ ficas en el registro estadístico de la emigración española actual. Estudios Demográficos y Urbanos, 32(1 (94)), 163-197. https://www.jstor.org/stable/44272853
  • Sassen, S. (1992). The Global City: New York, London, Tokyo. Political Science Quarterly, 107(2), 370–371. https://doi.org/10.2307/2152688
  • Schultz, T. W. (1961). Investment in Human Capital. The American Economic Review, 51(1), 1-17. https://www.jstor.org/stable/1818907
  • Selva, C., & Recordaʿ , A. (2018). Spanish youth is emigrating: A bibliometric approach to the media coverage. PLOS ONE, 13(6). https://doi.org/10.1371/journal.pone.0198423
  • Sjaastad, L. A. (1962). The Costs and Returns of Human Migration. Journal of Political Economy, 70(5-2), 80-93. https://doi.org/10.1086/258726
  • Storper, M., & Scott, A. J. (2009). Rethinking Human Capital, Creativity and Urban Growth. Journal of Economic Geography, 9(2), 147-167. https://doi.org/10.1093/jeg/lbn052
  • Vaquero García, A., Fernández López, S., Espada Recarey, L., & Martínez Cacharro, V. M. (2020). Fuga de talento en Galicia ¿Mito o realidad? (32). Foro económico de Galicia. d285f0bd-decc-4264-b359-4aa4f54587b1.pdf(foroeconomicodegalicia.es)
  • Vazqúez Goñzález, A. (2002). La alfabetización de los emigrantes gallegos a América (1850-1960): Luces y sombras. Sarmiento Anuario galego de historia da educación, 6, 135-161. http://hdl.handle.net/2183/7762
  • Vence Deza, X., & Goñzález López, M. (2014). Regional Concentration of Knowledge-Intensive Business Services in Europe. Environment and Planning C: Government and Policy, 32(6), 1036-1058. https://doi.org/10.1068/c11171r