Unha visión rexional da pobreza en España no marco da crise económica actual

  1. Feal Pérez, Alejandra
  2. Piñeira Mantiñán, María José
  3. Lois González, Rubén Camilo
  4. Durán Villa, Francisco Ramón
Revista:
Revista galega de economía: Publicación Interdisciplinar da Facultade de Ciencias Económicas e Empresariais

ISSN: 1132-2799

Ano de publicación: 2013

Título do exemplar: Economía da desigualdade

Volume: 22

Número: 2

Páxinas: 135-166

Tipo: Artigo

DOI: 10.15304/RGE.22.EXTRA.1405 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openDialnet editor

Outras publicacións en: Revista galega de economía: Publicación Interdisciplinar da Facultade de Ciencias Económicas e Empresariais

Resumo

Este artigo pretende achegar unha visión rexional da pobreza en España desde a perspectiva da Estratexia Europa 2020 facendo fincapé nos cambios derivados da crise económica. Esta análise realízase tomando como marco o obxectivo de crecemento inclusivo que fixa a Estratexia Europea 2020 (EU2020S), adoptada formalmente pola Unión Europea no ano 2010, para reducir os niveis de pobreza e exclusión social. O estudo de trece indicadores socioeconómicos a nivel de comunidades autónomas (CC.AA.) e a identificación de relacións entre os indicadores socioeconómicos da Estratexia 2020 permitiu: i) situar España e as súas comunidades autónomas no contexto europeo, ii) poñer en evidencia cambios no contexto social derivados da actual crise económica, iii) identificar relacións entre as variables estudadas, e iv) propoñer clústeres de rexións segundo a súa distancia aos obxectivos da Estratexia 2020.

Referencias bibliográficas

  • Atkinson, A.B.; Marlier, E.; Montaigne, F.; Reinstadler, A. (2010): "Income Poverty and Income Inequality", en A.B. Atkinson y E. Marlier [ed.]: Income and Living Conditions. (EUROSTAT Statistical Books). Luxemburgo: EUROSTAT. (9 de noviembre de 2012). <http://epp.EUROSTAT.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-31-10-555/EN/KS-31-10-555-EN.PDF>. Luxemburgo.
  • Ayala Cañón, L. (2009): "Desigualdad, pobreza y privación", VI Informe sobre exclusión y desarrollo social en España 2008, pp. 89-171. Madrid: Fundación FOESSA. (14 de noviembre de 2012). < www.foessa.org>.
  • Ayala, L.; Navarro, C. (2004): Multidimensional Indices of Housing Deprivation with Application to Spain. (Papeles de Trabajo, 12/04). Madrid: Instituto de Estudios Fiscales.
  • Badenes Plá, N. (2009): "El modelo de Rasch aplicado a la medición multidimensional de la pobreza en España: bienaventurados los que tengan tele, aunque no coman carne", XVI Encuentro de Economía Pública. Granada.
  • Bárcena Martín, E.; Moro Egido, A.I. (2011): "Country Differences in the Effect of Gender on Poverty in Europe", Actas XVIII Encuentro de Economía Pública, 2011. Málaga.
  • Bárcena, E.; Fernández, E.; Martín, G. (2000) "Análisis de la pobreza a través de un enfoque multidimensional: estudio del caso español a través de conjuntos borrosos", Anales de Economía Aplicada, 234.
  • Barriga Martín, L. (2011): Protección de las personas físicas en situación de quiebra económica. Reflexiones y propuestas. (14 de noviembre de 2012). <www.directoressociales. com>.
  • Belzunegui Eraso, A.G.; Pástor Gosálbez, I. (2011): "Género y pobreza, ¿Feminización o socialización de la pobreza en España?", BARATARIA: Revista Castellano-Manchega de Ciencias Sociales, 12, pp. 185-199.
  • Cantó, O.; Del Río, C.; Gradín, C. (2000): "La situación de los estudios sobre desigualdad y pobreza en España", en I. Bazaga, J.A. Ramos y M. Tamayo [coord.]: Cuadernos de Gobierno y Administración, 2, pp. 13-94. (Especial monográfico "Pobreza y desigualdad en España: enfoques, fuentes y acción pública").
  • Cáritas (2012): VII Informe del Observatorio de la Realidad Social (2012). De la coyuntura a la estructura. Los efectos permanentes de la crisis. (14 de noviembre de 2012). <www.eapn.es>.
  • Casper, L.M.; Mclanahan, S.S.; Garfinkel, I. (1994): "The Gender-Poverty Gap: What we can Learn from Other Countries", American Sociological Review, 59 (4), pp. 594-605.
  • Chen, S.; Ravallion, M. (2007): Absolute Poverty Measures for Developing World, 1981-2004. (Policy Research, WPS 4211). Washingon D.C., WA: The World Bank.
  • Chen, S.; Ravallion, M. (2010): "The Developing World is Poorer than we thought, But no Less Successful in the Fight Against Poverty", The Quarterly Journal of Economics, 125 (4), pp. 1577-1625.
  • Christopher, K.; England, P.; Smeeding, T.M.; Ross Phillips, K. (2002): "The Gender Gap in Poverty in Modern Nations: Single Motherhood, the Market, and the State", Social Perspectives, 45 (3), pp. 219-242.
  • Comisión Europea (2004): Joint Report on Social Inclusion. Brussels: European Commission, Directorate General for Employment and Social Afairs, Unit E.2. (9 de noviembre de 2012). <http://ec.europa.eu/employment_social/social_inclusion/docs/final_joint_inclu sion _report_2003_en.pdf>.
  • Comisión Europea (2010a): Comunicación de la Comisión Europea. "EUROPA 2020. Una Estrategia para un crecimiento inteligente, sostenible e integrador". [COM (2010) 2020, de 03/03/10]. Bruselas: Comisión Europea. (9 de noviembre de 2012). <http://ec.europa. eu/commission_20102014/president/news/documents/pdf/20100303_1_es.pdf>.
  • Comisión Europea (2010b): Investing in Europe's Future. Fifth Report on Economic, Social and Territorial Cohesion. (Report from the Commission). Luxembourg: Publications Office of the European Union. (9 de noviembre de 2012). <http://ec.europa.eu/regional _policy/sources/docoffic/official/reports/cohesion5/index_en.cfm>.
  • Comisión Europea (2010c): Comunicación de la Comisión al Parlamento Europeo, al Consejo, al Comité Económico y Social Europeo y al Comité de las Regiones. "Contribución de la política regional al crecimiento inteligente en el marco de Europa 2020". SEC (2010) 1183. [COM (2010) 553 final, de 06/10/10). Bruselas: Comisión Europea. (9 de noviembre de 2012). <http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docoffic/official/communic /smart_growth/comm2010_553_es.pdf>.
  • Comisión Europea (2010d): Commission Staff Working Paper. List of Key Initiatives. Accompanying Document to the Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, The European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions. "The European Platform Against Poverty and Social Exclusion: A European Framework for Social and Territorial Cohesion" [COM (2010) 758 final]. [SEC (2010) 1564 final). Brussels: The European Commission, 16/12/10. (9 de noviembre de 2012). <http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM: 2010:0758:FIN:ES:PDF>.
  • Comisión Europea (2011a): Comunicación de la Comisión al Parlamento Europeo, al Consejo, al Comité Económico y Social Europeo y al Comité de las Regiones. "Contribución de la política regional al crecimiento inteligente en el marco de Europa 2020". SEC (2011) 92 final. [COM (2011) 17 final, de 21/01/11]. Bruselas: Comisión Europea. (9 de noviembre de 2012). <http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docoffic/official/communic/sus tainable /comm2011_17_es.pdf>.
  • Comisión Europea (2011b): Territorial Agenda of the European Union 2020-Towards an Inclusive, Smart and Sustainable Europe of Diverse Regions. (Agreed at the Informal Ministerial Meeting of Ministers Responsible for Spatial Planning and Territorial Development on 19th May 2011, Gödöllo{double acute} (Hungary). (7 de noviembre de 2012). <www.eu2011.hu/files /bveu/documents/TA2020.pdf>.
  • Deaton, A. (1997): The Analysis of Household Surveys: A Microeconometric Approach to Development Policy. Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press.
  • Del Río, C.; Ruiz Castillo, J. (2001): "TIPs for Poverty Análisis. The Case of Spain, 1980-81 to 1990-91", Investigaciones Económicas, 25 (1), pp. 63-91.
  • Domínguez, J.; Núñez, J.J.; Rivera, L.F. (2005): "Análisis de las ponderaciones de indicadores simples en la construcción del indicador sintético de intensidad de la pobreza. El caso de la Unión Europea durante 1993-2000", Actas del VIII Encuentro de Economía Aplicada. Murcia. (14 de noviembre de 2012). <www.revecap.com/viiieea/trabajos/d/pdf/domin guez.pdf>
  • España. Poder Judicial. (14 de noviembre de 2012). <www.poderjudicial.es>.
  • Eurostat (2000): European Social Statistics. Income, Poverty and Social Exclusion. Luxemburgo: EUROSTAT.
  • Frijters, P.; Haisken-Denew, J.P., Shields, M.A. (2005): "The Causal Effect of Income on Health: Evidence from German Reunification", Journal of Health Economics, 24 (5), pp. 997-1017.
  • Gallego Duque, L. (2009). El problema social de la pobreza y los índices para su medición. (Tesis de máster). Barcelona: Universidad Autónoma de Barcelona, Departamento de Sociología.
  • Giarrizzo, V. (2007): Percepciones de pobreza y pobreza subjetiva. Un estudio para la Argentina. (Tesis doctoral). Buenos Aires: Universidad de Buenos Aires, Centro de Investigación en Epistemología de la Economía.
  • Gil, M.; Ortiz, S. (2009): "Determinantes de la pobreza extrema en España desde una doble perspectiva: monetaria y de privación", Estudios de Economía Aplicada, 27 (2), pp. 437-462. (Monográfico "Bienestar y pobreza"). (14 de noviembre de 2012) <www.revistaeea.net/documentos/569.pdf>.
  • Halleröd, B.; Gustafsson, J.E. (2011): "A Longitudinal Analysis of the Relationship between Changes in Socio-Economic Status And Changes In Health", Social Science And Medicine, 72 (1), pp. 116-123.
  • Hernández Pedreño, M. [coord.] (2008): Exclusión social y desigualdad. Murcia: Universidad de Murcia.
  • Instituto de Estudios Económicos (2012): UE-27: la población en riesgo de pobreza aumenta al 27% en España en 2011. Madrid: Instituto de Estudios Económicos. <http://www. iee-madrid.es>.
  • Instituto Nacional de Estadística: Encuesta de Condiciones de Vida. Madrid: INE. (1 de noviembre de 2012). <www.ine.es>.
  • Kotz, D.M. (2009): "The Financial and Economic Crisis of 2008: A Systemic Crisis of Neoliberal Capitalism", Review of Radical Political Economics, 41 (3), pp. 305-317.
  • López Rivera, O. (2003): La complejidad conceptual y las implicaciones metodológicas de la pobreza. (Conferencia impartida en el Coloquio de la Maestría en Ciencias Sociales). Guatemala.
  • Martín Guzmán, P.; Toledo, M.I.; Bellido, N.; López Ortega, F.J.; Jano, D. (1996): Desigualdad y pobreza en España. Estudio basado en las Encuestas de Presupuestos Familiares de 1973-74, 1980-81 y 1990-91. Madrid: INE.
  • Pérez Ayerra, C.; Zugasti Mutilva, B. (2007): Pobreza. (8 de noviembre de 2012). <http:// www.sieres.org/datos/0/OL.BIBLIO.Pobreza_218.pdf>.
  • Pérez Mayo, J. (2008): La dimensión territorial de la pobreza y la privación en España. (Estudios de Progreso, 34/2008). Madrid: Fundación Alternativas.
  • Polish Presidence; European Commision (2011): First Annual Convention of the European Platform Against Poverty and Social Exclusion. Final Report. Krakov.
  • Poza, C; Fernández, J.A. (2001): "¿Qué factores explican la pobreza multidimensional en España? Una aproximación a través de los modelos de ecuaciones estructuradas", Revista de Métodos Cuantitativos para la Economía y la Empresa, 12 (diciembre), pp. 81-110.
  • Ravallion, M. (1992): Poverty Comparisons: A Guide to Concepts and Methods. (Working Paper, LSM 88). Washington D.C., WA: The World Bank. (1 de noviembre de 2012). <http://documents.worldbank.org/curated/en/1992/02/437897/poverty-comparisons-guide-concepts-methods>.
  • Thiede, M.; Traub, S. (1997): "Mutual Influences Of Health And Poverty. Evidence from German Panel Data", Social Science & Medicine, 45 (6), pp. 867-877.
  • Van Praag, B.; Goedhart, T.; Kapteyn, A. (1980): "The Poverty Line-A Pilot Survey in Europe", The Review of Economics and Statistics, 62 (3), pp. 461-465.
  • Zarzosa Espina, P. (2009): "Estimación de la pobreza en las comunidades autónomas españolas, mediante la distancia DP2 de Pena", Estudios de Economía Aplicada, 27 (2), pp. 397-416.